Saturacja krwi – czym jest? Jak i kiedy mierzyć saturację?

Saturacja jest piątym krokiem, jaki podejmują ratownicy medyczni podczas sprawdzania parametrów życiowych. Dlaczego? Tlen jest bowiem jednym z najważniejszych pierwiastków niezbędnych do życia, a terminem „saturacja” określa się poziom wysycenia krwi tlenem. Zbyt niska jej wartość może oznaczać niewydolność oddechową.

Saturacja – co to takiego? Jak wygląda obieg tlenu w organizmie? 

Saturacja jest miarą hipoksji, czyli stopnia niedotlenienia organizmu. Nośnikiem tlenu jest hemoglobina zawarta w krwinkach czerwonych krwi. Hemoglobina zawiera atomy żelaza mające zdolność wiązania tlenu. Z każdym oddechem nasze płuca dostają tlen, a w pęcherzykach płucnych wiąże się on z hemoglobiną (oksyhemoglobina), która jest nośnikiem tlenu do wszystkich tkanek organizmu.  

Niska saturacja – czym może być spowodowana? Jak może się objawiać? 

Niska saturacja krwi może być wynikiem chorób układu oddechowego, takich jak astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP), infekcji układu oddechowego, wrodzonych wad serca, przecieków płucnych (mieszanie się krwi utlenionej z nienatlenowaną), a także czynników toksycznych, jak zatrucie tlenkiem węgla czy wreszcie niedokrwistość.  

Zaburzenia saturacji obserwujemy u himalaistów, którzy przebywają na dużych wysokościach z niskim ciśnieniem atmosferycznym. 

Pomiar saturacji – jak i kiedy mierzyć saturację? 

Poziom saturacji, czyli poziom wysycenia tlenem hemoglobiny we krwi tętniczej, można zbadać stosują metodę pulsoksymetrii (spektrofotometria transmisyjna). Saturacja jest  oznaczana symbolem SpO2 (SaO2) i podawana  w procentach. 

Jak zmierzyć saturację? Pulsoksymetr zakłada się na palec dłoni lub stopy, małżowinę uszną lub nawet czubek nosa. W urządzeniu jest czujnik, który emituje promieniowanie, częściowo wchłaniane przez krew przepływającą przez naczynia krwionośne. Wbudowany fotodetektor mierzy powracający sygnał. Krew utlenowana ma inne właściwości optyczne niż odtlenowana. Badanie przy pomocy pulsoksymetru jest łatwe i szybkie. Urządzenie to poza saturacją mierzy także tętno (puls) pacjenta. 

Wskazaniami do badania saturacji są: 

• duszności,  
• niewydolność oddechowa,  
• okres okołooperacyjny, 
• znieczulenie ogólne,  
• sepsa, 
• endoskopia przewodu pokarmowego czy drzewa oskrzelowego, 
• cewnikowanie serca,  
• poród – monitorowanie matki i płodu,  
• śpiączki.  

Poziom saturacji badamy też często u wspinaczy, sportowców, pilotów. 

Saturacja – normy u dorosłych i dzieci 

Prawidłowa saturacja krwi tlenem wynosi ok. 95–99% i 91–96% u noworodków. U osób palących saturacja jest niższa niż u niepalących. 

Saturacja u dziecka 

Saturację badamy w pierwszych dobach życia dziecka za pomocą pulsoksymetru na prawej dolnej kończynie dziecka lub prawym nadgarstku. Pomiar trwa około 2–3 minut i jest bezbolesny. Saturacja u zdrowego dziecka powinna wynieść więcej niż 95%. Wynik niższy świadczy o niedotlenieniu, a najbardziej wrażliwy na nie jest mózg. Niska saturacja u dziecka jest wskazaniem do dalszej diagnostyki, zwłaszcza echokardiografii w kierunku takich wad serca, jak niedorozwój zastawki trójdzielnej lub tętnicy płucnej, zespół Fallota lub anomalia Ebsteina. Dziecko z niska saturacją wymaga tlenoterapii. 

Co może zaburzyć wyniki saturacji? Co podnosi saturację? 

Co wpływa na zaburzony wynik saturacji? Badanie saturacji może być zafałszowane przez wiele czynników. Prawidłowo przeprowadzone badanie powinno się wykonywać na dłoniach ciepłych i paznokciach nie pomalowanych lakierem, bowiem lakier może zaburzyć odczyt pulsoksymetru. Podobnie grzybica paznokci może zaburzać wynik badania. Podczas badania saturacji pacjent powinien siedzieć nieruchomo, a palec powinien przylegać do środka urządzenia. 

Co podnosi saturację? Saturację możemy podnieść, stosując różne techniki oddechowe, głównie przez głębokie oddechy ustami, a także przeponą. Ważne są również dbanie o prawidłowe nawodnienie i systematyczna aktywność fizyczna. 

Palenie papierosów a saturacja 

Choć palenie papierosów ma nieznaczny wpływ na poziom saturacji (wysycenie tlenem krwi u palaczy jest nieco mniejsze niż u osób niepalących), to warto podjąć decyzję o jego zaprzestaniu. Palenie papierosów to czynnik ryzyka groźnych chorób, w tym sercowo-naczyniowych, nowotworowych oraz przewlekłych chorób układu oddechowego, obniżających jakość życia palaczy, a nawet prowadzących do śmierci. W rzucaniu nałogu pomocne mogą być preparaty z nikotyną, które ułatwiają uwolnienie się od głodu nikotynowego.