Lecytyna sojowa (E322) – czym jest i gdzie ją znaleźć? Kiedy należy ją suplementować?

Lecytyna jako apteczny preparat na pamięć znana jest każdemu, niezależnie od wieku: stosowana jest i przez studentów w trakcie sesji, i przez osoby starsze. Jakie jeszcze zastosowania można jej przypisać? Jakie ma właściwości i do czego służy lecytyna sojowa? Dowiedzmy się więcej. 

Lecytyna to tak naprawdę mieszanina związków, fosfolipidów. Jest pochodzenia naturalnego, a jej liczne zalety i właściwości pozwalają na szerokie wykorzystanie jej w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym lub kosmetycznym. 

Lecytyna sojowa – czym jest? 

Lecytyna, mówiąc ogólnie (ang. i łac. lecithinum, z greckiego lekithos, co oznacza żółtko jaja), to niezwykle wartościowy surowiec pochodzenia naturalnego. Jest to grupa związków, w której zwykle przeważa fosfatydylocholina zawierająca w cząsteczce resztę cholinową, kwas fosforowy oraz dwa różne kwasy tłuszczowe zestryfikowane z glicerolem. Otrzymuje się ją z żółtek jaj lub z nasion roślin oleistych (soja, rzepak, słonecznik), występuje również w rybach i w mięsie. 

Ze względu na opłacalność produkcji obecnie stawia się głównie na lecytynę pochodzenia sojowego. Lecytynę sojową nazywa się czasem synonimem: fosfolipid sojowy. 

Skład lecytyny sojowej 

W zależności od pochodzenia lecytyny różnią się dokładnym składem chemicznym. Składniki podstawowe lecytyny sojowej to: 

• fosfatydylocholina (PC), 
• fosfatydyloetanoloamina (PE), 
• fosfatydyloinozytol (PI), 
• kwas fosfatydowy. 

Lecytyna sojowa – właściwości 

Lecytyna jako produkt handlowy ma wygląd żółtobrunatnej masy, jest mazista i lepka. Rozpuszcza się w alkoholu, tłuszczach, chloroformie, eterze, natomiast w wodzie nie rozpuszcza się, lecz pęcznieje. Ma zdolność do zmniejszania napięcia powierzchniowego. Ma charakter amfifilowy, czyli w cząsteczce zawiera zarówno część hydrofilową, jak i hydrofobową. Działa jak emulgator, umożliwiając tworzenie emulsji o/w (olej w wodzie) oraz w/o (woda w oleju); wpływa na właściwości reologiczne (lepko-sprężyste) emulsji, poprawiając jej konsystencję. 

Wykazuje zgodność biologiczną z organizmem ludzkim (fosfolipidy mają powinowactwo do lipidów naskórkowych, są też naturalnych składnikami lipidów osocza), jest nietoksyczna, biodegradowalna, w organizmie ulega metabolizmowi. 

Lecytyna sojowa – zastosowanie 

Ze względu na swoje właściwości lecytyna sojowa znalazła zastosowanie w technologii farmaceutycznej oraz kosmetologicznej: przede wszystkim jako emulgator do sporządzenia emulsji do odżywiania pozajelitowego oraz w produkcji zawiesin, maści i kremów. Stosowana jest w produkcji liposomów – nośników substancji aktywnych. W kosmetykach, prócz funkcji technologicznej, pełni rolę fizjologiczną: odbudowuje skórne spoiwo lipidowe, działa nawilżająco, przeciwzmarszczkowo, uelastycznia. Stosowana na włosy zapewnia poprawę ich kondycji, dodaje blasku i sprężystości, zapobiega ich elektryzowaniu się. 

W przemyśle spożywczym jest dodatkiem do żywności o symbolu E322 stosowanym do uzyskania i stabilizacji emulsji. Jest przeciwutleniaczem, reguluje lepkość i płynność, przeciwdziała rozpryskiwaniu tłuszczu podczas smażenia. 

Lecytyną wzbogaca się przede wszystkim czekolady. Ten naturalny emulgator niweluje skutki niższej zawartości kakao, skraca czas konszowania (mieszania), a co z a tym idzie – obniża koszty produkcji. Pomimo tego i tak warto poszukiwać czekolad, które w składzie mają lecytynę zamiast emulgatora półsyntetycznego E476 (jest to polirycynooleinian poliglicerolu), którego to należy spożywać z ostrożnością i w niewielkich ilościach. 

E322 znajdziemy też w ciastach, deserach i innych słodkich wyrobach; w kakao rozpuszczalnym oraz w napojach kakaopodobnych, margarynach, miksach tłuszczowych, majonezie, mlecznych produktach dla dzieci (jogurtach, serkach, deserkach), mleku modyfikowanym, kaszkach i kleikach dla najmłodszych, w płatkach zbożowych, w pieczywie. 

Lecytyna sojowa – szkodliwość 

Lecytyna stosowana doustnie jest dobrze tolerowana. Niektórzy pacjenci zgłaszali niewielkie działania niepożądane ze strony układu pokarmowego, np. nudności, bóle brzucha, wymioty, biegunkę. 

Lecytyna sojowa jest odpowiednia dla wegan. Osoby unikające glutenu powinny dokładnie przestudiować etykietę produktu – czasami podczas procesów produkcyjnych mogą przedostać się do niego śladowe ilości glutenu. Takie informacje powinny jednak widnieć na opakowaniu. Warto również szukać lecytyny pochodzącej z soi niemodyfikowanej genetycznie, chociaż często należy się liczyć z wyższą ceną takiego surowca i produktu finalnego. 

Lecytyna sojowa jako suplement – dawkowanie, wskazania, przeciwwskazania 

Jakie korzyści przyniesie suplementacja lecytyną? 

• Usprawni funkcjonowanie układu nerwowego – z tego zdecydowanie najbardziej znana jest lecytyna. Jest jednym ze składników otoczek mielinowych włókien nerwowych. Cholina, prekursor acetylocholiny, czyli przekaźnika impulsów nerwowych, decyduje o procesach uczenia się, zapamiętywania, utrzymania koncentracji. Zwiększa odporność na stres, prawdopodobnie zabezpiecza przed chorobami neurodegeneracyjnymi (np. chorobą Alzheimera, Parkinsona). Zaleca się podaż lecytyny osobom obciążonym wzmożonym wysiłkiem umysłowym. 
• Wykaże pozytywny wpływ na choroby zwyrodnieniowe wątroby. Ułatwi transport cholesterolu i jego eliminację z organizmu. Ochroni przed tworzeniem się kamieni żółciowych. Wspomoże przemianę materii. Ochroni ściany żołądka. 
• Wspomoże wykorzystanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. 
• Usprawni krążenie krwi, zmniejszy ryzyko wystąpienia miażdżycy i chorób z nią związanych. 
• Korzystnie wpłynie na sprawność seksualną mężczyzn. 
• Jest istotna dla kobiet planujących potomstwo (mioinozytol jest pomocny w zaburzeniach hormonalnych), dla ciężarnych (wspiera prawidłowy rozwój układu nerwowego dziecka) i karmiących piersią (usprawnia przepływ mleka w kanalikach mlecznych, chroniąc przed zastojami pokarmu). 
• Może usprawnić procesy odchudzania – przenosi komórki tłuszczowe do tkanki mięśniowej, gdzie zachodzi ich spalanie. 

Gdzie kupić preparaty na pamięć z lecytyną sojową? Suplementy diety lub leki dostępne są w aptekach (są to preparaty w postaci kapsułek lub płynu do wypicia), a inne produkty w proszku, w płynie lub w granulacie – najczęściej w sklepach stacjonarnych i internetowych ze zdrową żywnością lub z półproduktami do produkcji kosmetyków naturalnych. 

Dokładny sposób dawkowania opisany będzie na opakowaniu. 

Uczulenie na lecytynę sojową 

Lecytyna może (ale nie musi) wywoływać reakcje alergiczne u osób uczulonych na soję. W takim przypadku warto poszukać lecytyny pochodzącej z innego źródła: słonecznikowej lub rzepakowej.