węglan sodu w słoiku
Joanna Orzeł

Węglan sodu (E500) – właściwości, zastosowanie, szkodliwość

Węglan sodu, czyli soda, to bardzo popularna substancja stosowana w gospodarstwie domowym, w przemyśle spożywczym, kosmetyce, do produkcji leków, detergentów czy szkła. Mało z nas wie, że węglan sodu występuje w trzech odmianach. Co różni sodę kalcynowaną, oczyszczoną oraz śnieżną? Czy wszystkie odmiany są dozwolone do stosowania w produkcji żywności? Czy węglan sodu jest szkodliwy? Podpowiadamy.

Węglan sodu (E500) – co to za związek? Jak się go otrzymuje?

Węglan sodu jest małocząsteczkowym związkiem nieorganicznym, a jego podstawowe składniki to kation sodu i anion kwasu węglowego.

Węglan sodu jest składnikiem występującym naturalnie. Pierwotny sposób posykiwania węglanu sodu polegał na spopieleniu morskiej roślinności – wodorostów. Aktualnie węglan sodu otrzymuje się przemysłowo w skutek syntezy opracowanej przez belgijskiego chemika Ernesta Solvaya. W tym procesie jako substraty używa się węglan wapnia, chlorek sodu i amoniak. 

Węglan sodu, a w zasadzie węglany sodu, są składnikami używanymi w wielu gałęziach przemysłu. Przykładowo w przemyśle spożywczym dopuszcza się użycie różnych wariantów węglanu sodu, z tego powodu pod kodem E500 znajdują się trzy odmienne substancje chemiczne:

  • E500 (I) to węglan sodu o wzorze sumarycznym Na2CO3, znany pod nazwami zwyczajowymi soda lub soda kalcynowana,
  • E500 (II) to wodorowęglan sodu o wzorze sumarycznym NaHCO3, znany pod nazwą zwyczajową soda oczyszczona, soda do pieczenia lub kwaśny węglan sodu,
  • E500 (III) to półtorawęglan sodu (seskwikarbonat sodu) o wzorze sumarycznym Na3H(CO3)2 lub Na2CO3*NaHCO3 znany pod nazwą zwyczajową soda śnieżna.

Właściwości węglanu sodu

W postaci czystej jest białym, bezwonnym ciałem stałym, o dobrej rozpuszczalności w wodzie. Jest higroskopijny – pochłania wilgoć z powietrza. W roztworach wodnych wszystkie węglany ulegają hydrolizie zasadowej, dając roztwory o pH wyższym niż 7.

Węglan sodu dodany do wody twardej (o wysokiej zawartości jonów wapnia i magnezu) powoduje jej zmiękczenie (tworzy trwałe formy chemiczne z jonami odpowiedzialnymi za powstawanie uporczywego osadu np. z mydła).

Powiązane produkty

Węglan sodu – zastosowanie

Węglan sodu jest składnikiem, który ma szerokie zastosowanie przemysłowe. Przemysł spożywczy, wytwórstwo szkła, papieru czy produkcja mydła i innych detergentów to jedynie kilka przykładów, gdzie jest wykorzystywany. 

Węglan sodu (E500) w przemyśle spożywczym

Jak już zostało wspomniane, w przemyśle spożywczym dopuszcza się użycie trzech odmian węglanu sodu – E500(I)–E500(III). Jako składniki żywności pełnią funkcję spulchniaczy, stabilizatorów oraz regulatorów kwasowości.

Wodorowęglan sodu jest głównym składnikiem proszku do pieczenia. W podwyższonej temperaturze rozkłada się między innymi do dwutlenku węgla, który pomaga w tworzeniu gąbczastej struktury wypieków.

Na sklepowych półkach znajdziemy również czystą postać węglanu sodu – sodę oczyszczoną. E500 jest dodawany do wielu produktów, pośród których można wymienić takie jak: lody, dżemy, mleko zagęszczone i w proszku, krakersy, paluszki, sery dojrzewające, wyroby cukiernicze, żywność dla niemowląt.

Węglan sodu (E500) w produkcji detergentów

Węglan sodu stosuje się w produkcji mydła. Znajdziemy go również w składzie ekologicznych proszków do prania oraz ekologicznych tabletek do zmywarek. W sieci znajdziemy również mnóstwo przepisów, jak samodzielnie wykonać detergenty oparte na węglanach sodu.  

Węglan sodu wymieszany z octem stanowi składnik pomagający w usunięciu uporczywych plam, czyszczeniu piekarnika czy zmywarki, a nawet usunięciu rdzy.

Inne zastosowania węglanu sodu

Węglany sodu stosuje się w przemyśle kosmetycznym, gdzie odpowiadają za efekt musowania. Z tego powodu węglan sodu stanowi główny składnik kul i musujących tabletek dodawanych do kąpieli. Ten sam efekt musowania nie rzadko wykorzystują producenci leków i suplementów diety.

Wodorowęglan sodu jest również używany jako substancja aktywna preparatów leczniczych. Stosowany jest przykładowo w trakcie terapii kwasicy metabolicznej, nadkwasoty czy też zatruć barbituranami i salicynami.

Węglan sodu skutecznie pochłania zapachy, z tego powodu bywa stosowany do produkcji wkładów pochłaniających niepożądane zapachy zarówno tych komercyjnych, jak i domowych.

Przemysłowo węglany sodu stosowane są w produkcji szkła, cegieł, podczas procesów barwienia czy podczas wywoływania tradycyjnych zdjęć.

Węglan sodu (E500) – szkodliwość, wpływ na zdrowie

Węglany sodu są metabolizowane w nerkach do dwutlenku węgla, który na drodze dyfuzji transportowany jest do krwi i usuwany z organizmu. Jest składnikiem bezpiecznym, dla którego nie ustalono akceptowalnej dziennej dawki spożycia. Jako dodatek spożywczy został uznany przez amerykańską agencję do spraw leków i żywności (ang. Food and Drug Administration, FDA) za ogólnie uznany za bezpieczny – ma status GRAS (ang. Generally Recognized As Safe).

Węglan sodu jest substancją bezpieczną do stosowania podczas ciąży i w trakcie laktacji. Dopuszczony został także do użytku w produkcji żywności dla niemowląt. Jego obecność w kosmetykach także jest uznawana za bezpieczną zgodnie z wytycznymi amerykańskiej instytucji Cosmetic Ingredientr Review (CIR).
  1. J. Kępiński, Technologia chemiczna nieorganiczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984.
  2. Karta charakterystyki substancji chemicznej – sodu wodorowęglan, „chempur.pl” [online], http://chempur.pl/pliki/karty_charakterystyk/sodu_wodoroweglan.pdf,[dostęp:] 5.06.2022.
  3. Karta charakterystyki substancji chemicznej – sodu węglan bezwodny, „chempur.pl” [online], http://chempur.pl/pliki/karty_charakterystyk/sodu_weglan_bezwodny.pdf, 5.06.2022.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Blue Monday – co to jest? Kiedy wypada? Czy Blue Monday to mit?

    Blue Monday to termin określający rzekomo najbardziej depresyjny dzień w roku. Według wyliczeń twórcy tej teorii przypada on na trzeci poniedziałek stycznia. To właśnie w tym dniu we wszystkich mediach słyszymy o niebieskim poniedziałku. Wiele osób zastanawia się wówczas, ile jest prawdy w teorii Blue Monday.

  • Leczenie promieniami podczerwonymi – czym jest i jak korzystać z infrared (IR)?

    Terapia infrared (IR) opiera się na wykorzystaniu światła podczerwonego, którego zastosowanie jest poparte badaniami naukowymi. Jego właściwości są dobrze znane i wykorzystywane już od pewnego czasu. Jedne z najciekawszych możliwości zastosowania terapii infrared, opisywane w wielu różnych źródłach naukowych, to przede wszystkim leczenie bólu i pobudzanie wzrostu komórek w organizmie.

  • Czy kot domowy powinien wychodzić na dwór?

    Kot domowy to jedno z najbardziej tajemniczych i fascynujących zwierząt, które towarzyszy człowiekowi od tysięcy lat. Choć dzisiaj postrzegany jest głównie jako zwierzę domowe, zachował swoje drapieżne instynkty, które niejednokrotnie stają się wyzwaniem – zarówno dla jego opiekunów, jak i dla lokalnych ekosystemów. Jakie są korzenie jego współpracy z człowiekiem i jakie zagrożenia wiążą się z jego swobodnym wypuszczaniem?

  • Dieta niskosodowa – dla kogo? Przepisy od dietetyka

    Sód to pierwiastek niezbędny do życia i prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jego podstawową rolą jest kontrola objętości płynów pozakomórkowych oraz utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej. Sód jest niezwykle ważny, jednak jego nadmiar spożywany głównie w postaci soli kuchennej może wpływać na wzrost ciśnienia tętniczego krwi, niewydolność nerek oraz na wiele innych patologicznych procesów w organizmie. Czym jest dieta niskosodowa? Jakie niesie za sobą korzyści? Kto szczególnie powinien stosować dietę niskosodową? 

  • Jak się przygotować do sylwestra? Twarz, ciało i... nawodnienie

    Sylwestrowa noc to wyjątkowa okazja, by z radością pożegnać stary rok i przywitać nowy. Aby zabawa była udana, a poranek 1 stycznia okazał się łaskawszy, warto pamiętać o kilku zasadach i wprowadzić je w życie jeszcze przed szampańską imprezą.

  • Jak oczyścić organizm w 3 dni – przepisy dietetyka

    W okresie świątecznym często spożywamy więcej ciężkostrawnych, słodkich i tłustych posiłków niż zazwyczaj, co może prowadzić do zaburzeń trawiennych i gorszego samopoczucia. Czy po takim czasie powinniśmy oczyścić organizm specjalną dietą? Jak racjonalnie oczyścić organizm w 3 dni? Kto nie powinien korzystać z detoksów?

  • Jak skutecznie chronić psa lub kota przed pasożytami? Praktyczne porady

    Pasożyty stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia naszych pupili - psów i kotów. Zarażenie nimi może prowadzić do groźnych chorób, a nawet do stanów zagrażających życiu – szczególnie u młodych zwierząt. Dowiedz się, jak skutecznie dbać o profilaktykę, regularne odrobaczanie oraz ochronę przed pchłami i kleszczami.

  • Trening w parach to nie tylko bieganie. Co jeszcze można wspólnie ćwiczyć?

    Walentynki to czas, kiedy celebrujemy miłość i bliskość z naszymi ukochanymi. Warto wykorzystać ten dzień, aby nie tylko obdarować się prezentami, ale także wspólnie zatroszczyć się o zdrowie i kondycję fizyczną. Jednym ze wspaniałych sposobów na to są ćwiczenia we dwoje. Nie tylko umacniają więzi, ale również wprowadzają do naszego życia ruch i radość. W poniższym artykule omówimy korzyści płynące ze wspólnego treningu, sporty, które można uprawiać w tej formie oraz praktyczne wskazówki dotyczące ćwiczeń razem.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.