mężczyzna podnosi deskę od toalety
Olaf Bąk

Czarny, smolisty stolec – co może oznaczać? Czy jest powodem do niepokoju?

Czarny stolec jest zdecydowanie odchyleniem od normy, czyli kału o brązowym lub jasnobrązowym odcieniu. Wśród jego przyczyn są zarówno te mniej groźne – wynik diety czy przyjmowanych leków – jak i te zagrażające życiu, tj. krwawienia z układu pokarmowego. Jeśli czarny stolec nie jest jednorazowym wydarzeniem lub dołączają do niego niepokojące objawy, nie warto tego bagatelizować. Co oznacza ciemna barwa kału?

Kał jest ostatecznym produktem trawienia. Powstaje przede wszystkim w jelicie grubym. W jelicie cienkim trawiona treść pokarmowa ma formę płynną i dopiero w obrębie okrężnicy dochodzi do jej odwodnienia i uformowania stolca. Składa się on głównie z wody, bakterii oraz niestrawionych resztek pokarmowych, a także bilirubiny, która odpowiada za jego brązowawą barwę.

Czarny stolec – charakterystyka. Skąd bierze się jego kolor?

Niewątpliwie ciemna barwa stolca jest nietypowa i odbiega od standardowej normy. Prawidłowy stolec ma:

  • jasnobrązowy, brązowy lub ciemnobrązowy kolor,
  • podłużny, walcowaty kształt,
  • konsystencję o typie 3 i 4 wg bristolskiej skali uformowania stolca,
  • gładką strukturę lub niewielkie pęknięcia na jego powierzchni,
  • nieprzyjemny/neutralny zapach.

W zdrowym kale nie powinny pojawiać się śluz oraz krew.

Jego ściemnienie może świadczyć o tym, z czego się składa, a zatem z przyjmowanych przez nas pokarmów oraz połykanych leków. Zmiana barwy na ciemną mówi nam również o obecności wynaczynionej krwi w układzie pokarmowym, która pod wpływem kwasu solnego i utleniania ciemnieje i końcowo zabarwia kał na czarny kolor.

Czy ciemny kał jest powodem do niepokoju?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Jeśli ciemny/czarny stolec był jednorazowym incydentem i możemy go połączyć ze spożyciem konkretnego leku, wypiciem dużej ilości alkoholu czy zmianą diety, to nie należy się specjalnie niepokoić. 

Natomiast gdy jest to powtarzający się problem, nie widzimy żadnej uchwytnej przyczyny jego pojawienia się, a dodatkowo towarzyszą mu niepokojące objawy – bóle brzucha, utrata masy ciała, osłabienie, omdlenia, bladość śluzówek, zwężenie kału (który zaczyna przypominać ołówek) – to należy jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą. 

Dowiedz się więcej: Ołówkowaty stolec – co oznacza? 

Smolisty, czyli jednolicie ciemnoczarny (przypominający smołę), oraz luźny, lepki, czasem nawet biegunkowy stolec – może świadczyć o masywnym krwawieniu z układu pokarmowego. Dodatkowo mogą mu towarzyszyć fusowate wymioty. Będą one potwierdzać masywne krwawienie oraz krew, która uległa strawieniu przez kwas żołądkowy.

Dwa powyższe stany świadczą o bezpośrednim zagrożeniu życia i wymagają pilnego udania się na najbliższy SOR lub wezwania karetki przez numer 112 lub 999.

Czarny stolec – jakie choroby za nim stoją?

Do najczęstszych przyczyn czarnego stolca możemy zaliczyć stany powodujące uszkodzenie błony śluzowej układu pokarmowego lub naczynia. To z kolei doprowadza do krwawienia z układu pokarmowego, strawienia krwi i zabarwienia stolca na czarny kolor. Wśród takich zaburzeń i schorzeń wymienia się:

  • nowotwory górnego odcinka przewodu pokarmowego,
  • pękniecie ściany żołądka lub przełyku (np. w zespole Mallory’ego i Weissa),
  • żylaki przełyku,
  • wrzód Dieulafoya,
  • chorobę wrzodową żołądka i/lub dwunastnicy,
  • niedobory czynników krzepnięcia,
  • przyjmowanie dużych ilości leków przeciwpłytkowych (aspiryna i inne NLPZ-y) czy przeciwkrzepliwych (jak np. warfaryna).

Choć krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego przeważnie wywołują zmianę barwy stolca na czarny, to nie jest to regułą. Krew działa przeczyszczająco (podrażnia ścianę układu pokarmowego i przyspiesza jego pasaż), przez co przy masywnym krwawieniu – mimo początkowego ciemnego kału – da się zauważyć w stolcu również krew żywoczerwoną, która nie zdążyła ulec trawieniu.

Powiązane produkty

Inne przyczyny ciemnego stolca

Do innych przyczyn ciemnego stolca zaliczymy oczywiście dietę – m.in. spożycie borówek, jagód czy czarnych porzeczek daje efekt ciemniejszej barwy kału. Podobnie działa wypicie dużych ilości kawy czy czerwonego wina.

Czarny stolec mogą powodować również przyjmowane leki. Będą to najczęściej:

  • preparaty żelaza – zarówno suplementy, jak i leki, które stosowane są doustnie celem wyrównania poziomu żelaza w niedokrwistości mikrocytarnej,
  • węgiel aktywowany – przyjmowany najczęściej przeciwbiegunkowo i odtruwająco, co bywa wykorzystywane przy zatruciu lekami,
  • bizmut – lek stosowany w trakcie eradykacji (leczenia) Helicobacter pylori oraz przy leczeniu wrzodów; może powodować mocne ściemnienie kału.
Okresowy ciemny stolec po spożyciu dużych ilości alkoholu prawdopodobnie świadczy o wystąpieniu krwotocznego zapalenia żołądka (ostra gastropatia krwotoczna). Niewyleczenie tego schorzenia wiąże się z poważnymi konsekwencjami.

Ciemne zabarwienie stolca po gastroskopii jest spowodowane pobraniem wycinków podczas badania. Wówczas może pojawić się niewielkie krwawienie, które przyciemni barwę kału. Jeśli jednak problem nie ustępuje lub w kale widać również krew, należy pilnie udać się na SOR. Jest to możliwe powikłanie po gastroskopii.

Ciemny kał – kiedy i do jakiego lekarza się udać? Jakie badania wykonać?

Jeśli wykluczyliśmy wpływ diety i leków na wygląd naszego stolca, a problem dalej występuje, to nasze pierwsze kroki musimy skierować do lekarza POZ.

W przypadku podejrzenia krwawienia do układu pokarmowego (przy braku widocznej, żywoczerwonej krwi w stolcu) należy wykonać badanie na krew utajoną w kale, która odpowie nam, czy w stolcu obecna jest większa ilość hemoglobiny (fizjologicznie w kale może być 0,5–1,5 ml krwi na dobę). Dodatkowo wykonanie morfologii krwi potwierdzi (bądź nie) niedobory hemoglobiny, które mogą wskazywać, że krew gdzieś „ucieka” z organizmu.

Dodatni wynik na krew w kale powinien skłonić nas do pilnego wykonania badań endoskopowych – gastro- i kolonoskopii – oraz pilnej konsultacji z lekarzem specjalistą gastroenterologiem.

  1. S. H. Ralston, M. W. J. Strachan, I. Penman, R. Hobson, red. wyd. pol. J. Różański, Choroby wewnętrzne Davidson t. 2, wyd. 23, Edra Urban & Partner, Wrocław 2020.
  2. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2019/20, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
  3. F. F. Ferri, red. wyd. pol. A. Steciwko, Kompendium chorób wewnętrznych, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2007.
  4. A. Żyluk, Zarys chirurgii. Podręcznik dla studentów i lekarzy w trakcie specjalizacji, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2016.
  5. S. J. Konturek, Gastroenterologia i hepatologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
  6. Z. Grzebieniak, G. Marek, A. Agrawal, W. Kielan, Krwawienie z odbytu – zasady postępowania, „Family Medicine & Primary Care Review” 2013, nr 15.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij