Dziecko powtarza wyraz dźwiękonaśladowczy
Anna Ościłowska

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze – czym są i jaki mają wpływ na rozwój mowy dziecka?

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze odgrywają ogromną rolę w procesie kształtowania się mowy dziecka. Uznawane są za etap wstępny pomocny w opanowywaniu mowy werbalnej, dlatego warto przybliżyć, czym są oraz na czym polega ich wpływ na rozwój mowy dziecka.

Czym są wyrażenia dźwiękonaśladowcze?

Wyrażenie dźwiękonaśladowcze, czyli inaczej onomatopeja, to wyraz oparty na wrażeniach słuchowych naśladujący dźwięki pozajęzykowe oraz opisujące naśladowanie tych dźwięków, jak na przykład odgłosy zwierząt, otoczenia czy różnych czynności. Onomatopeje pojawiają się u dziecka pod koniec pierwszego roku oraz w drugim roku życia. Dziecko może tworzyć samodzielnie onomatopeje lub nabywać je pośrednio poprzez podanie wzorca przez osoby dorosłe. W języku dziecka funkcjonują one do momentu, aż zostaną wyparte przez wyrazy słownikowe.

Przykłady wyrażeń dźwiękonaśladowczych

Pojawienie się onomatopei u dziecka najczęściej związane jest z bezpośrednimi doświadczeniami z jego życia, czyli takimi, które dziecko zna, jak na przykład:

  • odgłosy zwierząt

pies – hau, kot – miau, krowa – mu, koń – iha, bocian – kle, mysz – pi, kura – ko, koza – me

  • odgłosy pojazdów

auto – brum, wóz policyjny – e-o, lokomotywa – ciuch

  • odgłosy instrumentów

dzwonek – dzyń, trąbka – tru tu tu, bębenek – bam

  • odgłosy wydawane przez ludzi

śmiech – ha, ha, kichanie – a psik

  • odgłosy wykonywanych czynności

pukanie – puk puk, chlapanie – chlap, szuranie – szur, stukanie – stuk

  • odgłosy przyrody

wiatr – szsz, krople deszczu – kap

Onomatopeje opisują również naśladowanie dźwięków, czyli na przykład miauczenie, buczenie, muczenie, pukanie, stukanie, cykanie, kapanie.

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze jako jeden z etapów w rozwoju mowy dziecka

Wyrazy dźwiękonaśladowcze są jednym z etapów, który pojawia się w rozwoju mowy dziecka. Przygotowując ćwiczenia w oparciu o onomatopeje, należy mieć na uwadze, jak przebiega rozwój mowy dziecka, aby dostosować zabawy do wieku i możliwości najmłodszych.

Wymienia się następujące okresy kształtowania się mowy dziecka, które pojawiają się w ustalonej kolejności:

  • Etap przygotowawczy, który trwa od trzeciego do dziewiątego miesiąca życia płodowego. Jest to okres, w którym wykształcają się narządy mowne, a także rozpoczyna się ich funkcjonowanie.
  • Okres melodii, który przypada na pierwszy rok życia dziecka i jest bardzo ważnym etapem przygotowawczym w rozwoju mowy właściwej. W tym czasie pojawia się płacz, krzyk, głużenie, dźwięki niesystemowe jak mlaskanie czy cmokanie, gaworzenie, onomatopeje oraz zdarzyć się mogą pierwsze pojedyncze wyrazy często wsparte gestem i mimiką.
  • Okres wyrazu, który trwa od pierwszego do drugiego roku życia, to czas dużego postępu w nabywaniu mowy. Dziecko potrafi wypowiedzieć wszystkie samogłoski ustne, występują onomatopeje, pojedyncze wyrazy, połączenia dwóch wyrazów w postaci zlepków wyrazowych bądź równoważników zdań.
  • Okres zdania, który występuje między drugim a trzecim rokiem życia i jest to etap, w którym doskonali się wymowa dziecka. W tym czasie dziecko wymawia wszystkie samogłoski ustne oraz nosowe, pojawiają się zdania dwuwyrazowe, a w dalszej kolejności również trzy i więcej wyrazowe, tworzone są także proste pytania.
  • Okres swoistej mowy dziecięcej, który trwa od trzeciego do siódmego roku życia i jest to czas, w którym następuje pełne opanowanie wymowy pod względem artykulacyjnym. W końcowym etapie wypowiedzi dziecka przyjmują postać realizacji wielozdaniowych.
Powyższe etapy omówione zostały w dużym skrócie, niemniej jednak należy mieć na uwadze, że rozwój mowy dziecka przebiega według konkretnej kolejności. Wszelkie wątpliwości rodziców związane z rozwojem mowy ich dziecka należy skonsultować z logopedą.

