Cukinia – właściwości, wartości odżywcze i przepisy. Dlaczego warto jeść cukinię?

16.09.2020

Cukinia należy do rodziny dyniowatych. Jako niskokaloryczne warzywo i o niskim indeksie glikemicznym jest polecana m.in. osobom zmagającym się z insulinopornością czy cukrzycą. Jakich wartości odżywczych i witamin dostarczymy organizmowi, jedząc cukinię?

Cukinia nadziewana mięsem lub kaszą, grillowana albo pieczona, a także w postaci leczo – to najbardziej znane dania z jej wykorzystaniem, jedzone zwłaszcza w sezonie jesiennym. Dlaczego warto jeść cukinię? Jakich wartości odżywczych dostarczy nam to warzywo i jak może wpłynąć na nasze zdrowie?

Cukinia – charakterystyka i rodzaje

Cukinia jest botaniczną odmianą dyni – należy do rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Stanowi roślinę jednopienną z kwiatami żeńskimi i męskimi znajdującymi się w środkowej jej części. Do jadalnych części cukinii należą jej owoce o maczugowatym, cylindrycznym i wydłużonym kształcie. Ich wielkość zależna jest od fazy dojrzałości, jednak jesteśmy w stanie wyhodować spore okazy sięgające nawet 65 cm.

Na rynku dostępnych jest wiele odmian cukinii. Do najbardziej znanych i powszechnie dostępnych należy zielona cukinia Astra Polka, która jest najczęściej uprawiana w prywatnych gospodarstwach. Odznacza się dobrym smakiem oraz odpornością na choroby. Inne znaną odmianą jest cukinia Atena Polka o żółtopomarańczowym kolorze skórki, Nefretiti o regularnych i kształtnych zielonych owocach, a także cukinia Nimbę, Soraya czy Lajkonik będący odmianą o dwukolorowej i zielonej skórce.

Cukinia – wartość odżywcza, właściwości

Cukinia to warzywo zaliczane do produktów niskokalorycznych. Spożycie 100 g części jadalnych cukinii dostarczy nam jedyne 16 kcal i około 1 g błonnika pokarmowego. Ponadto znajdziemy w niej również niewielkie ilości białka (1,2 g/100 g), tłuszczów (0,1 g/100 g) oraz węglowodanów (3,2 g/100 g). Cukinia bogata jest także w witaminy i składniki mineralne. W miąższu tych warzyw znajduje się m.in. potas, magnez, żelazo, a także witaminy z grupy B oraz witaminy A, C i K.

Cukinia zaliczana jest do tak zwanych warzyw ekologicznych nie kumulujących metali ciężkich ani azotanów. Nadaje się nie tylko do spożycia na świeżo po przeprowadzonej wcześniej obróbce termicznej, ale także w postaci surowej (np. do sałatki bądź na kanapkę) oraz do przetwarzania, głównie w formie kiszenia czy marynowania.

Dzięki zawartości wspomnianej wyżej witaminy C, cukinia będzie wpływała na poprawę funkcjonowanie układu odpornościowego, a dzięki witaminie A – na prawidłowe widzenie. Warzywo wykazuje także właściwości antyoksydacyjne, tzn. pomaga zwalczać nadmiar wolnych rodników tlenowych w organizmie będących przyczyną rozwoju wielu chorób o charakterze przewlekłym niezakaźnym.

Ponadto cukinia należy do warzyw odznaczających się niskim indeksem glikemicznym (IG cukinii wynosi 15). Produkty z taką wartością polecane są szczególnie osobom zmagającym się z insulinoopornością czy chorującym na cukrzycę. Obok niskiej kaloryczności tej rośliny, będzie to miało również znaczenie w diecie osób z nadwagą lub otyłością pozostającym na diecie redukcyjnej.

Zdrowe przepisy z cukinią 

Cukinia jest warzywem, które może być spożywane zarówno przez dzieci, jak i dorosłych. Przygotowywać ją można na wiele sposobów – gotując, piecząc, grillując, smażąc czy po prostu chrupiąc od razu na surowo.

Przykładowe przepisy z wykorzystaniem cukinii:

Pełnoziarnisty makaron z cukinią, indykiem, suszonymi pomidorami, fetą i prażonymi pestkami słonecznika

Makaron ugotuj według instrukcji na opakowaniu. Mięso z piersi indyka oczyść i pokrój na mniejsze kawałki. Dopraw ulubionymi ziołami oraz czosnkiem i wymieszaj z oliwą z oliwek. Następnie, wyłóż na rozgrzaną patelnię i smaż przez kilka minut, dodaj pokrojoną w kosteczkę cukinię i duś do uzyskania jej miękkości. Pod koniec, dodaj pokrojone suszone pomidory i fetę oraz przyprażony wcześniej słonecznik. Całość wymieszaj z makaronem. Opcjonalnie danie można posypać serem typu grana padano.

Warzywna zapiekanka z cukinią, batatami, marchewkami i mozzarellą

Batat, cukinię, cebulę i 2–3 marchewki obierz i pokrój w drobną kostkę (marchewki w paski). Dopraw je ulubionymi przyprawami, w tym ziołami prowansalskimi, oregano i pieprzem. Całość wymieszaj z oliwą z oliwek i wyłóż do naczynia żaroodpornego. Włóż do piekarnika nagrzanego do 190 stopni i piecz przez około pół godziny. Po tym czasie dorzuć starty na tarce ser mozarella i pomidorki koktajlowe przekrojone na pół. Zapiekaj jeszcze przez około 10 minut. Po wyjęciu z piekarnika, całość posyp świeżymi listkami bazylii.

Sałatką z grillowaną cukinią, serem pleśniowym, warzywami i miętą

Cukinię pokrój w słupki, polej oliwą z oliwek i zgrilluj. Do miski wrzuć mix sałat z rukolą, dodaj pokrojoną w małą kosteczkę czerwoną cebulę, ser pleśniowy, pomidory i orzechy włoskie. Na wierzch wyłóż wcześniej przygotowaną cukinię i dopraw ziołami i solą. Polej sosem przygotowanym z oliwy z oliwek, soku z cytryny, soli, pieprzu i odrobiny miodu. Całość posyp świeżymi listkami mięty. Zjedz z grzankami przygotowanymi z pieczywa żytniego.