RTG (prześwietlenie) zębowe, cefalometryczne i pantomograficzne. Jak wygląda badanie? Cena, wskazania i zagrożenia
Agata Pikulska

RTG (prześwietlenie) zębowe, cefalometryczne i pantomograficzne. Jak wygląda badanie? Cena, wskazania i zagrożenia

RTG stomatologiczne (zęba, cefalometryczne i pantomograficzne) to jedne z podstawowych badań obrazowych, które od dawna z powodzeniem wykorzystuje się podczas leczenia w gabinetach dentystycznych lub przy zabiegach z zakresu chirurgi twarzowo-szczękowej. Prześwietlenia tego typu nie należą do drogich badań, są także bezbolesne dla pacjenta. Jak się przygotować do badania, ile kosztuje rentgen zębów i czy wymaga odpowiedniego przygotowania? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Radiologiczne badania zębów to jedne z najczęściej wykonywanych badań obrazowych. Dzieli się je na zdjęcia wewnątrzustne (zdjęcie zębowe, zgryzowe, skrzydłowo-zgryzowe) oraz zewnątrzustne (zdjęcie pantomograficzne i cefalometryczne). W zależności od metody mogą pozwolić na ocenę zębów, szczęki i żuchwy oraz stawów skroniowo-żuchwowych.

RTG stomatologiczne – co można zdiagnozować dzięki badaniu?

Wskazania do wykonania RTG zębowego to urazy zębów, choroby przyzębia brzeżnego oraz planowanie wstawienia implantów w sytuacji pojedynczych braków zębów. Na zdjęciu RTG zęba widać również wady rozszczepowe. RTG zgryzowe wykonuje się w celu diagnostyki zębów zatrzymanych, dodatkowych i nadliczbowych. Pozwala ono również na rozpoznanie kamicy ślinianek czy wady rozszczepowej. Zdjęcie rentgenowskie skrzydłowo-zgryzowe pokazuje próchnicę na powierzchni stycznej koron zębów, może także wykryć próchnicę wtórną mającą miejsce pod wypełnieniami. Wykonuje się je również do oceny przyzębia brzeżnego i uzupełnień protetycznych. Zdjęcie pantomograficzne (czasami nazywane również zdjęciem panoramicznym zębów) pozwala na ocenę wszystkich zębów i to na jego podstawie można wybrać odpowiednią metodę leczenia. Na zdjęciu pantomograficznym widać również wady rozwojowe zębów, zmiany zapalne (w tym zgorzel zęba) czy nowotworowe, a także urazy kości (szczególnie żuchwy). Cefalometria to zdjęcie RTG czaszki w projekcji bocznej. Zdjęcie cefalometryczne wykonuje się w celu planowania oraz monitorowania postępów leczenia ortodontycznego, a także w chirurgii twarzowo-szczękowej.

RTG stomatologiczne – przeciwwskazania do wykonania badania prześwietlenia

Przeciwwskazaniem względnym do wykonania RTG zęba jest ciąża. Jednak ze względu na bardzo niską dawkę promieniowania stosowaną w trakcie prześwietlenia oraz używanie fartuchów ołowianych, które dodatkowo chronią przed ekspozycją, wykonanie badania u pacjentek ciężarnych jest możliwe. Oczywiście RTG przeprowadza się tylko i wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, kiedy nie można zastąpić tego badania innym, niestosującym promieniowania. Jeśli wykonanie badania u pacjentki w ciąży nie jest pilne, to zaleca się jego wykonanie dopiero po urodzeniu dziecka, lub poczekanie przynajmniej do 2 trymestru ciąży.

Powiązane produkty

Jak wygląda RTG stomatologiczne (zębowe, cefalometryczne, pantomograficzne)?

Stomatologiczne zdjęcia rentgenowskie nie wymagają specjalnego przygotowania, jak np. bycia na czczo czy unikania wysiłku fizycznego, niepalenia papierosów. Przed ich wykonaniem należy natomiast zdjąć wszystkie metalowe przedmioty z okolicy głowy (okulary, biżuterię, spinki do włosów, ruchome protezy zębowe czy aparat słuchowy). Pacjentowi zostanie założony fartuch ochronny, który ma za zadanie ograniczyć dawkę promieniowania docierającą do ciała.

RTG stomatologiczne to szybkie badania, charakteryzujące się niską dawką promieniowania. Nie zmienia to jednak  faktu, że takich zdjęć nie należy robić zbyt często, a tylko w sytuacji wystąpienia przesłanek do ich wykonania. Podział zdjęć stomatologicznych na wewnątrz- i zewnątrzustne oparty jest na lokalizacji detektora, którzy odbierze promieniowanie wysłane przez lampę rentgenowską. W trakcie badań wewnątrzustnych detektor znajduje się w ustach pacjenta, ułożony w zależności od badanego miejsca. Natomiast podczas pantomografii i cefalometrii zarówno lampa, jak i detektor, znajdują się na zewnątrz. W trakcie badania cefalometrycznego głowa pacjenta znajduje się w pozycji bocznej względem lampy rentgenowskiej i zostaje unieruchomiona za pomocą specjalnej części aparatu. Założone zostaną również uchwyty uszne oraz nakładka na nos. Mają one za zadanie zminimalizować ryzyko poruszenia się pacjenta w trakcie wykonywania zdjęcia, a także służyć za punkt odniesienia do wykonywania precyzyjnych pomiarów. Podczas wykonywania zdjęcia pantomograficznego broda pacjenta oparta jest na uchwycie aparatu (niektóre urządzenia mają również specjalną płytkę umieszczaną między zębami szczęki i żuchwy, którą pacjent musi przytrzymać). W trakcie badania nastąpi obrót lampy rentgenowskiej i detektora wokół głowy pacjenta. Wykonywanie zdjęcia trwa około 15 sekund, w tym czasie pacjent nie może się poruszyć. Zdjęcia wewnątrzustne w swoim przebiegu różnią się od siebie umiejscowieniem detektora w jamie ustnej. Podczas zdjęcia zgryzowego detektor (błonę rentgenowską) umieszcza się w płaszczyźnie zgryzu, podczas zdjęcia zębowego za badanym zębem, a podczas zdjęcia skrzydłowo-zgryzowego na wysokości koron badanych zębów szczęki i żuchwy. Pacjent może zostać poproszony o przytrzymanie elementu zapewniającego położenie detektora w odpowiednim miejscu. Wykonanie zdjęcia trwa kilka sekund.

RTG – skierowanie i cena badania, Czy prześwietlenie zębowe, cefalometryczne i pantomograficzne może być refundowane?

Skierowanie nie jest wymagane w przypadku zdjęć wewnątrzustnych (czyli zdjęć zębowych, zgryzowych i skrzydłowo-zgryzowych), natomiast wskazanie lekarskie jest konieczne do wykonania zdjęcia pantomograficznego lub cefalometrycznego – musi je wystawić specjalista (najczęściej jest to dentysta). Dotyczy to zarówno badań opłacanych przez NFZ, jak i tych wykonywanych prywatnie. Zdjęcia RTG wewnątrzustne refundowane są przez NFZ dwa razy w roku. Za pozostałe badania pacjent musi zapłacić z własnej kieszeni.

Cena stomatologicznych badań radiologicznych zależy od rodzaju badania i od placówki, w której badanie się odbędzie. RTG zębowe (zęba) kosztuje przeważnie od 20 do 30 zł, RTG zgryzowe 30 40 zł, RTG skrzydłowo-zgryzowe 20 40 zł, RTG pantomograficzne 50 80 zł, a cefalometryczne od 50 do 80 zł.

Niektóre placówki oferują dodatkowo płatny opis zdjęcia wykonany przez lekarza radiologa, jednak dentysta wystawiający skierowanie będzie potrafił sam zinterpretować wynik. Samodzielne, prawidłowe odczytanie zdjęcia RTG stomatologicznego przez pacjenta jest bardzo trudne.
  1. P. Malisz i in., Podstawy badań stomatologicznych: zdjęcia zewnątrzustne – pantomografia, „Inżynier i Fizyk Medyczny”, 4 (3) 2014.
  2. P. Malisz i in., Podstawy badań stomatologicznych: zdjęcia zewnątrzustne – cefalometryczne (cefalogram) „Inżynier i Fizyk Medyczny”, 2 (7) 2018.
  3. E. Sobieska i in., Cefalometria w diagnostyce ortodontycznej – historia i teraźniejszość, „Forum Ortodontyczne”, 15 2019.
  4. B. Pruszyński i in., Radiologia: diagnostyka obrazowa, RTG, TK, USG i MR, Warszawa 2014.
  5. B. Pruszyński, Diagnostyka obrazowa: podstawy teoretyczne i metodyka badań, Warszawa 2014.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy

    Hiperprolaktynemia może być jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynności tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan.

  • Próby wątrobowe (ALAT i ASPAT) — co oznaczają podwyższone wyniki?

    Próby wątrobowe to enzymy, po oznaczeniu których można stwierdzić, w jakim stanie jest wątroba i czy pracuje w prawidłowy sposób. Zalicza się do nich aminotransferazy ASPAT i ALAT oraz gamma-glutamylotranspeptydazę (GGTP). ALAT i ASPAT to najczęściej oznaczane próby wątrobowe. Ich pełne nazwy to aminotransferaza alaninowa, czyli ALAT oraz aminotransferaza asparaginowa — ASPAT.

  • Rezonans magnetyczny głowy – co wykrywa, ile kosztuje, jak wygląda badanie?

    Rezonans magnetyczny (MRI) głowy to badanie, w którym wykorzystywane są właściwości pola magnetycznego. Najczęściej MRI głowy zleca się po wypadkach samochodowych i urazach głowy, a także w sytuacji pogłębienia diagnostyki neurologicznej. Główną wadą rezonansu, będącego badaniem refundowanym, jest czas oczekiwania na to prześwietlenie, liczony nawet w miesiącach. 

  • Erytropoetyna (EPO) – badanie, normy, interpretacja wyników

    Badanie erytropoetyny (EPO) jest wskazane podczas prowadzenia procesu diagnostycznego chorób krwi i nerek. Dzięki analizie poziomu erytropoetyny możliwe jest kontrolowanie odpowiedzi na wdrożone leczenie anemii, nadkrwistości i niedokrwistości. Wysoki poziom EPO jest charakterystyczny dla sportowców, którzy swoje treningi odbywają w terenach górskich, ale także, co ciekawe, dla osób palących papierosy. Badanie poziomu erytropoetyny często towarzyszy analizie morfologii krwi i hematokrytowi. Jaka jest norma EPO we krwi, czy do badania erytropoetyny należy zgłosić się na czczo i czy stosowanie EPO przez sportowców jest równoznaczne ze stosowaniem dopingu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

  • Kolposkopia – jak wygląda badanie? Wskazanie, przebieg, interpretacja wyników

    Kolposkopia to łatwe i nieinwazyjne badanie, wykonywane przez lekarza ginekologa, które pozwala na ocenę szyjki macicy, pochwy oraz sromu pod kątem zmian przednowotworowych i nowotworowych, pobranie celowanego materiału oraz ułatwienie decyzji co do dalszego postępowania. Badanie to może być wykonywane zarówno na NFZ, jak i prywatnie. Jak wygląda kolposkopia? Czy kolposkopia boli?

  • Badanie poziomu witaminy D, metabolit 25(OH). Normy, cena, interpretacja wyników

    Witamina D bierze udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej organizmu, wpływa również na prawidłową budowę i funkcję kości. Oznaczenie poziomu witaminy D ma zastosowanie m.in. w diagnostyce i leczeniu osteoporozy, osteomalacji i krzywicy, chorób wątroby i nerek, a także w monitorowaniu leczenia kortykosteroidami, lekami immunosupresyjnymi i przeciwpadaczkowymi oraz suplementacji witaminą D u pacjentów, którym ją zlecono.

  • Rytm zatokowy: badanie EKG, rytm miarowy, przyspieszony i zwolniony – co to oznacza?

    Rytm zatokowy to podstawowy i prawidłowy rytm pracy serca. Może być niekiedy przyspieszony lub zbyt wolny. Mówi się wtedy o tachykardii lub bradykardii zatokowej.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij