RTG (prześwietlenie) zębowe, cefalometryczne i pantomograficzne. Jak wygląda badanie? Cena, wskazania i zagrożenia
Agata Pikulska

RTG (prześwietlenie) zębowe, cefalometryczne i pantomograficzne. Jak wygląda badanie? Cena, wskazania i zagrożenia

RTG stomatologiczne (zęba, cefalometryczne i pantomograficzne) to jedne z podstawowych badań obrazowych, które od dawna z powodzeniem wykorzystuje się podczas leczenia w gabinetach dentystycznych lub przy zabiegach z zakresu chirurgi twarzowo-szczękowej. Prześwietlenia tego typu nie należą do drogich badań, są także bezbolesne dla pacjenta. Jak się przygotować do badania, ile kosztuje rentgen zębów i czy wymaga odpowiedniego przygotowania? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Radiologiczne badania zębów to jedne z najczęściej wykonywanych badań obrazowych. Dzieli się je na zdjęcia wewnątrzustne (zdjęcie zębowe, zgryzowe, skrzydłowo-zgryzowe) oraz zewnątrzustne (zdjęcie pantomograficzne i cefalometryczne). W zależności od metody mogą pozwolić na ocenę zębów, szczęki i żuchwy oraz stawów skroniowo-żuchwowych.

RTG stomatologiczne – co można zdiagnozować dzięki badaniu?

Wskazania do wykonania RTG zębowego to urazy zębów, choroby przyzębia brzeżnego oraz planowanie wstawienia implantów w sytuacji pojedynczych braków zębów. Na zdjęciu RTG zęba widać również wady rozszczepowe. RTG zgryzowe wykonuje się w celu diagnostyki zębów zatrzymanych, dodatkowych i nadliczbowych. Pozwala ono również na rozpoznanie kamicy ślinianek czy wady rozszczepowej. Zdjęcie rentgenowskie skrzydłowo-zgryzowe pokazuje próchnicę na powierzchni stycznej koron zębów, może także wykryć próchnicę wtórną mającą miejsce pod wypełnieniami. Wykonuje się je również do oceny przyzębia brzeżnego i uzupełnień protetycznych. Zdjęcie pantomograficzne (czasami nazywane również zdjęciem panoramicznym zębów) pozwala na ocenę wszystkich zębów i to na jego podstawie można wybrać odpowiednią metodę leczenia. Na zdjęciu pantomograficznym widać również wady rozwojowe zębów, zmiany zapalne (w tym zgorzel zęba) czy nowotworowe, a także urazy kości (szczególnie żuchwy). Cefalometria to zdjęcie RTG czaszki w projekcji bocznej. Zdjęcie cefalometryczne wykonuje się w celu planowania oraz monitorowania postępów leczenia ortodontycznego, a także w chirurgii twarzowo-szczękowej.

RTG stomatologiczne – przeciwwskazania do wykonania badania prześwietlenia

Przeciwwskazaniem względnym do wykonania RTG zęba jest ciąża. Jednak ze względu na bardzo niską dawkę promieniowania stosowaną w trakcie prześwietlenia oraz używanie fartuchów ołowianych, które dodatkowo chronią przed ekspozycją, wykonanie badania u pacjentek ciężarnych jest możliwe. Oczywiście RTG przeprowadza się tylko i wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, kiedy nie można zastąpić tego badania innym, niestosującym promieniowania. Jeśli wykonanie badania u pacjentki w ciąży nie jest pilne, to zaleca się jego wykonanie dopiero po urodzeniu dziecka, lub poczekanie przynajmniej do 2 trymestru ciąży.

Polecane dla Ciebie

Jak wygląda RTG stomatologiczne (zębowe, cefalometryczne, pantomograficzne)?

Stomatologiczne zdjęcia rentgenowskie nie wymagają specjalnego przygotowania, jak np. bycia na czczo czy unikania wysiłku fizycznego, niepalenia papierosów. Przed ich wykonaniem należy natomiast zdjąć wszystkie metalowe przedmioty z okolicy głowy (okulary, biżuterię, spinki do włosów, ruchome protezy zębowe czy aparat słuchowy). Pacjentowi zostanie założony fartuch ochronny, który ma za zadanie ograniczyć dawkę promieniowania docierającą do ciała.