Powiązane produkty

Jak wyrażenia dźwiękonaśladowcze wpływają na rozwój mowy dziecka?

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze to ważny etap kształtowania się mowy, gdyż stanowią początek werbalnego porozumiewania się dziecka z otoczeniem i są rozwinięciem etapu, jakim jest gaworzenie. Dodatkowo jest to tymczasowy okres, który występuje u dziecka, zanim zacznie posługiwać się całymi wyrazami.

Onomatopeje służą dziecku do komunikowania się z otoczeniem i zwrócenia uwagi dorosłych, aby zasygnalizować między innymi potrzebę otrzymania konkretnego przedmiotu lub czynności. Dziecko może przekazać określone treści, a także zostać zrozumianym.

Czym jest i jak wspierać dziecko w trakcie rozwojowej niepłynności mówienia – dowiedz się na DOZ.pl

Należy również dodać, że dla najmłodszych wyrażenia dźwiękonaśladowcze są łatwiejsze do wymówienia i zastępują wyrazy zbyt trudne, co często staje się motywacją do mówienia.

Warto podkreślić, że używanie onomatopei przez dzieci wpływa na usprawnianie aparatu mowy, w tym oddychania, fonacji i artykulacji. Kształtuje się prozodia mowy, czyli intonacja, akcent, rytm, a także zwiększa się sprawność i koordynacja narządów mowy poprzez wielokrotne powtarzanie zabaw z użyciem onomatopei.

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze rozwijają także słuch fonematyczny, czyli umiejętność polegającą na odbiorze i rozróżnianiu dźwięków mowy. Słuch ten sprawia, że dzięki niemu dziecko uczy się słyszeć różnicę pomiędzy bliskimi sobie dźwiękami, jak na przykład „siuu”, który oznacza odgłos siusiania, a „ziuu”, który może oznaczać odgłos zjeżdżania ze zjeżdżalni.

Onomatopeje jako pierwsze słowa dziecka są powiązane z określonym znaczeniem. Pojawienie się ich pod koniec pierwszego roku oraz w drugim roku życia jest prawidłowością. W przypadku opóźnień oraz wątpliwości należy udać się do logopedy, który w trakcie konsultacji przeprowadzi szczegółowy wywiad z rodzicami, dokona obserwacji dziecka w trakcie proponowanych zabaw, a także przeprowadzi badanie logopedyczne. Na podstawie zebranych informacji specjalista będzie mógł wprowadzić odpowiednie działania profilaktyczne lub terapeutyczne.

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze w terapii logopedycznej

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze wykorzystuje się w formie zabawy zarówno w profilaktyce, jak i w terapii logopedycznej, zwłaszcza u dzieci z opóźnionym rozwojem mowy oraz z wadami słuchu.

W terapii logopedycznej z użyciem onomatopei praca z dzieckiem będzie opierała się na powtarzaniu, rozumieniu i samodzielnym nazywaniu – z dostosowaniem zabawy do wieku i możliwości dziecka. W tym celu wykorzystuje się konkretne przedmioty, pluszaki, figurki zwierząt czy klocki. Pracę terapeutyczną zaczyna się od łatwiejszych konstrukcji, czyli od głosek poprawnie wymawianych przez dziecko, stopniowo przechodząc do trudniejszych. W początkowym etapie jest to konstrukcja złożona z przedłużonej samogłoski lub spółgłoski połączonej z samogłoską, na przykład ee, oo, uu, pa, da, am. W dalszej kolejności pojawiają się sylaby zduplikowane typu pa-pa, am-am, a następnie trudniejsze wyrazy złożone z więcej niż jednej spółgłoski lub sylaby zamkniętej, jak na przykład bam, buch, puk.

Jedną z propozycji zabaw z użyciem onomatopei są bajki i opowiadania dźwiękonaśladowcze. W trakcie wspólnego czytania zadaniem dziecka jest oglądanie, wskazywanie palcem, a następnie nazywanie odgłosów wydawanych na przykład przez zwierzęta, przedmioty czy ludzi. Zabawa dźwiękonaśladowcza, poza działaniem terapeutycznym, to również ciekawa propozycja spędzenia czasu z najmłodszymi, która uczy wytrwałości oraz skupienia uwagi na danym zadaniu.

Dobrze jest, aby ćwiczony materiał przenosić do życia codziennego i wykorzystywać w różnych sytuacjach, co pozwoli dziecku na szybsze oswojenie się z językowym porozumiewaniem się z otoczeniem.

Warto dodać, że w placówkach edukacyjnych, czyli w żłobku, przedszkolu i szkole, również prowadzona jest terapia logopedyczna, zarówno z najmłodszymi poprzez wprowadzenie zabaw dźwiękonaśladowczych, a także ze starszymi dziećmi w formie kart pracy, na których umieszczane są instrukcje do ćwiczeń w warunkach pozagabinetowych.

Należy pamiętać, że wyrazy dźwiękonaśladowcze są niezbędnym i podstawowym elementem rozwijania się mowy u najmłodszych, niezależnie od tego, czy rozwój mowy u dzieci jest prawidłowy, opóźniony lub zakłócony.

  1. A. Balejko, Odbieranie i wyrażanie mowy przez dziecko w drugim roku życia, Białystok 2008.
  2. A. Banaszkiewicz, A. Walencik-Topiłko, Rola wyrazów dźwiękonaśladowczych w rozwoju mowy dziecka, „Forum Logopedy”, nr 3, 2014.
  3. L. Kaczmarek, Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin 1966.
  4. E. Słodownik-Rycaj, O mowie dziecka. Jak zapobiegać powstawaniu nieprawidłowości w jej rozwoju, Warszawa 2000.
  5. K. Węsierska, Opieka logopedyczna w przedszkolu. Profilaktyka-diagnoza-terapia, Toruń 2013.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie i hospitalizacja. Czy jest to groźna choroba?

    Żółtaczka u noworodka to stosunkowo często występujące zjawisko, gdyż dotyczy około 60% maluchów. Najbardziej charakterystycznym objawem żółtaczki noworodkowej jest zmiana koloru skóry i białek oczu na żółty lub pomarańczowy. Czy żółtaczka noworodkowa jest groźna dla zdrowia dziecka? Jak wygląda leczenie tego schorzenia w warunkach szpitalnych?

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie

    Rumień zakaźny to zakaźna choroba wirusowa, która dotyczy najczęściej dzieci w wieku od 2. do 12. roku życia. Może więc wystąpić zarówno u niemowląt, jak i starszych dzieci. Nie należy jednak do niebezpiecznych chorób, a jej objawy w większości przypadków ustępują samoistnie.

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

  • Dziecko ma gorączkę – jak podawać leki i obniżyć temperaturę?

    Gorączka u dziecka to powszechny objaw chorobowy, który zazwyczaj jest wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, takim jak grypa, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie płuc, angina czy infekcje dróg moczowych. Gorączka u dziecka może wystąpić również w wyniku szczepienia lub innych czynników, także tych wynikających z autoimmunologii. Czy gorączkę trzeba zbijać od razu po tym, kiedy się pojawi? Jak obniżyć ją domowymi sposobami i czy nacieranie skóry dziecka alkoholem może okazać się pomocne?

  • Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

    Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij