Karczoch – właściwości zdrowotne, wartości odżywcze i zastosowanie
Maria Brzegowy

Karczoch – właściwości zdrowotne, wartości odżywcze i zastosowanie

Karczoch zwyczajny, dzięki zawartości cynaryny, wywiera korzystny wpływ na pracę wątroby. Zwiększa wydzielanie żółci, obniża poziom cholesterolu, a także przeciwdziała stłuszczeniu wątroby. Dlaczego jeszcze warto włączyć go do codziennej diety? Kiedy sięgać po suplementy diety zawierające karczoch?

Karczoch należy do jednych z najstarszych warzyw na świecie, a mimo to wciąż rzadko wykorzystywany jest na co dzień w naszej kuchni. Ze względu na niską popularność, ale wysoką wartość odżywczą ekstrakty z tych roślin można znaleźć również w suplementach diety dostępnych w aptece. Jakie właściwości posiadają karczochy i kto szczególnie powinien po nie sięgać? 

Karczochy – co to za warzywa? 

Karczoch zwyczajny (Cynara scolymus) jest byliną z rodziny astrowatych. Uważa się, że pochodzi z regionu Basenu Śródziemnomorskiego i Etiopii. Należy do roślin, której łodygi mogą osiągać do nawet 2 m wysokości. Część jadalną karczocha stanowią mięsiste dna kwiatowe i dolna część kielicha. 

Obecnie warzywo uprawiane jest w wielu krajach, między innymi w Ameryce Północnej (jako roślina lecznicza) oraz w Niemczech, a także w Polsce.  

Wartości odżywcze karczochów 

Karczochy, jak większość warzyw, stanowią źródło wielu cennych dla naszego zdrowia witamin oraz składników mineralnych. Wśród nich wymienia się m.in. witaminę C, witaminy z grupy B, witaminę E, potas, cynk, fosfor, wapń, magnez oraz żelazo.  

Ważnym składnikiem w karczochu jest inulina. Zalicza się ją do jednej z rozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego, która nie ulega trawieniu w jelicie cienkim. Dzięki temu, skutecznie reguluje pracę przewodu pokarmowego, w tym jelit, a dodatkowo – wpływa na zwiększenie przyswajalności wybranych składników mineralnych. 

Karczoch, jak większość warzyw, stanowi produkt niskokaloryczny – 100 g świeżego produktu dostarcza jedynie 47 kcal. 

Powiązane produkty

Jak gotować i jak jeść karczochy? 

Jak już wspomniano na początku, częścią jadalną karczochów są głównie pąki kwiatowe, pozbawione zgrubiałych zewnętrznych liści – które również nadają się do jedzenia, nawet na surowo. W starszych pąkach natomiast, jadalne jest tylko dno kwiatowe, które wcześniej należy poddać obróbce termicznej. Karczochy nadają się również do spożywania w postaci sałatek, surówek, z dodatkiem sosów. Można je gotować, dusić na oliwie, piec, smażyć, grillować, faszerować, a także konserwować i zamrażać.  

Surowy karczoch może być przechowywany przez okres około dwóch 2 tygodni od momentu zbioru. Ze względu na dużą zawartość oksydaz polifenolowych odpowiedzialnych za brązowienie tkanek roślinnych, zaleca się wcześniejsze blanszowanie tych warzyw, które pozwoli zachować bardziej atrakcyjną barwę karczochów.  

Przed gotowaniem należy warzywa dokładnie umyć, oderwać zdrewniałe liście i odciąć łodygę tak, aby dało się je postawić. Następnie karczochy naciera się cytryną, aby nie ściemniały. Warzywa gotuje się na wolnym ogniu w osolonej wodzie przez około 30–40 minut. Karczochy powinny być całkowicie zanurzone w wodzie.  

Po przygotowaniu karczochów nie należy ich przechowywać dłużej niż 24 godziny – ze względu na powstawanie sinawej pleśni o szkodliwych właściwościach.

Karczoch – na co pomaga?  

Karczochy to także cenny surowiec pozwalający na przygotowanie preparatów leczniczych. Wśród związków biologicznie czynnych obecnych w liściach karczocha, do przydatnych w produkcji suplementów należą kwasy fenolowe, flawonoidy, gorzkie laktony seskwiterpenowe oraz garbniki.  

Najbardziej cenioną substancją pozwalającą na wyizolowanie z karczocha jest cynaryna. Ma ona działanie żółciotwórcze i żółciopędne, pobudza regenerację miąższu wątrobowego, przeciwdziała stłuszczeniu wątroby w zaburzeniach gospodarki lipidowej i obniża poziom cholesterolu całkowitego. 

Kolejną co do ważności substancją w karczochu jest kwas chlorogenowy. Przypisuje się mu działanie przeciwutleniające, zmiatające wolne rodniki tlenowe z organizmu, co pozwala na zapobieganie rozwojowi wielu chorób o charakterze przewlekłym niezakaźnym, m.in. chorób nowotworowych.  

Najważniejsze właściwości karczocha związane są jednak ze wspomaganiem pracy wątroby, która odpowiada za m.in. detoksykację organizmu. Karczoch odznacza się również korzystnym wpływem na obecny w organizmie stan zapalny, ma działanie przeciwdrobnoustrojowe i moczopędne oraz wspomagają trawienie. Stąd jest on często składnikiem suplementów diety na wątrobę

Preparaty z karczochem – kiedy sięgać po suplementy diety zawierające karczoch? 

W aptekach można znaleźć wiele preparatów z dodatkiem ekstraktu z karczocha. Ich stosowanie zaleca się m.in.: 

  • w leczeniu chorób dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego, 
  • jako leki pomocnicze w wyrównanej marskości wątroby, 
  • w toksycznym uszkodzeniu wątroby np. w stłuszczeniu wątroby pochodzenia alkoholowego, 
  • jako środek wspomagający trawienie i środek przeczyszczający. 
Należy pamiętać, iż każde zastosowanie suplementu powinno być skonsultowane z lekarzem prowadzącym, który określi bezpieczeństwo jego stosowania. Ponadto suplementy diety nie mogą być stosowane jako zamiennik zróżnicowanej diety. 

Kto nie powinien sięgać po karczoch – przeciwwskazania 

Pomimo szerokiego zastosowania karczochów, nie wszyscy mogą po nie sięgać. Preparatów zawierających wyciąg z karczochów z pewnością nie należy stosować u dzieci poniżej 14. roku życia. Nie wykonano również kontrolowanych badań klinicznych u kobiet w ciąży i kobiet w okresie laktacji, stąd przed zastosowaniem wyrobów powinny one skonsultować się z lekarzem.

Należy również pamiętać, iż preparaty z karczochem będą przeciwwskazane dla osób z nadwrażliwością na ten produkt. Ponadto pomimo ich dobrej tolerancji sporadycznie mogą wywoływać wymioty, nudności oraz odbijanie treścią o słodkim posmaku. 

  1. D. Teterycz, M. Michalak-Majewska, Karczoch zwyczajny (Cynara scolymus) – innowacyjny surowiec o bogatych właściwościach leczniczych, "Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych", nr 593 2018. 
  2. O. Burdzenia, 2014, Karczoch (Cynara scolymus) roślina lecznicza i przysmak, "Lek w Polsce", nr 24 (1) 2014. 
  3. R. Nurzyńska-Wierdak, A. Sałata, R. Stepaniuk, Prozdrowotne właściwości karczocha zwyczajnego (Cynara Scolymus L., Asteraceae), "Kosmos Problemy Nauk Biologicznych", nr 67 (321) 2018. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij