mężczyzna podnosi deskę od toalety
Olaf Bąk

Czarny, smolisty stolec – co może oznaczać? Czy jest powodem do niepokoju?

Czarny stolec jest zdecydowanie odchyleniem od normy, czyli kału o brązowym lub jasnobrązowym odcieniu. Wśród jego przyczyn są zarówno te mniej groźne – wynik diety czy przyjmowanych leków – jak i te zagrażające życiu, tj. krwawienia z układu pokarmowego. Jeśli czarny stolec nie jest jednorazowym wydarzeniem lub dołączają do niego niepokojące objawy, nie warto tego bagatelizować. Co oznacza ciemna barwa kału?

Kał jest ostatecznym produktem trawienia. Powstaje przede wszystkim w jelicie grubym. W jelicie cienkim trawiona treść pokarmowa ma formę płynną i dopiero w obrębie okrężnicy dochodzi do jej odwodnienia i uformowania stolca. Składa się on głównie z wody, bakterii oraz niestrawionych resztek pokarmowych, a także bilirubiny, która odpowiada za jego brązowawą barwę.

Czarny stolec – charakterystyka. Skąd bierze się jego kolor?

Niewątpliwie ciemna barwa stolca jest nietypowa i odbiega od standardowej normy. Prawidłowy stolec ma:

  • jasnobrązowy, brązowy lub ciemnobrązowy kolor,
  • podłużny, walcowaty kształt,
  • konsystencję o typie 3 i 4 wg bristolskiej skali uformowania stolca,
  • gładką strukturę lub niewielkie pęknięcia na jego powierzchni,
  • nieprzyjemny/neutralny zapach.

W zdrowym kale nie powinny pojawiać się śluz oraz krew.

Jego ściemnienie może świadczyć o tym, z czego się składa, a zatem z przyjmowanych przez nas pokarmów oraz połykanych leków. Zmiana barwy na ciemną mówi nam również o obecności wynaczynionej krwi w układzie pokarmowym, która pod wpływem kwasu solnego i utleniania ciemnieje i końcowo zabarwia kał na czarny kolor.

Czy ciemny kał jest powodem do niepokoju?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Jeśli ciemny/czarny stolec był jednorazowym incydentem i możemy go połączyć ze spożyciem konkretnego leku, wypiciem dużej ilości alkoholu czy zmianą diety, to nie należy się specjalnie niepokoić. 

Natomiast gdy jest to powtarzający się problem, nie widzimy żadnej uchwytnej przyczyny jego pojawienia się, a dodatkowo towarzyszą mu niepokojące objawy – bóle brzucha, utrata masy ciała, osłabienie, omdlenia, bladość śluzówek, zwężenie kału (który zaczyna przypominać ołówek) – to należy jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą. 

Dowiedz się więcej: Ołówkowaty stolec – co oznacza? 

Smolisty, czyli jednolicie ciemnoczarny (przypominający smołę), oraz luźny, lepki, czasem nawet biegunkowy stolec – może świadczyć o masywnym krwawieniu z układu pokarmowego. Dodatkowo mogą mu towarzyszyć fusowate wymioty. Będą one potwierdzać masywne krwawienie oraz krew, która uległa strawieniu przez kwas żołądkowy.

Dwa powyższe stany świadczą o bezpośrednim zagrożeniu życia i wymagają pilnego udania się na najbliższy SOR lub wezwania karetki przez numer 112 lub 999.

Czarny stolec – jakie choroby za nim stoją?

Do najczęstszych przyczyn czarnego stolca możemy zaliczyć stany powodujące uszkodzenie błony śluzowej układu pokarmowego lub naczynia. To z kolei doprowadza do krwawienia z układu pokarmowego, strawienia krwi i zabarwienia stolca na czarny kolor. Wśród takich zaburzeń i schorzeń wymienia się:

  • nowotwory górnego odcinka przewodu pokarmowego,
  • pękniecie ściany żołądka lub przełyku (np. w zespole Mallory’ego i Weissa),
  • żylaki przełyku,
  • wrzód Dieulafoya,
  • chorobę wrzodową żołądka i/lub dwunastnicy,
  • niedobory czynników krzepnięcia,
  • przyjmowanie dużych ilości leków przeciwpłytkowych (aspiryna i inne NLPZ-y) czy przeciwkrzepliwych (jak np. warfaryna).

Choć krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego przeważnie wywołują zmianę barwy stolca na czarny, to nie jest to regułą. Krew działa przeczyszczająco (podrażnia ścianę układu pokarmowego i przyspiesza jego pasaż), przez co przy masywnym krwawieniu – mimo początkowego ciemnego kału – da się zauważyć w stolcu również krew żywoczerwoną, która nie zdążyła ulec trawieniu.

Powiązane produkty

Inne przyczyny ciemnego stolca

Do innych przyczyn ciemnego stolca zaliczymy oczywiście dietę – m.in. spożycie borówek, jagód czy czarnych porzeczek daje efekt ciemniejszej barwy kału. Podobnie działa wypicie dużych ilości kawy czy czerwonego wina.

Czarny stolec mogą powodować również przyjmowane leki. Będą to najczęściej:

  • preparaty żelaza – zarówno suplementy, jak i leki, które stosowane są doustnie celem wyrównania poziomu żelaza w niedokrwistości mikrocytarnej,
  • węgiel aktywowany – przyjmowany najczęściej przeciwbiegunkowo i odtruwająco, co bywa wykorzystywane przy zatruciu lekami,
  • bizmut – lek stosowany w trakcie eradykacji (leczenia) Helicobacter pylori oraz przy leczeniu wrzodów; może powodować mocne ściemnienie kału.
Okresowy ciemny stolec po spożyciu dużych ilości alkoholu prawdopodobnie świadczy o wystąpieniu krwotocznego zapalenia żołądka (ostra gastropatia krwotoczna). Niewyleczenie tego schorzenia wiąże się z poważnymi konsekwencjami.

Ciemne zabarwienie stolca po gastroskopii jest spowodowane pobraniem wycinków podczas badania. Wówczas może pojawić się niewielkie krwawienie, które przyciemni barwę kału. Jeśli jednak problem nie ustępuje lub w kale widać również krew, należy pilnie udać się na SOR. Jest to możliwe powikłanie po gastroskopii.

Ciemny kał – kiedy i do jakiego lekarza się udać? Jakie badania wykonać?

Jeśli wykluczyliśmy wpływ diety i leków na wygląd naszego stolca, a problem dalej występuje, to nasze pierwsze kroki musimy skierować do lekarza POZ.

W przypadku podejrzenia krwawienia do układu pokarmowego (przy braku widocznej, żywoczerwonej krwi w stolcu) należy wykonać badanie na krew utajoną w kale, która odpowie nam, czy w stolcu obecna jest większa ilość hemoglobiny (fizjologicznie w kale może być 0,5–1,5 ml krwi na dobę). Dodatkowo wykonanie morfologii krwi potwierdzi (bądź nie) niedobory hemoglobiny, które mogą wskazywać, że krew gdzieś „ucieka” z organizmu.

Dodatni wynik na krew w kale powinien skłonić nas do pilnego wykonania badań endoskopowych – gastro- i kolonoskopii – oraz pilnej konsultacji z lekarzem specjalistą gastroenterologiem.

  1. S. H. Ralston, M. W. J. Strachan, I. Penman, R. Hobson, red. wyd. pol. J. Różański, Choroby wewnętrzne Davidson t. 2, wyd. 23, Edra Urban & Partner, Wrocław 2020.
  2. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2019/20, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
  3. F. F. Ferri, red. wyd. pol. A. Steciwko, Kompendium chorób wewnętrznych, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2007.
  4. A. Żyluk, Zarys chirurgii. Podręcznik dla studentów i lekarzy w trakcie specjalizacji, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2016.
  5. S. J. Konturek, Gastroenterologia i hepatologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
  6. Z. Grzebieniak, G. Marek, A. Agrawal, W. Kielan, Krwawienie z odbytu – zasady postępowania, „Family Medicine & Primary Care Review” 2013, nr 15.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zatrucie pokarmowe – jak sobie pomóc? Co jeść i pić?

    Zatrucie pokarmowe i wynikające z niego objawy potrafią być bardzo uciążliwe i mogą przysporzyć wielu niedogodności. Z tego względu warto wiedzieć, jak sobie z nimi radzić. Ile trwa zatrucie pokarmowe oraz jak mu zapobiegać?

  • Kaszel palacza – objawy, co na niego stosować?

    Kaszel palacza powstaje w wyniku podrażnienia górnych dróg oddechowych przez substancje zawarte w dymie tytoniowym. Nikotynizm prowadzi do szeregu zmian zachodzących w drzewie oskrzelowym, które są reakcją na przewlekłą ekspozycję układu oddechowego na substancje toksyczne. Samo palenie jest również czynnikiem ryzyka rozwoju innych chorób takich jak nowotwory układu oddechowego czy przewlekła obturacyjna choroba płuc.

  • Wszawica łonowa – jak z nią walczyć?

    Wszawicą (łac. Pediculosis) nazywamy zmiany skórne wywołane przez stawonogi – wszy ludzkie. Wyróżniamy wszawicę głowową, odzieżową i łonową. O ile głowowa dotyczy przede wszystkim dzieci (zarażenie ma miejsce w szkole i innych placówkach edukacyjnych), o tyle odmiana łonowa spotykana jest wśród dorosłych i występuje w okolicach intymnych. Charakteryzuje ją uporczywy świąd skóry, który występuje między innymi w okolicach wzgórka łonowego.

  • Choroby tropikalne – objawy, diagnostyka, szczepienia

    Choroby tropikalne pochodzą z rejonów charakteryzujących się klimatem sprzyjającym rozwojowi drobnych organizmów, czyli ciepłym i wilgotnym. W takich warunkach łatwo namnażają się zarówno chorobotwórcze bakterie, jak i wirusy. Szerzenie się chorób tropikalnych jest szczególnie łatwe w krajach o niskim poziomie higieny i słabych warunkach socjoekonomicznych. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie choroby występują w rejonie świata, do którego się wybieramy.

  • Narkolepsja – czym jest? Objawy, przyczyny

    Narkolepsja dotyka głównie ludzi młodych w wieku 15-20 oraz 30-35 lat, a napady snu w ciągu dnia z reguły występują pod wpływem silnych emocji: radości, lęku czy stresu. Leczeniem zajmują się psychiatrzy lub neurolodzy i polega ono głównie na łagodzeniu objawów. Wielu specjalistów twierdzi, że narkolepsja często jest błędnie diagnozowana przez fakt, że w obecnych czasach duża część zdrowego społeczeństwa skarży się na nadmierną senność w ciągu dnia – stąd wielkie znaczenie ma dogłębna diagnostyka i uświadamianie społeczeństwa na temat tego, czym jest narkolepsja.

  • Częste oddawanie moczu (częstomocz) – przyczyny, leczenie

    Częstomocz jest przykrym schorzeniem dotykającym zarówno mężczyzn jak i kobiety najczęściej w podeszłym wieku, ale zdarzają się także przypadki dzieci i młodych dorosłych borykających się z tą dolegliwością. Może się pojawić na bazie m.in. chorób ginekologicznych, urologicznych, nefrologicznych, psychicznych czy nawet onkologicznych. Przez to, że wiąże się z przymusem patologicznie częstego oddawania moczu, może stać się udręką dla pacjentów i mieć negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie chorego w społeczeństwie. Mimo, że nie zawsze jest oznaką poważnej choroby, to warto jest się zwrócić o pomoc do specjalisty, który pomoże rozwiązać problem.

  • Zespoły mielodysplastyczne (MDS) – objawy, przyczyny, leczenie

    DNA organizmów żywych – choć wspaniale zaprojektowane – jest bardzo podatne na działanie mutagennych czynników zewnętrznych. Narażenie na różnorodne substancje chemiczne (np. benzen), metale ciężkie, nawozy sztuczne, dym tytoniowy, promieniowanie jonizujące i fale X używane w radioterapii znacząco zwiększa ryzyko uszkodzenia materiału genetycznego i zachorowania na nowotwór. W obecnych czasach unikanie czynników mutagennych jest praktycznie niemożliwe, toteż odsetek chorych na zespoły mielodysplastyczne i inne choroby nowotworowe będzie niestety coraz większy.

  • Pacjenci z migreną przewlekłą skorzystają z nowoczesnej terapii

    Dzięki staraniom, które poczyniło Polskie Towarzystwo Bólów Głowy, pacjenci uzyskali dostęp do nowoczesnej terapii migreny przewlekłej z wykorzystaniem m.in. botoxu (toksyny botulinowej) i dwóch przeciwciał monoklonalnych (erenumab i fremanezumab). Leczenie tymi preparatami będzie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Co trzeba zrobić i jakie warunki spełnić, aby wziąć udział w programie?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij