Cynaryna – właściwości i zastosowanie. Jaki ma wpływ na zdrowie?
Joanna Orzeł

Cynaryna – właściwości i zastosowanie. Jaki ma wpływ na zdrowie?

Cynarynę, związek pochodzenia roślinnego, niemal każdy z nas skojarzy automatycznie z karczochem zwyczajnym – bogatym w tę substancję, pięknym i wartościowym warzywem królującym głównie na włoskich stołach. Co to jest cynaryna i jak, nie tylko w kulinariach, możemy wykorzystać ją dla naszego zdrowia? 

Nie jest tajemnicą, że prawidłowo zbilansowana dieta jest kluczem do sukcesu: dba o nasze zdrowie, dobre samopoczucie, piękny wygląd. Obecnie to warzywa i owoce znajdują się u podstaw piramidy żywieniowej, co jest równoznaczne z tym, że to one powinny być podstawą naszej diety. Pamiętać należy, że to efekt działania warzyw jest jednak silniejszy, stąd powinny one stanowić 75% spożywanych produktów z tego piętra piramidy. Z bogactwa substancji aktywnych obecnych w warzywach i owocach korzystają też medycyna i farmacja, dzięki czemu my, czerpiąc z natury, możemy i dietą, i suplementacją zadbać o swój dobrostan. 

Cynaryna – co to za związek? 

Cynaryna (ang. cynarin) to organiczny związek chemiczny należący do kwasów fenolowych; inna jej nazwa to kwas 1,5-dikawoilochinowy. Występuje w karczochu zwyczajnym (Cynara scolymus) z rodziny astrowatych (Asteraceae), a konkretnie: w świeżych lub wysuszonych liściach karczocha, które to są uznawane za surowiec zielarski (Cynarae folium). 

Karczoch zwyczajny, zwany też artyszokiem, uznawany jest za najstarsze warzywo świata. Jest uprawiany i spożywany głównie w krajach basenu Morza Śródziemnego (np. Włochy, Hiszpania, Egipt). Już w pismach z IV w p.n.e. znajdują się informacje o leczniczym wykorzystaniu karczochów. 

Karczoch jest warzywem niskokalorycznym, często polecanym osobom odchudzającym się. Zawiera bogactwo składników mineralnych, dużą ilość inuliny, związków fenolowych. Dzięki inulinie o wysokim stopniu polimeryzacji i neutralnym smaku możliwe jest wykorzystanie karczocha jako żywności prebiotycznej. Natomiast wysoka zawartość związków fenolowych (m.in. cynaryny i kwasu chlorogenowego) o działaniu przeciwutleniającym wpisuje artyszok w definicję żywności funkcjonalnej. Wśród warzyw karczoch nie ma sobie równych pod względem właściwości antyoksydacyjnych. 

Dlaczego z taką uwagą przyglądamy się całemu karczochowi, a nie samej cynarynie? Nie jest to bezzasadne, ponieważ badania pokazują, że wyższą aktywność prozdrowotną mają właśnie ekstrakty z karczocha, a nie pojedyncze, wyizolowane z niego substancje. 

Właściwości i zastosowanie cynaryny 

Cynaryna, uważana za najważniejszy składnik aktywny karczocha, znana jest przede wszystkim ze swojego działania hepatoprotekcyjnego. Przeciwdziała ona stłuszczeniom wątroby. Cynaryna wykazuje silne działanie przeciwutleniające, zwalcza uszkodzenia wywołane przez rodniki peroksylowe. Dzięki temu hamuje apoptozę (śmierć) hepatocytów, wynikającą właśnie z działania wolnych rodników. Redukuje uszkodzenia wątroby wywołane np. przez czterochlorek węgla. 

Cynaryna ma silne działanie choleretyczne: pobudza wydzielanie żółci i produkcję kwasów żółciowych, a to redukuje pulę cholesterolu w wątrobie. Obniżenie poziomu cholesterolu wynika również ze zmniejszenia jego syntezy. Kwas 1,5-dikawoilochinowy ogranicza też utlenianie cholesterolu LDL, przez co zatrzymuje procesy odkładania się blaszki miażdżycowej

Cynaryna łagodzi dolegliwości dyspeptyczne: bóle brzucha, wzdęcia, nudności, wymioty, biegunki. Pomaga w problemach z refluksem i w chorobach wrzodowych. 

Badania potwierdzają działanie przeciwbakteryjne cynaryny, co może mieć znaczenie w leczeniu chorób trawiennych wywołanych przez patogenne szczepy bakterii. Nadal trwają też badania wyciągów z karczocha pod kątem aktywności przeciwnowotworowej. Cynaryna wykazuje w nich działanie zmniejszające żywotność komórek rakowych, wywołując ich apoptozę. Dodatkowo wykazuje aktywność przeciwzapalną, porównywalną nawet z działaniem deksametazonu i diklofenaku sodowego. 

Powiązane produkty

Cynaryna jako suplement diety 

W aptekach znajdziemy wiele preparatów doustnych zawierających ekstrakt z liści karczocha, często ze standaryzacją na konkretną zawartość cynaryny. Produkty te wspomagają trawienie, utrzymują wątrobę w dobrej kondycji, działają żółciotwórczo i żółciopędnie, utrzymują właściwy poziom cholesterolu. Możemy wybierać spośród tabletek, kapsułek, herbat, soków, płynów lub preparatów sypkich do sporządzania naparów. Mogą to być zarówno suplementy, jak i leki, w postaci preparatów jedno- i wieloskładnikowych (np. z miętą pieprzową, kurkumą, rumiankiem, wyciągiem z owoców ostropestu plamistego). Zawsze należy zapoznać się z ich ulotką, a wszelkie wątpliwości skonsultować z lekarzem lub farmaceutą. 

W przypadku niestrawności ekstrakty z liści karczocha pomagają często już po jednorazowym zastosowaniu. Jednak jeśli stosujemy je, by działać na hipercholesterolemię lub hepatoprotekcyjnie, należy pamiętać o systematycznym zażywaniu preparatu. 

Cynaryna – przeciwwskazania 

Przeciwwskazaniem do stosowania preparatu jest nadwrażliwość na cynarynę, karczochy i inne rośliny z rodziny astrowatych oraz niedrożność dróg żółciowych. 

Kobiety w ciąży oraz karmiące piersią przed zastosowaniem preparatu powinny skonsultować się z lekarzem. Konsultacji wymaga też podanie preparatu dzieciom poniżej 12. roku życia. 

Leki i suplementy diety z cynaryną i ekstraktem z liści karczocha są na ogół dobrze tolerowane, zazwyczaj nie powodują alergii ani skutków ubocznych nawet przy długotrwałym stosowaniu. 

  1. D. Teterycz, M. Michalak-Majewska, Karczoch zwyczajny (Cynara scolymus) – innowacyjny surowiec o bogatych właściwościach leczniczych, "Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych", nr 593 2018. 
  2. D. Teterycz, M. Michalak-Majewska, Karczoch zwyczajny – innowacyjny surowiec o szerokim zastosowaniu, "Przemysł spożywczy", nr 1 (7) 2018. 
  3. R. Nurzyńska-Wierdak, A. Sałata, R. Stepaniuk, Prozdrowotne właściwości karczocha zwyczajnego (Cynara scolymus L., Asteraceae), "Kosmos. Problemy nauk biologicznych”, tom 67, nr 4 (321) 2018. 
  4. M. B. Kaymaz, M. F. Kandemir, E. Pamukçu, Y. Eröksüz, N. Özdemir, Effects of Aqueous Artichoke (Cynara scolymus) Leaf Extract on Hepatic Damage Generated by Alpha-Amanitine, "Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi", nr 23 (1) 2017. 
  5. J. Nartowska, Wykwintne warzywo i cenny lek, "Panacea. Leki ziołowe", nr 1 (30) 2010. 
  6. Piramida zdrowego żywienia i aktywności fizycznej, broszura opracowana pod kierunkiem prof. dra hab. med. M. Jarosza, Instytut Żywności i Żywienia 2016. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Kwas hialuronowy – charakterystyka, właściwości i zastosowanie

    Kwas hialuronowy to jedna z najbardziej znanych makrocząsteczek na świecie. Występuje nie tylko w ustroju człowieka, ale również w innych organizmach zwierzęcych, a takie rozpowszechnienie przekłada się na jego szerokie zastosowanie w medycynie i farmacji. Z czego wynika ta popularność? Jakie właściwości ma hialuronian? Oto garść informacji na jego temat.

  • Kreatyna – właściwości, działanie, efekty. Jak ją dawkować?

    Kreatyna – jakie pełni funkcje? Czy ma potencjał, aby stać się suplementem kojarzonym nie tylko z odżywkami dla sportowców? Czym różnią się jej formy? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w poniższym artykule.

  • Ceramidy – czym są? Jakie mają właściwości? Dla kogo kosmetyki z ceramidami?

    Ceramidy to naturalnie występujące w naskórku substancje budulcowe, które dzięki swojej budowie i właściwościom mają szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. W artykule odpowiemy na pytania o to, czym są ceramidy, jakie jest ich znaczenie w skórze oraz jak je stosować w codziennej pielęgnacji.

  • Dioksyny – toksyczność, objawy i skutki zatrucia

    Dioksyny należą do chorobotwórczych związków chemicznych, które od lat znajdują się na listach światowych organizacji dbających o zdrowie i życie ludzi oraz zwierząt, a także nadzorujących dobrostan środowiska. To substancje niemające żadnego praktycznego zastosowania, ale za to z długą listę skutków ubocznych ich obecności w organizmie. Czym są dioksyny i dlaczego są groźne?

  • Minerał mika – właściwości kosmetyków z łuszczykiem

    Mika, nazywana łuszczykiem, to minerał, który wykorzystuje się w wielu gałęziach przemysłu. Do branż, w których mika jest niezwykle ceniona, zalicza się przemysł kosmetyczny. Zwłaszcza producenci kosmetyków mineralnych korzystają z naturalnych złóż miki. Jakie cechy powodują, że ten minerał jest szczególnie ceniony? W jakich produktach można go znaleźć? Czy jest bezpieczny?

  • Wazelina – jak działa?

    Wazelina od lat cieszy się popularnością wśród ludzi w każdym wieku ze względu na jej uniwersalne zastosowanie. W poniższym artykule omawiamy wszystkie zalety i właściwości wazeliny, a także sprawdzamy, czy jej stosowanie jest bezpieczne.

  • Silikony w kosmetykach – czy są bezpieczne?

    Silikony to składniki zaliczające się do tych niesłusznie uznawanych za niebezpieczne. Przybliżamy fakty i obalamy mity z nimi związane. Podpowiadamy: jakie właściwości mają silikony? W których kosmetykach znajdziemy silikony? Czy są bezpieczne? Dla kogo kosmetyki z silikonami są wskazane, a kto powinien od nich stronić?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij