Czerwień koszenilowa (E124) – właściwości i zastosowanie. Czy ten barwnik jest szkodliwy?
Joanna Orzeł

Czerwień koszenilowa (E124) – właściwości i zastosowanie. Czy ten barwnik jest szkodliwy?

Czerwień koszenilowa (E124) to niezwykle popularny barwnik syntetyczny używany głównie w przemyśle spożywczym, spotykany również w kosmetykach i lekach. Jakie są jego właściwości? Jakie ma wpływ na nasze zdrowie i dlaczego zalicza się go do tzw. szóstki z Southampton? 

Producenci żywności, dbając o popyt na swoje produkty, zwiększają ich atrakcyjność sensoryczną używając przeróżnych substancji dodatkowych. Jako że konsument przede wszystkim „je oczami”, to właśnie barwniki mają tutaj wiodące znaczenie. Z definicji barwniki albo przywracają produktom pierwotną barwę utraconą w wyniku procesów przetwarzania, przechowywania, pakowania i dystrybucji, albo nadają barwę produktom wcześniej bezbarwnym. Po co? By stały się łatwiej rozpoznawalne, apetyczne, a ich barwa podkreślała smak, aromat i świeżość. Takie zachęcanie klientów do większych i częstszych zakupów ma niebagatelny wpływ na rozwój rynku barwników, który w latach 2010–2015 osiągnął ponad czterdziestoprocentowy wzrost! 

Zgodnie z międzynarodowym kodem barwniki oznaczane są na etykietach symbolem E i liczbami od 100 do 199. Barwniki dzielimy na naturalne, identyczne z naturalnymi, syntetyczne organiczne oraz nieorganiczne. 

Czerwień koszenilowa (E124) – co to takiego? 

Czerwień koszenilowa (ang. cochineal red), zwana też pąsem 4R, to organiczny, syntetyczny barwnik azowy oznaczony kodem E124. Używany przede wszystkim w przemyśle spożywczym. 

Barwniki azowe to najważniejsza, najliczniejsza grupa barwników syntetycznych stosowanych w przemyśle spożywczym, tekstylnym czy w analizie chemicznej. Zawierają w swej cząsteczce grupę azową -N=N-; zazwyczaj jedną, rzadziej dwie lub trzy. Są proste i tanie w produkcji, substraty używane w reakcjach ich otrzymywania są łatwo dostępne, sama reakcja nie wymaga skomplikowanych warunków (jest prowadzona w wodzie o temperaturze bliskiej temperatury otoczenia), a jej wpływ na środowisko jest znikomy.

Barwniki azowe mogą być wytwarzane we wszystkich kolorach tęczy, ale najszerzej używane są żółcie i czerwienie. Przystępny proces produkcji to niejedyna zaleta tych barwników. W porównaniu z barwnikami naturalnymi są one znacznie trwalsze: są niewrażliwe na ciepło, na zmiany pH, nie blakną pod wpływem światła lub tlenu. 

Czerwień koszenilowa a koszenila (karmin) 

Czerwień koszenilowa (E124) często mylona jest z innym barwnikiem – koszenilą (E120) – jednak podobieństwo kryje się wyłącznie w ich nazwach oraz barwie. 

Koszenila (inaczej karmin lub kwas karminowy) jest naturalnym, ciemnoczerwonym barwnikiem pozyskiwanym z wysuszonych i zmielonych pancerzyków owadów. Obecnie głównie z pluskwiaków z Meksyku: czerwców kaktusowych (Dactylopius coccus); a wcześniej, do XVI wieku, również z czerwców polskich (Porphyrophora polonica).

Koszenila wyróżnia się tym, że jest jedynym barwnikiem pochodzenia zwierzęcego, który dodawany jest do żywności (uwaga, weganie i wegetarianie!). Jako jeden z nielicznych barwników naturalnych nie blaknie z biegiem czasu, jest odporny na utlenianie, działanie światła i wysokiej temperatury. Koszenila może jednak działać alergizująco jako alergen pokarmowy, wziewny i kontaktowy, a nawet prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego. 

Powiązane produkty

Czerwień koszenilowa (E124) – właściwości 

Czerwień koszenilowa w temperaturze pokojowej jest ciemnoczerwonym proszkiem. Bardzo dobrze rozpuszcza się w substancjach polarnych czyli: wodzie, glikolu, glicerynie czy etanolu, tworząc intensywnie zabarwione roztwory. Jest barwnikiem odpornym na działanie czynników takich jak zmiany pH, promieniowanie UV czy temperatura.  

W jakich produktach można znaleźć E124? 

W przemyśle spożywczym czerwień koszenilowa dodawana jest m.in. do ciast w proszku, dżemów, galaretek, zup pomidorowych, sosów, a przede wszystkim do słodyczy: żelków, cukierków pudrowych, lizaków, landrynek, draży, galaretek w cukrze, gum do żucia. 

Czerwień koszenilowa a zdrowie

Czerwień koszenilowa, jak wszystkie barwniki azowe, bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie i tym samym nie jest kumulowana w organizmie, lecz jest metabolizowana przez wątrobę i wydalana z moczem. Ewentualne efekty uboczne wynikają więc z produktów degradacji: w wyniku redukcji z udziałem azoreduktaz z mikroflory jelitowej barwniki azowe są metabolizowane do amin aromatycznych, będących potencjalnie rakotwórczymi (chociaż w przypadku czerwieni koszenilowej działanie to nie zostało potwierdzone). 

Typowym skutkiem ubocznym spożycia barwników azowych jest nasilenie objawów u osób nietolerujących salicylany. Azozwiązki pobudzają uwalnianie histaminy, co wywołuje alergie i nasila ataki astmy. 

To, co najbardziej niepokojące, dotyczy jednak głównej grupy docelowej spożywającej słodycze barwione czerwienią koszenilową nawet kilka razy w tygodniu, czyli dzieci. Barwnik E124 należy do niechlubnej „szóstki z Southampton” (obok żółcieni pomarańczowej, żółcieni chinolinowej, azorubiny, czerwieni Allura, tartrazyny), czyli barwników spożywczych, które w towarzystwie konserwantu, benzoesanu sodu, wywołują u dzieci nadpobudliwość.

Badania nad nimi prowadzono w 2007 roku w Southampton w Wielkiej Brytanii. Dzieciom w dwóch grupach wiekowych (153 dzieciom 3-letnim oraz 144 dzieciom 8- i 9-letnim) podawano napoje z ww. barwnikami (lub z placebo). Napoje konserwowano benzoesanem sodu. W obu grupach wiekowych zaobserwowano znaczną nadaktywność ruchową, problemy z koncentracją, impulsywność, niepokój. W wyniku tychże badań zgodnie z art. 24 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 w sprawie dodatków do żywności wszystkie produkty spożywcze zawierające którykolwiek z tych barwników muszą zawierać na etykiecie ostrzeżenie: „może mieć szkodliwy wpływ na aktywność i skupienie uwagi u dzieci”. Rozporządzenie 1333/2008 zawierało również wymóg ponownej oceny bezpieczeństwa dopuszczonych ówcześnie substancji dodatkowych przez Europejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). EFSA w 2009 roku wydał zaktualizowane opinie, m.in. na temat czerwieni koszenilowej, obniżając jej ADI (ang. Acceptably Daily Intake – dopuszczalne dzienne pobranie) z 4 mg/kg masy ciała dziennie na 0,7 mg/kg masy ciała dziennie. 

Jak widać wykaz dodatków dopuszczonych do stosowania w żywności nie jest stały, lecz podlega cyklicznej ocenie pod względem bezpieczeństwa. Również my, konsumenci, mamy realny wpływ na zdrowie nasze i naszych pociech: wnikliwie czytajmy etykiety produktów, edukujmy się w zakresie zdrowego odżywiania, a w kontekście niniejszego artykułu: interesujmy się, jaki asortyment kusi nasze dzieci w sklepikach szkolnych. 

  1. E. Białecka-Florjańczyk, N. Soborowska, A. Kundys, Barwniki spożywcze w produktach dla dzieci na podstawie deklaracji producentów, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość”, nr 25 1 (114) 2018. 
  2. M. Krępska, M. Lasoń-Rydel, J. Jagiełło, Barwniki spożywcze i ich wpływ na organizm człowieka, „Technologia i Jakość Wyrobów”, nr 60 2015. 
  3. M. Ziarno, D. Zaręba, Szóstka z Southampton, „Forum Mleczarskie Biznes. Fachowy Magazyn Producentów i Dostawców w Branży Mleczarskiej”, nr 3 2012. 
  4. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 354/16 z 31.12.2008. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Kwas hialuronowy – charakterystyka, właściwości i zastosowanie

    Kwas hialuronowy to jedna z najbardziej znanych makrocząsteczek na świecie. Występuje nie tylko w ustroju człowieka, ale również w innych organizmach zwierzęcych, a takie rozpowszechnienie przekłada się na jego szerokie zastosowanie w medycynie i farmacji. Z czego wynika ta popularność? Jakie właściwości ma hialuronian? Oto garść informacji na jego temat.

  • Kreatyna – właściwości, działanie, efekty. Jak ją dawkować?

    Kreatyna – jakie pełni funkcje? Czy ma potencjał, aby stać się suplementem kojarzonym nie tylko z odżywkami dla sportowców? Czym różnią się jej formy? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w poniższym artykule.

  • Ceramidy – czym są? Jakie mają właściwości? Dla kogo kosmetyki z ceramidami?

    Ceramidy to naturalnie występujące w naskórku substancje budulcowe, które dzięki swojej budowie i właściwościom mają szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. W artykule odpowiemy na pytania o to, czym są ceramidy, jakie jest ich znaczenie w skórze oraz jak je stosować w codziennej pielęgnacji.

  • Dioksyny – toksyczność, objawy i skutki zatrucia

    Dioksyny należą do chorobotwórczych związków chemicznych, które od lat znajdują się na listach światowych organizacji dbających o zdrowie i życie ludzi oraz zwierząt, a także nadzorujących dobrostan środowiska. To substancje niemające żadnego praktycznego zastosowania, ale za to z długą listę skutków ubocznych ich obecności w organizmie. Czym są dioksyny i dlaczego są groźne?

  • Minerał mika – właściwości kosmetyków z łuszczykiem

    Mika, nazywana łuszczykiem, to minerał, który wykorzystuje się w wielu gałęziach przemysłu. Do branż, w których mika jest niezwykle ceniona, zalicza się przemysł kosmetyczny. Zwłaszcza producenci kosmetyków mineralnych korzystają z naturalnych złóż miki. Jakie cechy powodują, że ten minerał jest szczególnie ceniony? W jakich produktach można go znaleźć? Czy jest bezpieczny?

  • Wazelina – jak działa?

    Wazelina od lat cieszy się popularnością wśród ludzi w każdym wieku ze względu na jej uniwersalne zastosowanie. W poniższym artykule omawiamy wszystkie zalety i właściwości wazeliny, a także sprawdzamy, czy jej stosowanie jest bezpieczne.

  • Silikony w kosmetykach – czy są bezpieczne?

    Silikony to składniki zaliczające się do tych niesłusznie uznawanych za niebezpieczne. Przybliżamy fakty i obalamy mity z nimi związane. Podpowiadamy: jakie właściwości mają silikony? W których kosmetykach znajdziemy silikony? Czy są bezpieczne? Dla kogo kosmetyki z silikonami są wskazane, a kto powinien od nich stronić?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij