Kombucha (kombucza) – właściwości i zastosowanie napoju z grzyba herbacianego

Kombucha to fermentowany napój znany ludzkości od tysięcy lat. W ostatnim czasie staje się coraz bardziej popularna jako zdrowszy zamiennik konwencjonalnych, słodzonych napojów gazowanych. Przygotowuje się go z herbaty poddanej fermentacji przez grzybek japoński. Czym dokładnie jest kombucha? Jakie ma właściwości? Kto powinien unikać jej spożywania?

Napój kombucha (kombucza) – co to jest i jak smakuje?

Kombucha jest musującym napojem o słodko-kwaśnym smaku. Według danych, kombucha pochodzi z północno-wschodnich Chin, a pierwsze wzmianki o jej stosowaniu sięgają okolic 220 roku p.n.e. Kombucha powstaje ze słodzonej herbaty, zwykle czarnej lub zielonej poddanej fermentacji przez grzybek japoński (inaczej grzybek herbaciany), trwającej w przybliżeniu 7–10 dni. W zależności od użytego rodzaju herbaty, kombucha może mieć barwę od jasnoszarej do ciemnobrązowej.

Grzyb herbaciany (japoński) – jak wygląda? Ile kosztuje, gdzie go kupić?

Grzybek herbaciany, grzybek japoński to symbiotyczne kultury bakterii i drożdży, inaczej SCOBY (Symbiotic Culture of Bacteria and Yeast). SCOBY obejmuje różne bakterie kwasu octowego (np. Acetobacter xylinum, Acetobacter aceti, Acetobacter pas teurianus i Gluconobacter oxydans oraz drożdże (np. Saccharomyces, Zygosaccharomyces kombuchaensis, Torulopsis, Pichia, Brettanomyces i Zygosaccharomyces bailii, oprócz tego zostały również wyizolowane bakterie kwasu mlekowego.

Napój z kombuchy – skład, właściwości i działanie

Po procesie fermentacji kombucha jest źródłem wielu składników, takich jak polifenole, kwasy organiczne (np. kwas octowy, kwas glukuronowy) aminokwasy, enzymy, substancje o działaniu antybiotycznym. W napoju z kombuchy obecne są również witaminy z grupy B, witamina C, a także pewne ilości miedzi, żelaza, manganu, cynku.

Ponadto kombucha zawiera antyoksydanty, inaczej przeciwutleniacze. Zwalczają one wolne rodniki, które mogą uszkadzać komórki naszego organizmu i wpływać na rozwój wielu chorób. Regularne spożywanie kombuchy kojarzone jest z korzystnym wpływem na zdrowie wątroby. Kombucha wydaje się mieć właściwości antybakteryjne. Obecne w napoju z kombuchy kwas octowy oraz polifenole pochodzące z herbaty wpływają hamująco na wzrost niepożądanych rodzajów bakterii i drożdży.

Kombucha przygotowywana z zielonej herbaty może zaoferować te same korzyści zdrowotne, które przypisywane są temu rodzajowi herbaty. Regularne picie zielonej herbaty wpływa korzystnie na profil lipidowy, może zmniejszać ryzyko chorób serca, a także redukować ryzyko występowania raka prostaty, raka piersi oraz raka jelita grubego.

Kombucha w kosmetyce

Ze względu na bogaty skład oraz specyficzne właściwości kombuchy coraz częściej zwraca się uwagę na jej potencjalny wpływ na skórę. Jest ona stosowana w przemyśle kosmetycznym jako jeden ze składników aktywnych. Kombucha obecna jest między innymi w preparatach regenerujących do twarzy i dłoni, w kremach przeciwzmarszczkowych, a także w produktach delikatnie złuszczających, łagodzących, nawilżających oraz poprawiających elastyczność skóry.  

Jak zrobić napój z kombuchy? Przepis na kombuchę

Kombuchę można zarówno kupić gotową, jak i zrobić samemu w domu. Należy jednak pamiętać, że nieprawidłowe przyrządzenie tego napoju (np. poprzez przygotowanie w nieodpowiednich warunkach i przy użyciu zanieczyszczonych naczyń, a także poddanie go zbyt długiej fermentacji) może wiązać się z problemami zdrowotnymi po jego spożyciu.

Do przyrządzenia domowej kombuchy potrzebne będą:

• grzybek herbaciany,
• 2 łyżki octu jabłkowego,
• 2 l wody filtrowanej,  
• 3 torebki herbaty,
• 150 gramów cukru,
• słoik,
• gaza,
• gumka recepturka.

Sposób przygotowania domowej kombuchy:
Wodę należy zagotować, a następnie zaparzyć herbatę oraz posłodzić i ostudzić do temperatury około 20–25℃. W kolejnym kroku należy przelać herbatę do słoika oraz dodać ocet jabłkowy i grzybek herbaciany. Na słoik nałożyć gazę i zabezpieczyć gumką recepturką. Następnie słoik należy pozostawić w miejscu bez dostępu do słońca na okres około 8 dni, a następnie wyjąć grzybek, przelać napój przez sitko. Domową kombuchę należy przechowywać w lodówce i spożyć w ciągu 5 dni.

Napój z kombuchy – dawkowanie

Ze względu na wiele potencjalnych korzyści zdrowotnych zdarza się, że kombucha zostaje spożywana w nadmiarze. Picie zbyt dużej ilości kombuchy może doprowadzić do znacznego zwiększenia spożycia cukru w codziennym menu oraz efektów ubocznych takich jak problemy trawienne.

Picie kombuchy – przeciwwskazania

Pomimo tego, że kombucha jest napojem stosunkowo bezpiecznym, u niektórych osób nie zaleca się jej spożywania. Kombucha jest napojem niepasteryzowanym oraz zawiera pewne ilości alkoholu. Z tego względu powinny unikać jej kobiety ciężarne oraz karmiące. Kombucha zawiera mieszankę różnych bakterii i drożdży, co u niektórych osób może promować wzrost bakterii oportunistycznych i prowadzić do infekcji. Z tego względu spożywanie kombuchy odradza się również osobom z osłabionym układem odpornościowym, np. osobom zakażonym wirusem HIV, osobom po przeszczepach lub cierpiącym z powodu nowotworów.

Kombucha okiem specjalisty

Kombucha posiada wiele potencjalnych korzyści zdrowotnych. Jeżeli jest odpowiednio przygotowana oraz spożywana w rozsądnych ilościach, ze względu na obecność wielu cennych składników, może stanowić element odpowiednio zbilansowanej diety u ludzi zdrowych. Jednakże należy pamiętać, że badania nad jej właściwościami trwają. Analizy z udziałem ludzi dotyczące działania kombuchy są nieliczne, a dowody na jej skutki zdrowotne są ograniczone. Dodatkowo picie nieprawidłowo przygotowanej kombuchy może wiązać się z konsekwencjami zdrowotnymi. Nie zaleca się również spożywania jej w nadmiernych ilościach.