Złamanie nadgarstka – przyczyny, objawy, leczenie. Rehabilitacja po złamaniu nadgarstka

Złamanie nadgarstka – jak zbudowany jest nadgarstek i jakie pełni funkcje? 

Nadgarstek jest strukturą anatomiczną stanowiącą ogniwo łączące rękę z przedramieniem. Utworzony jest przez dwa szeregi struktur kostnych, których w sumie jest 8. Niemal każda z tych kości posiada podobny kształt – sześć nieregularnych powierzchni. Służą one do przyczepu więzadeł oraz mięśni, niektóre elementy są pokryte chrząstką i tworzą połączenia stawowe. Kość promieniowa łączy się z szeregiem bliższym nadgarstka, tworząc staw promieniowo-nadgarstkowy. Kość łokciowa jest połączona za pomocą krążka stawowego. Poprzez ruchomość w kierunku zgięcia grzbietowego, dłoniowego, odchylenia łokciowego i promieniowego możliwe jest dostosowywanie chwytu do trzymanych przedmiotów czy przesuwanie ich. 

Złamanie nadgarstka – rodzaje 

Złamanie nadgarstka – złamanie Collesa 

Złamanie Collesa jest rodzajem urazu, który dotyczy nasady dalszej kości promieniowej. Najczęściej dochodzi do niego w wyniku upadku na wyciągniętą rękę. Czynnikiem sprzyjającym jest zrzeszotnienie struktur kostnych – osteoporoza. Bardzo częstym powikłaniem jest uszkodzenie nerwu pośrodkowego. Wśród objawów dominuje ból, obrzęk, zasinienie i często deformacja.  

Złamanie nadgarstka – złamanie Smitha 

Złamanie Smitha jest określane także jako odwrócone złamanie Collesa. Uraz dotyczy również nasady dalszej kości promieniowej z tym, że przemieszczenie fragmentu kostnego odbywa się w kierunku dłoniowym, a nie grzbietowym. Tego typu kontuzja jest rezultatem upadku na zgięty nadgarstek lub bezpośredniego uderzenia w jego stronę grzbietową.  

Złamanie nadgarstka – złamanie kości łódeczkowatej 

Złamanie kości łódeczkowatej zlokalizowane jest najczęściej w jej środkowej części. Przy właściwym ułożeniu fragmentów kostnych mamy do czynienia ze złamaniem bez przemieszczenia. Przesunięcie odłamów z ich fizjologicznego położenia pozwala sklasyfikować złamanie jako przemieszczone. Często do tego rodzaju urazu dochodzi podczas intensywnych zajęć sportowych, jak np. jazda na snowboardzie czy rolkach. Występuje u osób w każdym wieku, brak jest specyficznych czynników ryzyka, które mogłyby ewentualnie zwiększać prawdopodobieństwo takiej kontuzji.  

Inne rodzaje złamań nadgarstka 

Poza wymienionymi wyżej złamaniami nadgarstka istnieje jeszcze kilka rodzajów. Inne, łagodniejsze rodzaje kontuzji nadgarstka to m.in. wybity nadgarstek czy też jego stłuczenie.  

Złamanie nadgarstka – objawy 

Objawy złamanego nadgarstka są bardzo charakterystyczne. Należą do nich: 

• silny ból nadgarstka, 
• usztywnienie nadgarstka, 
• opuchlizna, 
• zatarcie obrysów, zniekształcenie tej okolicy, 
• bardzo często po złamaniu nadgarstka pojawia się drętwienie palców. 

Warto nadmienić, że opuchlizna po złamaniu nadgarstka może utrzymywać się jeszcze przez jakiś czas. W krótkim czasie od urazu może pojawić się także zasinienie.  

Złamanie nadgarstka – diagnostyka 

Podejrzenie złamania ręki w nadgarstku powinno skłonić do niezwłocznego udzielenia pierwszej pomocy. W tym celu najlepiej przetransportować poszkodowanego do lekarza, wcześniej jednak warto zabezpieczyć staw, zakładając prowizoryczne unieruchomienie, tak, aby nie doprowadzać do pogłębiania urazu. Temblak na rękę może być skonstruowany ze sztywnego materiału typu kawałek drewna i przymocowany z użyciem opaski elastycznej. Należy to zrobić w taki sposób, aby uniemożliwić poruszanie się sąsiednich kości.  

Jak rozpoznać złamanie nadgarstka? Może to zrobić tylko specjalista. W tym celu wykonuje się odpowiednie badania w postaci m.in. zdjęcia rentgenowskiego, które często jednoznacznie pozwala stwierdzić lub wykluczyć opisywany rodzaj urazu. Szczelina złamania jest zazwyczaj bardzo dobrze widoczna. Podejrzenie uszkodzenia tkanek, duża ilość kostnych odłamów, niejasny obraz kliniczny mogą wymagać dodatkowych procedur diagnostycznych w postaci badań tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Na tej podstawie planuje się dalsze postępowanie.  

Złamanie nadgarstka – leczenie 

Leczenie złamania nadgarstka zazwyczaj sprowadza się do założenia unieruchomienia w postaci ortezy, stabilizatora nadgarstka, niejednokrotnie umieszczany jest także w gipsie. Jest to zależne od rodzaju urazu oraz jego charakteru. Zazwyczaj noszenie takiego usztywnienia jest wymagane przez okres od kilku do nawet kilkunastu tygodni. Komplikacje w postaci złamania nadgarstka z przemieszczeniem odłamów może wymagać zabiegu w postaci nastawienia, zespolenia i stabilizacji z użyciem odpowiedniego oprzyrządowania w postaci np. drutów Kirschnera. Często z uwagi na uporczywość objawów, nawet w okresie po unieruchomieniu wymagane jest podawanie środków przeciwbólowych.  

Złamanie nadgarstka – rehabilitacja 

Rehabilitacja po złamaniu nadgarstka jest uzależniona od rodzaju i lokalizacji urazu. Powrót do pełnej sprawności przebiega znacznie szybciej w przypadku braku przemieszczeń struktur kostnych. Wówczas działania są skupione na przyspieszaniu zrostu kostnego, stosuje się wówczas zabiegi wykorzystujące pole magnetyczne, co można robić jeszcze w opatrunku gipsowym. W późniejszym okresie stosuje się masaż wirowy, krioterapię oraz zabiegi i ćwiczenia manualne, które mają na celu przywrócenie pełnej ruchomości i sprawności funkcjonalnej. Rehabilitacja po złamaniu nadgarstka z przemieszczeniem wygląda podobnie z tym, że czas odzyskania możliwości funkcjonalnych wydłuża się, a co za tym idzie czas trwania rehabilitacji. Istnieje ryzyko, że ręka po takim rodzaju urazu nie będzie w stu procentach sprawna, a przynajmniej nie w takim stopniu, jak przed kontuzją. Wynika to w tym przypadku ze zwiększonego ryzyka uszkodzenia okolicznych struktur anatomicznych, jak naczynia, nerwy oraz mięśnie.  

Jak długo boli złamany nadgarstek? W niektórych przypadkach dolegliwości bólowe mogą pojawiać się jeszcze długo po zakończeniu leczenia, najczęściej w momencie intensywnej aktywności fizycznej wymagającej zaangażowania tej części ciała lub w sytuacji gwałtownych zmian pogodowych. Natężenie bólu nie jest jednak aż tak duże, jak bezpośrednio po złamaniu.  

Złamanie nadgarstka – ćwiczenia 

Ćwiczenia na nadgarstek powinny stanowić bardzo ważny element procesu usprawniania. Jak wzmocnić i uelastycznić nadgarstki? Przykładowy zestaw to: 

1. Pozycja: stanie w rozkroku na szerokości bioder. Ręce zaplecione jedna w drugą. Ruch polega na wykonywaniu okrężnych ruchów raz w jedną, raz w drugą stronę. Ćwiczenie należy wykonać w 2 seriach po 10 powtórzeń na stronę.  
2. Pozycja: stanie w rozkroku na szerokości bioder. Ręce ugięte w stawach łokciowych umieszczone na wysokości głowy. Ruch polega na zaciskaniu w pięść i otwieraniu ręki. Ćwiczenia powtarzamy w 3 seriach po 8 razy. 
3. Pozycja: klęk podparty. Ręce wyprostowane w stawach łokciowych ustawione w zgięciu grzbietowym. Ruch polega na stopniowym przenoszeniu ciężaru ciała na nadgarstki i utrzymywaniu pozycji skrajnej przez 20-30 sekund, co doprowadza do rozciągania okolicznych tkanek. Ćwiczenie wykonujemy w ten sposób w 2-3 seriach. 
4. Pozycja, ruch i ilość powtórzeń są dokładnie takie same, jak w ćwiczeniu wyżej, z tym, że ręce są teraz ustawione w zgięciu dłoniowym. 
5. Pozycja: klęk podparty. Ręce złączone, wyprostowane w stawach łokciowych i ustawione nadgarstkami do środka. Ruch polega na powolnym przenoszeniu ciężaru ciała na boki, co doprowadza do poprawy elastyczności i stabilizacji nadgarstków.  

Opisane ćwiczenia po złamaniu nadgarstka to nieodłączna składowa rehabilitacji. Dodatkowo należy zaznaczyć, że znaczenie ma ich technika oraz systematyczność wykonywania. Istotnym elementem działań profilaktycznych jest też odpowiednie zabezpieczenie stawów. Taką rolę spełnia stabilizator na nadgarstek, który w sposób właściwy pomaga dobrać fizjoterapeuta. Niejednokrotnie po złamaniu wprowadza się także ćwiczenia palców dłoni z wykorzystaniem przyborów do pracy manualnej.  

Złamanie nadgarstka – powikłania 

Stosowanie się do zaleceń, ćwiczenia nadgarstka oraz noszenie ortezy po złamaniu zwiększają gwarancję pełnego wyleczenia. Niekiedy pojawiają się jednak skutki uboczne i komplikacje. Są one raczej rzadkie i obejmują: długotrwałą sztywność stawu, stany zapalne w obrębie okolicznych kości, cyklicznie występującą opuchliznę, trwałe uszkodzenie struktur nerwowo-naczyniowych.