RTG stomatologiczne to szybkie badania, charakteryzujące się niską dawką promieniowania. Nie zmienia to jednak  faktu, że takich zdjęć nie należy robić zbyt często, a tylko w sytuacji wystąpienia przesłanek do ich wykonania. Podział zdjęć stomatologicznych na wewnątrz- i zewnątrzustne oparty jest na lokalizacji detektora, którzy odbierze promieniowanie wysłane przez lampę rentgenowską. W trakcie badań wewnątrzustnych detektor znajduje się w ustach pacjenta, ułożony w zależności od badanego miejsca. Natomiast podczas pantomografii i cefalometrii zarówno lampa, jak i detektor, znajdują się na zewnątrz. W trakcie badania cefalometrycznego głowa pacjenta znajduje się w pozycji bocznej względem lampy rentgenowskiej i zostaje unieruchomiona za pomocą specjalnej części aparatu. Założone zostaną również uchwyty uszne oraz nakładka na nos. Mają one za zadanie zminimalizować ryzyko poruszenia się pacjenta w trakcie wykonywania zdjęcia, a także służyć za punkt odniesienia do wykonywania precyzyjnych pomiarów. Podczas wykonywania zdjęcia pantomograficznego broda pacjenta oparta jest na uchwycie aparatu (niektóre urządzenia mają również specjalną płytkę umieszczaną między zębami szczęki i żuchwy, którą pacjent musi przytrzymać). W trakcie badania nastąpi obrót lampy rentgenowskiej i detektora wokół głowy pacjenta. Wykonywanie zdjęcia trwa około 15 sekund, w tym czasie pacjent nie może się poruszyć. Zdjęcia wewnątrzustne w swoim przebiegu różnią się od siebie umiejscowieniem detektora w jamie ustnej. Podczas zdjęcia zgryzowego detektor (błonę rentgenowską) umieszcza się w płaszczyźnie zgryzu, podczas zdjęcia zębowego za badanym zębem, a podczas zdjęcia skrzydłowo-zgryzowego na wysokości koron badanych zębów szczęki i żuchwy. Pacjent może zostać poproszony o przytrzymanie elementu zapewniającego położenie detektora w odpowiednim miejscu. Wykonanie zdjęcia trwa kilka sekund.

RTG – skierowanie i cena badania, Czy prześwietlenie zębowe, cefalometryczne i pantomograficzne może być refundowane?

Skierowanie nie jest wymagane w przypadku zdjęć wewnątrzustnych (czyli zdjęć zębowych, zgryzowych i skrzydłowo-zgryzowych), natomiast wskazanie lekarskie jest konieczne do wykonania zdjęcia pantomograficznego lub cefalometrycznego – musi je wystawić specjalista (najczęściej jest to dentysta). Dotyczy to zarówno badań opłacanych przez NFZ, jak i tych wykonywanych prywatnie. Zdjęcia RTG wewnątrzustne refundowane są przez NFZ dwa razy w roku. Za pozostałe badania pacjent musi zapłacić z własnej kieszeni.

Cena stomatologicznych badań radiologicznych zależy od rodzaju badania i od placówki, w której badanie się odbędzie. RTG zębowe (zęba) kosztuje przeważnie od 20 do 30 zł, RTG zgryzowe 30 40 zł, RTG skrzydłowo-zgryzowe 20 40 zł, RTG pantomograficzne 50 80 zł, a cefalometryczne od 50 do 80 zł.

Niektóre placówki oferują dodatkowo płatny opis zdjęcia wykonany przez lekarza radiologa, jednak dentysta wystawiający skierowanie będzie potrafił sam zinterpretować wynik. Samodzielne, prawidłowe odczytanie zdjęcia RTG stomatologicznego przez pacjenta jest bardzo trudne.
  1. P. Malisz i in., Podstawy badań stomatologicznych: zdjęcia zewnątrzustne – pantomografia, „Inżynier i Fizyk Medyczny”, 4 (3) 2014.
  2. P. Malisz i in., Podstawy badań stomatologicznych: zdjęcia zewnątrzustne – cefalometryczne (cefalogram) „Inżynier i Fizyk Medyczny”, 2 (7) 2018.
  3. E. Sobieska i in., Cefalometria w diagnostyce ortodontycznej – historia i teraźniejszość, „Forum Ortodontyczne”, 15 2019.
  4. B. Pruszyński i in., Radiologia: diagnostyka obrazowa, RTG, TK, USG i MR, Warszawa 2014.
  5. B. Pruszyński, Diagnostyka obrazowa: podstawy teoretyczne i metodyka badań, Warszawa 2014.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Przesiewowe badanie słuchu

    Badania przesiewowe wykonywane są rutynowo w celu określenia prawdopodobieństwa wystąpienia choroby lub wczesnego jej wykrycia. Już w pierwszych dniach życia dziecka wykonuje się przesiewowe badanie słuchu. Na czym ono polega? Ile trwa?

  • Rezonans magnetyczny kręgosłupa – przebieg badania, wskazania, cena

    Rezonans magnetyczny kręgosłupa to badanie pozwalające na ocenę elementów kostnych tego obszaru, jego tkanek miękkich oraz rdzenia kręgowego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie wszelkich zmian zapalnych, zwyrodnieniowych i nowotworowych. Najczęściej bada się pacjentów, którzy zgłaszają się do neurologa z bólami pleców i drętwieniem kończyn – zarówno rąk, jak i nóg. Częstym wskazaniem do badania jest także uraz kręgosłupa. Ile kosztuje MRI, jak długo trwa badanie i czy kobiety w ciąży mogą przystąpić do rezonansu magnetycznego kręgosłupa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czy mutacja genu MTHFR może być przyczyną poronień nawykowych i zakrzepicy?

    Genotyp genu MTHFR pośrednio wpływa na metabolizm i przyswajanie kwasu foliowego w organizmie człowieka. Mutacja w genie MTHFR jest łączona z występowaniem u pacjenta tendencji do nadkrzepliwości i zakrzepicy, nowotworów bądź zwiększonego ryzyka chorób układu krążenia. Doniesienia te jednak bywają sprzeczne i nie znajdują przełożenia na rekomendacje specjalistów w sprawie wdrożenia profilaktycznej diagnostyki mutacji w genie MTHFR. Kwestia niedoborów kwasu foliowego jest szczególnie istotna w planowaniu ciąży, diagnostyce niepowodzeń położniczych i trudności z utrzymaniem ciąży, a także przy ustalaniu przyczyn urodzenia dziecka z wadą cewy nerwowej.

  • Badanie genetyczne BRCA1 i BRCA2 – na czym polega i jak interpretować wyniki?

    Ryzyko wystąpienia nowotworu piersi i jajników u osoby posiadającej mutację genu BRCA wzrasta odpowiednio do około 60% w przypadku raka piersi i do około 40% w przypadku raka jajnika. Badania mutacji BRCA zaleca się kobietom, u których bliskich krewnych wystąpiły co najmniej dwa przypadki zachorowań na złośliwy nowotwór piersi i/lub jajnika, zwłaszcza gdy choroba pojawiła się u krewnego przed 50. rokiem życia.

  • Co to jest antybiogram i jak wygląda to badanie?

    W 1928 roku Alexander Fleming odkrył pierwszy szeroko stosowany antybiotyk – penicylinę. Ten przełomowy moment w historii medycyny doprowadził nie tylko do zmniejszenia liczby zgonów z powodu zakażeń, lecz również zapoczątkował erę antybiotykoterapii. Szerokie zastosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych doprowadziło jednak do sytuacji, w której bakterie potrafią wymykać się leczeniu. Dlatego w podjęciu decyzji o wyborze jak najskuteczniejszego leku z pomocą przychodzi antybiogram.

  • Badanie in vivo – co to jest?

    Badania in vitro i in vivo stanowią nieodłączny element rozwoju medycyny i nauk pokrewnych. Warto wiedzieć, czym się różnią, aby zrozumieć ich znaczenie dla procesu odkrywania nowych leków czy terapii.

  • Kolposkopia – jak wygląda badanie? Wskazanie, przebieg, interpretacja wyników

    Kolposkopia to łatwe i nieinwazyjne badanie, wykonywane przez lekarza ginekologa, które pozwala na ocenę szyjki macicy, pochwy oraz sromu pod kątem zmian przednowotworowych i nowotworowych, pobranie celowanego materiału oraz ułatwienie decyzji co do dalszego postępowania. Badanie to może być wykonywane zarówno na NFZ, jak i prywatnie. Jak wygląda kolposkopia? Czy kolposkopia boli?

  • Echokardiografia – jak wygląda to badanie, ile trwa?

    Rozwój ultrasonografii pozwolił na nieinwazyjne obrazowanie wielu przestrzeni ludzkiego ciała. Klasyczny aparat USG pozwala nie tylko na obrazowanie jamy brzusznej, ale również serca. Badanie to określa się mianem echokardiografii lub potocznie – echo serca.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij