Eozynofilowe zapalenie przełyku – przyczyny, objawy, leczenie

Przełyk jest mięśniowo-błoniastym przewodem o długości 23–25 centymetrów, zbudowanym z mięśni gładkich. Łączy on gardło z żołądkiem. W jego przebiegu znajdują się 3 zwężenia (górne, środkowe i dolne). Najbardziej wewnętrzna warstwa (od światła przełyku) zbudowana jest z błony śluzowej. To właśnie z jej naciekiem związane jest eozynofilowe zapalenie przełyku.  

Eozynofilowe zapalenie przełyku – przyczyny    

Eozynofilowe zapalenie przełyku (ang. eosinophilic esophagitis) jest drugą co do częstości przyczyną zapaleń przełyku. To przewlekła choroba immunologiczna z eozynofilowymi (rodzaj białych krwinek) naciekami zapalnymi, która nierzadko współistnieje z innymi chorobami atopowymi (astma, alergiczny nieżyt nosa, atopowe zapalenie skóry).  

Dużą rolę w tym typie zapalenia przełyku odgrywają czynniki genetyczne i środowiskowe, jednak bezpośrednia patogeneza nie jest dokładnie poznana. Możliwy jest związek tego schorzenia z chromosomem X, który występuje tylko w jednej kopii u genetycznych mężczyzn (posiadają oni kompilację chromosomów XY), ze względu na częstsze występowanie eozynofilowego zapalenia przełyku u osób o biologicznej płci męskiej (około 80% osób chorych). 

Stawia się też hipotezę związaną z uszkodzeniem. Eozynofilowe zapalenie przełyku może być spowodowane częstym drażnieniem śluzówki przez kwas solny z żołądka, co prowadzi do utraty integralności nabłonka przełyku.  

Objawy eozynofilowego zapalenia przełyku

Objawy eozynofilowego zapalenia przełyku różnią się u dzieci i dorosłych. Jednak niezależnie od wieku poniższe symptomy mogą się wzmagać u osób z alergią na pyłki roślin.

U niemowląt i małych dzieci dochodzi do trudności z karmieniem, wymiotów i braku apetytu. Prowadzi to do zahamowania przyrostu masy ciała oraz wzrostu. U dzieci w wieku szkolnym występują nietypowe bóle brzucha i klatki piersiowej, objawy refluksowe oraz uczucie „utykania” pokarmu w przełyku. 

Natomiast u osób w okresie dojrzewania i dorosłych występują najczęściej objawy nieswoiste, które mogą też pojawić się w zwykłym zarzucaniu żołądkowo-przełykowym bez zapalenia przełyku:

• zaburzenia oraz ból w trakcie połykania,
• konieczność popijania dużą ilością wody,
• zgaga,
• ból za mostkiem.

Eozynofilowe zapalenie przełyku – rozpoznanie i badania

Diagnostyką i leczeniem chorób przełyku zajmuje się lekarz specjalista gastrolog. Skierowanie do poradni gastrologicznej na NFZ można uzyskać u swojego lekarza rodzinnego POZ.

Morfologia krwi wykaże wzrost eozynofilii we krwi obwodowej, zwiększone stężenie całkowitej immunoglobuliny IgE oraz IgE (swoistych) specyficznych dla konkretnych alergenów wziewnych lub pokarmowych.

Niezbędnym badaniem w przypadku zapalenia przełyku będzie gastroskopia z biopsją (czyli pobraniem co najmniej sześciu wycinków zmienionej błony śluzowej). Obraz endoskopowy uwidoczni takie zmiany jak:

• zwężenia,
• pierścienie przełyku,  
• owrzodzenia,
• białe wysięki,  
• białawe grudki,
• polipy,
• podłużne bruzdy,  
• pofałdowanie błony śluzowej,
• obrzęk,  
• zwężenie światła przełyku.

Pobrana podczas biopsji próbka (bioptat) pozwoli na potwierdzenie rozpoznania (ponad 15 eozynofilów w próbce) oraz wykluczenie innych przyczyn eozynofilii przełyku, takich jak:

• zespół hipereozynofilowy,
• Leśniowskiego-Crohna,  
• celiakia,  
• choroby tkanki łącznej i zapalenia naczyń,
• achalazja przełyku,
• zakażenia,
• nadwrażliwość na leki,
• zespół Ehlersa i Danlosa oraz zespół Marfana.

Leczenie eozynofilowego zapalenia przełyku

Istotne jest to, że objawy eozynofilowego zapalenia przełyku nie ustąpią samoistnie, a sama choroba jest przewlekła i nieuleczalna. Leczenie skupia się na wprowadzeniu osoby chorej w remisję, czyli okres wyciszenia utrudniających życie symptomów. Należy jednak liczyć się z możliwymi nawrotami. 

W eozynofilowym zapaleniu przełyku stosuje się miejscowo glikokortykosteroidy (leki przeciwzapalne, np. w postaci wziewnej), inhibitory pompy protonowej (zmniejszają kwaśność żołądka, są to substancje m.in. omeprazol, pantoprazol) oraz dieta eliminacyjna, która wyklucza czynniki alergizujące. 

Mimo że w warunkach domowych nie osiągniemy pełnego wyleczenia zapalenia przełyku, to stosując ogólne zalecenia, możemy wspomóc farmakoterapię oraz zalecenia wydane przez lekarza. Do ogólnych zasad w zapaleniu przełyku możemy zaliczyć:

• unikanie gorących i obfitych posiłków,
• brak pośpiechu przy jedzeniu,
• unikanie leżenia po posiłku,
• dokładne przeżuwanie i popijanie kęsów dużą ilością wody,
• spanie z uniesioną głową i tułowiem,
• unikanie gazowanych napojów oraz kawy,
• ograniczenie słodyczy i cukru,
• rzucenie palenia,
• unikanie alkoholu,
• leczenie otyłości.

Dieta w eozynofilowym zapaleniu przełyku

W przypadku eozynofilowego zapalenia przełyku mamy kilka opcji diety leczniczej, która jest podstawową metodą leczenia tego schorzenia.

Wykorzystuje się w tym przypadku empiryczną dietę hipoalergenową. Zakłada ona eliminację najczęstszych alergenów z pożywienia, tj. mleko, jaja, soję, pszenicę, orzeszki ziemne oraz skorupiaki. Jeśli znamy konkretne alergeny na podstawie wywiadu lub testów skórnych, możemy zalecić osobie chorej celowaną dietę eliminacyjną – która zakłada wyłączenie tylko znanych alergenów.

W niektórych przypadkach konieczna jest dieta elementarna – dobrze zbilansowana dieta przemysłowa, która pomoże w osiągnięciu remisji (wycofania się lub zmniejszenia objawów) i powrocie do zwykłej diety eliminacyjnej. Niestety, pacjenci trudno ją tolerują ze względu na jej smak, dlatego jest to opcja ostateczna przy wyczerpaniu innych możliwości dietetycznych.