Dziecko powtarza wyraz dźwiękonaśladowczy
Anna Ościłowska

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze – czym są i jaki mają wpływ na rozwój mowy dziecka?

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze odgrywają ogromną rolę w procesie kształtowania się mowy dziecka. Uznawane są za etap wstępny pomocny w opanowywaniu mowy werbalnej, dlatego warto przybliżyć, czym są oraz na czym polega ich wpływ na rozwój mowy dziecka.

Czym są wyrażenia dźwiękonaśladowcze?

Wyrażenie dźwiękonaśladowcze, czyli inaczej onomatopeja, to wyraz oparty na wrażeniach słuchowych naśladujący dźwięki pozajęzykowe oraz opisujące naśladowanie tych dźwięków, jak na przykład odgłosy zwierząt, otoczenia czy różnych czynności. Onomatopeje pojawiają się u dziecka pod koniec pierwszego roku oraz w drugim roku życia. Dziecko może tworzyć samodzielnie onomatopeje lub nabywać je pośrednio poprzez podanie wzorca przez osoby dorosłe. W języku dziecka funkcjonują one do momentu, aż zostaną wyparte przez wyrazy słownikowe.

Przykłady wyrażeń dźwiękonaśladowczych

Pojawienie się onomatopei u dziecka najczęściej związane jest z bezpośrednimi doświadczeniami z jego życia, czyli takimi, które dziecko zna, jak na przykład:

  • odgłosy zwierząt

pies – hau, kot – miau, krowa – mu, koń – iha, bocian – kle, mysz – pi, kura – ko, koza – me

  • odgłosy pojazdów

auto – brum, wóz policyjny – e-o, lokomotywa – ciuch

  • odgłosy instrumentów

dzwonek – dzyń, trąbka – tru tu tu, bębenek – bam

  • odgłosy wydawane przez ludzi

śmiech – ha, ha, kichanie – a psik

  • odgłosy wykonywanych czynności

pukanie – puk puk, chlapanie – chlap, szuranie – szur, stukanie – stuk

  • odgłosy przyrody

wiatr – szsz, krople deszczu – kap

Onomatopeje opisują również naśladowanie dźwięków, czyli na przykład miauczenie, buczenie, muczenie, pukanie, stukanie, cykanie, kapanie.

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze jako jeden z etapów w rozwoju mowy dziecka

Wyrazy dźwiękonaśladowcze są jednym z etapów, który pojawia się w rozwoju mowy dziecka. Przygotowując ćwiczenia w oparciu o onomatopeje, należy mieć na uwadze, jak przebiega rozwój mowy dziecka, aby dostosować zabawy do wieku i możliwości najmłodszych.

Wymienia się następujące okresy kształtowania się mowy dziecka, które pojawiają się w ustalonej kolejności:

  • Etap przygotowawczy, który trwa od trzeciego do dziewiątego miesiąca życia płodowego. Jest to okres, w którym wykształcają się narządy mowne, a także rozpoczyna się ich funkcjonowanie.
  • Okres melodii, który przypada na pierwszy rok życia dziecka i jest bardzo ważnym etapem przygotowawczym w rozwoju mowy właściwej. W tym czasie pojawia się płacz, krzyk, głużenie, dźwięki niesystemowe jak mlaskanie czy cmokanie, gaworzenie, onomatopeje oraz zdarzyć się mogą pierwsze pojedyncze wyrazy często wsparte gestem i mimiką.
  • Okres wyrazu, który trwa od pierwszego do drugiego roku życia, to czas dużego postępu w nabywaniu mowy. Dziecko potrafi wypowiedzieć wszystkie samogłoski ustne, występują onomatopeje, pojedyncze wyrazy, połączenia dwóch wyrazów w postaci zlepków wyrazowych bądź równoważników zdań.
  • Okres zdania, który występuje między drugim a trzecim rokiem życia i jest to etap, w którym doskonali się wymowa dziecka. W tym czasie dziecko wymawia wszystkie samogłoski ustne oraz nosowe, pojawiają się zdania dwuwyrazowe, a w dalszej kolejności również trzy i więcej wyrazowe, tworzone są także proste pytania.
  • Okres swoistej mowy dziecięcej, który trwa od trzeciego do siódmego roku życia i jest to czas, w którym następuje pełne opanowanie wymowy pod względem artykulacyjnym. W końcowym etapie wypowiedzi dziecka przyjmują postać realizacji wielozdaniowych.
Powyższe etapy omówione zostały w dużym skrócie, niemniej jednak należy mieć na uwadze, że rozwój mowy dziecka przebiega według konkretnej kolejności. Wszelkie wątpliwości rodziców związane z rozwojem mowy ich dziecka należy skonsultować z logopedą.

Powiązane produkty

Jak wyrażenia dźwiękonaśladowcze wpływają na rozwój mowy dziecka?

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze to ważny etap kształtowania się mowy, gdyż stanowią początek werbalnego porozumiewania się dziecka z otoczeniem i są rozwinięciem etapu, jakim jest gaworzenie. Dodatkowo jest to tymczasowy okres, który występuje u dziecka, zanim zacznie posługiwać się całymi wyrazami.

Onomatopeje służą dziecku do komunikowania się z otoczeniem i zwrócenia uwagi dorosłych, aby zasygnalizować między innymi potrzebę otrzymania konkretnego przedmiotu lub czynności. Dziecko może przekazać określone treści, a także zostać zrozumianym.

Czym jest i jak wspierać dziecko w trakcie rozwojowej niepłynności mówienia – dowiedz się na DOZ.pl

Należy również dodać, że dla najmłodszych wyrażenia dźwiękonaśladowcze są łatwiejsze do wymówienia i zastępują wyrazy zbyt trudne, co często staje się motywacją do mówienia.

Warto podkreślić, że używanie onomatopei przez dzieci wpływa na usprawnianie aparatu mowy, w tym oddychania, fonacji i artykulacji. Kształtuje się prozodia mowy, czyli intonacja, akcent, rytm, a także zwiększa się sprawność i koordynacja narządów mowy poprzez wielokrotne powtarzanie zabaw z użyciem onomatopei.

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze rozwijają także słuch fonematyczny, czyli umiejętność polegającą na odbiorze i rozróżnianiu dźwięków mowy. Słuch ten sprawia, że dzięki niemu dziecko uczy się słyszeć różnicę pomiędzy bliskimi sobie dźwiękami, jak na przykład „siuu”, który oznacza odgłos siusiania, a „ziuu”, który może oznaczać odgłos zjeżdżania ze zjeżdżalni.

Onomatopeje jako pierwsze słowa dziecka są powiązane z określonym znaczeniem. Pojawienie się ich pod koniec pierwszego roku oraz w drugim roku życia jest prawidłowością. W przypadku opóźnień oraz wątpliwości należy udać się do logopedy, który w trakcie konsultacji przeprowadzi szczegółowy wywiad z rodzicami, dokona obserwacji dziecka w trakcie proponowanych zabaw, a także przeprowadzi badanie logopedyczne. Na podstawie zebranych informacji specjalista będzie mógł wprowadzić odpowiednie działania profilaktyczne lub terapeutyczne.

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze w terapii logopedycznej

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze wykorzystuje się w formie zabawy zarówno w profilaktyce, jak i w terapii logopedycznej, zwłaszcza u dzieci z opóźnionym rozwojem mowy oraz z wadami słuchu.

W terapii logopedycznej z użyciem onomatopei praca z dzieckiem będzie opierała się na powtarzaniu, rozumieniu i samodzielnym nazywaniu – z dostosowaniem zabawy do wieku i możliwości dziecka. W tym celu wykorzystuje się konkretne przedmioty, pluszaki, figurki zwierząt czy klocki. Pracę terapeutyczną zaczyna się od łatwiejszych konstrukcji, czyli od głosek poprawnie wymawianych przez dziecko, stopniowo przechodząc do trudniejszych. W początkowym etapie jest to konstrukcja złożona z przedłużonej samogłoski lub spółgłoski połączonej z samogłoską, na przykład ee, oo, uu, pa, da, am. W dalszej kolejności pojawiają się sylaby zduplikowane typu pa-pa, am-am, a następnie trudniejsze wyrazy złożone z więcej niż jednej spółgłoski lub sylaby zamkniętej, jak na przykład bam, buch, puk.

Jedną z propozycji zabaw z użyciem onomatopei są bajki i opowiadania dźwiękonaśladowcze. W trakcie wspólnego czytania zadaniem dziecka jest oglądanie, wskazywanie palcem, a następnie nazywanie odgłosów wydawanych na przykład przez zwierzęta, przedmioty czy ludzi. Zabawa dźwiękonaśladowcza, poza działaniem terapeutycznym, to również ciekawa propozycja spędzenia czasu z najmłodszymi, która uczy wytrwałości oraz skupienia uwagi na danym zadaniu.

Dobrze jest, aby ćwiczony materiał przenosić do życia codziennego i wykorzystywać w różnych sytuacjach, co pozwoli dziecku na szybsze oswojenie się z językowym porozumiewaniem się z otoczeniem.

Warto dodać, że w placówkach edukacyjnych, czyli w żłobku, przedszkolu i szkole, również prowadzona jest terapia logopedyczna, zarówno z najmłodszymi poprzez wprowadzenie zabaw dźwiękonaśladowczych, a także ze starszymi dziećmi w formie kart pracy, na których umieszczane są instrukcje do ćwiczeń w warunkach pozagabinetowych.

Należy pamiętać, że wyrazy dźwiękonaśladowcze są niezbędnym i podstawowym elementem rozwijania się mowy u najmłodszych, niezależnie od tego, czy rozwój mowy u dzieci jest prawidłowy, opóźniony lub zakłócony.

  1. A. Balejko, Odbieranie i wyrażanie mowy przez dziecko w drugim roku życia, Białystok 2008.
  2. A. Banaszkiewicz, A. Walencik-Topiłko, Rola wyrazów dźwiękonaśladowczych w rozwoju mowy dziecka, „Forum Logopedy”, nr 3, 2014.
  3. L. Kaczmarek, Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin 1966.
  4. E. Słodownik-Rycaj, O mowie dziecka. Jak zapobiegać powstawaniu nieprawidłowości w jej rozwoju, Warszawa 2000.
  5. K. Węsierska, Opieka logopedyczna w przedszkolu. Profilaktyka-diagnoza-terapia, Toruń 2013.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Paracetamol czy ibuprofen — który lek na gorączkę wybrać dla dziecka i jak go prawidłowo dawkować?

    Gorączka u dzieci bardzo często przysparza ogromnego problemu rodzicom. Część z nich boi się dawać dzieciom leki przeciwgorączkowe, ponieważ nie wiedzą dokładnie, w jaki sposób należy je dawkować i jakie odstępy czasu należy zachować pomiędzy poszczególnymi dawkami leków. Który lek w walce z infekcją podawać dzieciom? Jaka jest bezpieczna dawka ibuprofenu lub paracetamolu, którą można podać maluchowi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Biegunka u niemowlaka i dziecka – co robić? Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

    Biegunka to jedna z najczęstszych dolegliwości u dzieci oraz przyczyna wizyt lekarskich. Wbrew pozorom postępowanie jest bardzo proste i w części przypadków dziecko może być z powodzeniem leczone w domu. Jak radzić sobie z biegunką u noworodka, niemowlęcia lub starszego dziecka? Jak zapobiegać rozwolnieniu i kiedy zgłosić się do lekarza?

  • Grypa u dzieci i niemowląt – objawy, przebieg i leczenie

    Grypa to choroba zakaźna, występująca każdego roku, głównie w sezonie jesienno-zimowym i wczesną wiosną. Grypa jest ostrą infekcją dróg oddechowych. Czynnikiem etiologicznym sezonowych zachorowań są dwa typy wirusów grypy – A i B. Choć zarazić się może każdy, wyróżnia się grupy ryzyka, które są szczególnie podatne na zakażenie tym wirusem. Należą do nich m.in. niemowlęta i dzieci do 2. roku życia, co związane jest z niedojrzałością ich układu immunologicznego oraz większą skłonnością do powikłań.

  • Dlaczego magnez jest tak ważny dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania Twojego dziecka?

    Jak doskonale wszyscy wiemy, prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu dziecka zależy od wielu czynników. Kluczowe jest tutaj dostarczanie wraz z dietą, odpowiednich składników odżywczych, witamin i składników mineralnych. Na szczególną uwagę zasługuje magnez, którego rola i znaczenie dla organizmu dziecka jest zasadnicze i kluczowe. Dlaczego?  

  • Jak magnez może wspierać aktywne dzieci?

    Okres dzieciństwa i szkoły to czas wielu wyzwań dla aktywnego dziecka. Dziecku potrzeba wówczas energii, spokoju, skupienia oraz wsparcia, aby chętnie i aktywnie podejmowało różne wyzwania i dawało radę im sprostać. Aby pomóc dziecku w tym wszystkim, warto dostarczać mu odpowiednie składniki odżywcze, witaminy i minerały. I jednym z takich składników jest magnez, kluczowy pierwiastek dla rozwoju i funkcjonowania organizmu dziecka. A w czym dokładnie magnez pomaga i jak wspiera aktywne dzieci? 

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Jak pomóc niemowlętom cierpiącym na kolki, ulewania i zaparcia?

    Pierwszy rok życia dziecka to okres największych i najszybciej zachodzących zmian w życiu człowieka. Dotyczą one każdego układu czy narządu, w tym także przewodu pokarmowego. Osiągnięcie pełnej funkcji trawienia i wchłaniania to długotrwały i dynamiczny proces, a w jego przebiegu mogą wystąpić u niemowlęcia różne dolegliwości. W pierwszym roku życia nawet u 50% niemowląt mogą pojawić się: kolka niemowlęca, refluks żołądkowo-przełykowy i zaparcia.

  • Mleko modyfikowane kozie. Jakie ma właściwości i kiedy je podawać?

    Mleko modyfikowane na bazie mleka koziego zyskuje w ostatnich latach coraz większą popularność jako alternatywa dla tradycyjnych preparatów opartych na mleku krowim. Rodzice poszukujący innych rozwiązań żywieniowych dla swoich dzieci coraz częściej sięgają po produkty kozie, które cechują się lepszą przyswajalnością i nieco innym profilem białkowo-tłuszczowym. Choć nie jest to produkt hipoalergiczny, wielu specjalistów zwraca uwagę na jego potencjalne korzyści w diecie niemowląt i małych dzieci.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl