węglan sodu w słoiku
Joanna Orzeł

Węglan sodu (E500) – właściwości, zastosowanie, szkodliwość

Węglan sodu, czyli soda, to bardzo popularna substancja stosowana w gospodarstwie domowym, w przemyśle spożywczym, kosmetyce, do produkcji leków, detergentów czy szkła. Mało z nas wie, że węglan sodu występuje w trzech odmianach. Co różni sodę kalcynowaną, oczyszczoną oraz śnieżną? Czy wszystkie odmiany są dozwolone do stosowania w produkcji żywności? Czy węglan sodu jest szkodliwy? Podpowiadamy.

Węglan sodu (E500) – co to za związek? Jak się go otrzymuje?

Węglan sodu jest małocząsteczkowym związkiem nieorganicznym, a jego podstawowe składniki to kation sodu i anion kwasu węglowego.

Węglan sodu jest składnikiem występującym naturalnie. Pierwotny sposób posykiwania węglanu sodu polegał na spopieleniu morskiej roślinności – wodorostów. Aktualnie węglan sodu otrzymuje się przemysłowo w skutek syntezy opracowanej przez belgijskiego chemika Ernesta Solvaya. W tym procesie jako substraty używa się węglan wapnia, chlorek sodu i amoniak. 

Węglan sodu, a w zasadzie węglany sodu, są składnikami używanymi w wielu gałęziach przemysłu. Przykładowo w przemyśle spożywczym dopuszcza się użycie różnych wariantów węglanu sodu, z tego powodu pod kodem E500 znajdują się trzy odmienne substancje chemiczne:

  • E500 (I) to węglan sodu o wzorze sumarycznym Na2CO3, znany pod nazwami zwyczajowymi soda lub soda kalcynowana,
  • E500 (II) to wodorowęglan sodu o wzorze sumarycznym NaHCO3, znany pod nazwą zwyczajową soda oczyszczona, soda do pieczenia lub kwaśny węglan sodu,
  • E500 (III) to półtorawęglan sodu (seskwikarbonat sodu) o wzorze sumarycznym Na3H(CO3)2 lub Na2CO3*NaHCO3 znany pod nazwą zwyczajową soda śnieżna.

Właściwości węglanu sodu

W postaci czystej jest białym, bezwonnym ciałem stałym, o dobrej rozpuszczalności w wodzie. Jest higroskopijny – pochłania wilgoć z powietrza. W roztworach wodnych wszystkie węglany ulegają hydrolizie zasadowej, dając roztwory o pH wyższym niż 7.

Węglan sodu dodany do wody twardej (o wysokiej zawartości jonów wapnia i magnezu) powoduje jej zmiękczenie (tworzy trwałe formy chemiczne z jonami odpowiedzialnymi za powstawanie uporczywego osadu np. z mydła).

Powiązane produkty

Węglan sodu – zastosowanie

Węglan sodu jest składnikiem, który ma szerokie zastosowanie przemysłowe. Przemysł spożywczy, wytwórstwo szkła, papieru czy produkcja mydła i innych detergentów to jedynie kilka przykładów, gdzie jest wykorzystywany. 

Węglan sodu (E500) w przemyśle spożywczym

Jak już zostało wspomniane, w przemyśle spożywczym dopuszcza się użycie trzech odmian węglanu sodu – E500(I)–E500(III). Jako składniki żywności pełnią funkcję spulchniaczy, stabilizatorów oraz regulatorów kwasowości.

Wodorowęglan sodu jest głównym składnikiem proszku do pieczenia. W podwyższonej temperaturze rozkłada się między innymi do dwutlenku węgla, który pomaga w tworzeniu gąbczastej struktury wypieków.

Na sklepowych półkach znajdziemy również czystą postać węglanu sodu – sodę oczyszczoną. E500 jest dodawany do wielu produktów, pośród których można wymienić takie jak: lody, dżemy, mleko zagęszczone i w proszku, krakersy, paluszki, sery dojrzewające, wyroby cukiernicze, żywność dla niemowląt.

Węglan sodu (E500) w produkcji detergentów

Węglan sodu stosuje się w produkcji mydła. Znajdziemy go również w składzie ekologicznych proszków do prania oraz ekologicznych tabletek do zmywarek. W sieci znajdziemy również mnóstwo przepisów, jak samodzielnie wykonać detergenty oparte na węglanach sodu.  

Węglan sodu wymieszany z octem stanowi składnik pomagający w usunięciu uporczywych plam, czyszczeniu piekarnika czy zmywarki, a nawet usunięciu rdzy.

Inne zastosowania węglanu sodu

Węglany sodu stosuje się w przemyśle kosmetycznym, gdzie odpowiadają za efekt musowania. Z tego powodu węglan sodu stanowi główny składnik kul i musujących tabletek dodawanych do kąpieli. Ten sam efekt musowania nie rzadko wykorzystują producenci leków i suplementów diety.

Wodorowęglan sodu jest również używany jako substancja aktywna preparatów leczniczych. Stosowany jest przykładowo w trakcie terapii kwasicy metabolicznej, nadkwasoty czy też zatruć barbituranami i salicynami.

Węglan sodu skutecznie pochłania zapachy, z tego powodu bywa stosowany do produkcji wkładów pochłaniających niepożądane zapachy zarówno tych komercyjnych, jak i domowych.

Przemysłowo węglany sodu stosowane są w produkcji szkła, cegieł, podczas procesów barwienia czy podczas wywoływania tradycyjnych zdjęć.

Węglan sodu (E500) – szkodliwość, wpływ na zdrowie

Węglany sodu są metabolizowane w nerkach do dwutlenku węgla, który na drodze dyfuzji transportowany jest do krwi i usuwany z organizmu. Jest składnikiem bezpiecznym, dla którego nie ustalono akceptowalnej dziennej dawki spożycia. Jako dodatek spożywczy został uznany przez amerykańską agencję do spraw leków i żywności (ang. Food and Drug Administration, FDA) za ogólnie uznany za bezpieczny – ma status GRAS (ang. Generally Recognized As Safe).

Węglan sodu jest substancją bezpieczną do stosowania podczas ciąży i w trakcie laktacji. Dopuszczony został także do użytku w produkcji żywności dla niemowląt. Jego obecność w kosmetykach także jest uznawana za bezpieczną zgodnie z wytycznymi amerykańskiej instytucji Cosmetic Ingredientr Review (CIR).
  1. J. Kępiński, Technologia chemiczna nieorganiczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984.
  2. Karta charakterystyki substancji chemicznej – sodu wodorowęglan, „chempur.pl” [online], http://chempur.pl/pliki/karty_charakterystyk/sodu_wodoroweglan.pdf,[dostęp:] 5.06.2022.
  3. Karta charakterystyki substancji chemicznej – sodu węglan bezwodny, „chempur.pl” [online], http://chempur.pl/pliki/karty_charakterystyk/sodu_weglan_bezwodny.pdf, 5.06.2022.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Dieta przy hemoroidach. Co jeść, a czego nie przy żylakach odbytu?

    Choroba hemoroidalna, potocznie nazywana hemoroidami, jest najczęściej występującym schorzeniem proktologicznym u osób dorosłych. Odpowiedni styl życia, z naciskiem na zdrową dietę i aktywność fizyczną, odgrywa ważną rolę w profilaktyce oraz wspomaganiu leczenia hemoroidów. Jaka dieta przy hemoroidach będzie odpowiednia? Co jeść, a czego unikać przy hemoroidach?

  • Jak obciąć kotu pazury? Poradnik dla opiekunów

    W popkulturze krążą niezliczone żarty o tym, jak trudne – i nieraz okupione ranami – bywa podanie kotu tabletki czy obcięcie pazurów. Choć koty uważane są za bardzo czyste zwierzęta, które potrafią same zadbać o swoją pielęgnację, warto trochę im w niej pomóc. Ponadto umiejętnie wykonane zabiegi pielęgnacyjne, np. obcinanie kocich pazurów, są doskonałą okazją do zacieśnienia więzi między kotem a opiekunem. I wcale nie muszą oznaczać konieczności wizyty na SOR-ze w celu przyszycia odgryzionej ręki.

  • Odwodnienie psa i kota. Jak rozpoznać objawy i jak pomóc zwierzakowi?

    Podobnie jak u ludzi, odwodnienie u zwierząt jest niebezpiecznym, ale stosunkowo łatwym do zapobiegnięcia stanem. Szczególnie narażone są zwierzęta bardzo młode, przewlekle chore oraz w podeszłym wieku. Długa ekspozycja na wysoką temperaturę również może prowadzić do odwodnienia, a w konsekwencji do udaru cieplnego. Jest to stan, w którym organizm przegrzewa się do tego stopnia, że nie jest w stanie odprowadzić nadmiaru ciepła za pomocą naturalnych mechanizmów fizjologicznych i behawioralnych. Na udar cieplny najbardziej narażone są koty podczas upałów ze względu na ich zamiłowanie do wygrzewania się na słońcu oraz słabsze możliwości odprowadzania nadmiaru ciepła. Szczególną uwagę trzeba zwrócić także na psy, zwłaszcza te aktywne bez względu na pogodę.

  • Jak poprawić przyswajalność składników odżywczych w diecie?

    Przewód pokarmowy to wysoce wyspecjalizowany układ narządów, który jest odpowiedzialny za trawienie pokarmów i wchłanianie składników odżywczych. Przyswajalność składników odżywczych oznacza zdolność organizmu do wchłaniania i wykorzystywania substancji odżywczych z pożywienia. Jak poprawić wchłanianie witamin i minerałów?

  • Jak nieczyszczona klimatyzacja wpływa na nasze zdrowie?

    Klimatyzacja, zapewniająca komfort cieplny w upalne dni, stała się powszechnym rozwiązaniem w przestrzeniach mieszkalnych i biurowych oraz w środkach transportu. Coraz częściej podnoszone są jednak kwestie związane z jej wpływem na zdrowie. Jak zaniedbana klimatyzacja wpływa na zdrowie i jak często należy ją czyścić?

  • Lęk separacyjny u kota lub psa. Jak pomóc swojemu zwierzakowi?

    Lęk separacyjny stał się problemem wielu zwierząt i ich opiekunów w okresie popandemicznym. W czasie pandemii COVID-19 zwierzęta przyzwyczaiły się do stałej obecności opiekunów w domu ze względu na ich zdalną pracę czy naukę. W większości przypadków zwierzęta adoptowane lub urodzone w tym okresie nie znały innej rzeczywistości niż ta, w której opiekun ciągle był w zasięgu wzroku. Powrót do normalnego trybu życia był dla sporej części zwierząt szokiem skutkującym rozwojem lęku separacyjnego.

  • Apteczka na sytuacje kryzysowe. Co warto mieć w domu na wypadek nagłych zagrożeń?

    Żyjemy w czasach, w których codzienność bywa nieprzewidywalna, dlatego warto zawczasu przygotować domową apteczkę kryzysową – tak aby w razie potrzeby móc działać spokojnie i bez paniki. Właściwie skompletowane zapasy leków i środków medycznych to nie tylko poczucie bezpieczeństwa, ale też realna pomoc w sytuacji, gdy dostęp do apteki czy lekarza jest utrudniony.

  • Stolec kota i psa – jak wygląda prawidłowy i co powinno zaniepokoić opiekuna?

    Stolec – temat być może niezbyt przyjemny, jednak wśród opiekunów psów i kotów zdaje się nie stanowić większego tabu. Co więcej, jest to coś, czemu warto poświęcić więcej uwagi, ponieważ kał i jego wygląd może być jednym z pierwszych sygnałów, że zwierzęciu coś dolega. Przy sprzątaniu kociej kuwety lub psich odchodów dobrze jest zwrócić uwagę na konsystencję, barwę i zapach. Jeśli kał ma nietypowy kolor, pojawia się w nim krew, jest rzadki lub ma bardzo intensywny, cuchnący zapach, należy skonsultować się z lekarzem weterynarii.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl