Sklerotyzacja – czym jest sklerotyzacja kości? Leczenie i rehabilitacja w chorobach przebiegających ze sklerotyzacją podchrzęsną
Mateusz Burak

Sklerotyzacja – czym jest sklerotyzacja kości? Leczenie i rehabilitacja w chorobach przebiegających ze sklerotyzacją podchrzęsną

Sklerotyzacja kości to termin, którym opisuje się zmiany w obrębie warstwy podchrzęstnej kości powstające na skutek stopniowej jej degradacji. Stanowi ona typowy objawy choroby zwyrodnieniowej stawów oraz chorób reumatycznych (np. RZS). Objawy sklerotyzacji to deformacje kostne (osteofity), ograniczony zakres ruchomości w stawach, a także dolegliwości związane ze stanem zapalnym – ból, obrzęk, zaczerwienie. Jak wygląda leczenie i fizjoterapia w sklerotyzacji kości?

Sklerotyzacja – co to jest? Przyczyny sklerotyzacji kości

Terminem sklerotyzacji podchrzęstnej warstwy kości określa się destrukcyjne zmiany powstające w miejscach największych przeciążeń narządu ruchu. Bardzo często taki proces towarzyszy chorobom o podłożu zwyrodnieniowym. Stopniowa degeneracja kości  obserwowana jest najczęściej w odniesieniu do stawu krzyżowo–biodrowego, kręgosłupa, stawu biodrowego, kolana, stawu barkowego oraz stropów panewek stawowych. 

Również uprawianie sportu wyczynowo może doprowadzać do szybkiej eksploatacji narządu ruchu, powodować przeciążenia, którym w dłuższej perspektywie może towarzyszyć podchrzęstna sklerotyzacja powierzchni stawowych. Sklerotyzacja jest procesem patologicznym i nie można jej wyleczyć. 

Sklerotyzacja kości – objawy

Sklerotyzacja kości z samej definicji jest procesem patologicznym. W związku z tym będzie wzbudzać szereg różnych niepokojących objawów, które zazwyczaj występują na pewnym etapie jednocześnie. Do najczęstszych symptomów sklerotyzacji stawów oraz zmian współtowarzyszących w przebiegu choroby zwyrodnieniowej należą:

  • deformacje kostne pod postacią osteofitów, czyli wyrośli chrzęstno–kostnych przypominających kształtem płomienie świec, dzioby papuzie czy ściekającą stearynę,
  • ograniczenie zakresu ruchomości w stawach,
  • cechy stanu zapalnego – ból, obrzęk, zaczerwienienie, podniesienie ciepłoty ciała,
  • tzw. sztywność poranna polegająca na trudności podczas wykonywania pierwszych ruchów po przebudzeniu, zwykle trwa około 20 minut,
  • widoczne w badaniu RTG patologiczne zmiany w postaci zwężenia szpary stawu, poszerzenia jego obrysów i/lub puste ubytki w strukturze kości pod postacią torbielowatych wytworów – geody kostne,
  • objaw próżniowy pojawiający się np. w stawach krzyżowo–biodrowych (na skutek zmian zwyrodnieniowych w strukturze stawu może dochodzić do nagromadzenia się gazu).

Dodatkowo w chorobie zwyrodnieniowej może dochodzić do wyłonienia szpiku kostnego, a w wyniku degradacji struktur chrzęstno–kostnych może również dochodzić do powstawania ciał wolnych w stawie. Badanie obrazowe jest często bardzo ważnym narzędziem diagnostycznym przy wykrywaniu takich zmian (np. RTG stawów krzyżowo–biodrowych).

Powiązane produkty

Sklerotyzacja kości – jakim chorobom towarzyszy?

Zmiany sklerotyczne kości, jak wspomniano na początku, są niemalże nieodłącznym elementem chorób zwyrodnieniowych. Wspólnie z innymi, wymienionymi wyżej objawami, występują w przebiegu schorzeń reumatycznych, takich jak RZS i ZZSK. Do ich obecności może się także przyczynić zbyt duża eksploatacja narządu ruchu spowodowana uprawianiem sportu wyczynowego czy bardzo ciężką pracą fizyczną. 

Schorzenia o podłożu zwyrodnieniowym wiążą się z przewlekłym bólem i dolegliwościami, które znacznie obniżają jakość życia. Ogniska sklerotyczne (jest to miejsce nagromadzenia związków wapnia najczęściej o podłożu zwyrodnieniowym lub nowotworowym) są dobrze zauważalne w badaniu RTG. 

Sklerotyzacja – rozpoznanie. Ogniska sklerotyczne w RTG

Rozpoznanie ustala się w oparciu o proces diagnostyczny. Przy zgłoszeniu do lekarza (w tym przypadku najlepiej reumatologa) zaczyna się od zebrania wywiadu dotyczącego występujących dolegliwości, rodzaju wykonywanej pracy, uprawianego sportu oraz informacji pomagających ustalić podłoże schorzenia. 

Pomocne i często nieodłączne jest badanie obrazowe z wykorzystaniem zdjęcia RTG. Doskonale uwidacznia ogniska sklerotyczne w postaci wyraźnego zwiększenia gęstości warstwy kości, która znajduje się poniżej poziomu chrząstki stawowej. Można w ten sposób ukazać sklerotyzację stropu panewki, sklerotyzacje powierzchni stawowych kolana, podchrzęstna sklerotyzację powierzchni stawowych kości piszczelowej, czy sklerotyzacje stawów międzykręgowych. 

Dodatkowo może zaistnieć potrzeba wykonania badań laboratoryjnych, które stanowią dodatkowe potwierdzenie toczącego się procesu zwyrodnieniowego. Wówczas użyteczna jest ocena odczynu Biernackiego (badanie OB), poziomu białka ostrej fazy (badanie CRP), oraz odczyn lateksowy lub inaczej aglutynację lateksową. 

Sklerotyzacja – leczenie chorób przebiegających ze sklerotyzacją podchrzęstną kości

Leczenie sklerotyzacji podchrzęstnej odbywa się najczęściej z użyciem środków farmakologicznych. Są one podawane w formie doustnej, jako maści czy iniekcje. Ich działanie polega na złagodzeniu bólu oraz objawów zapalenia.

W tym celu stosuje się preparaty, takie jak ibuprofen, naproksen czy nimesulid. Mogą być stosowane także w ostrym stadium. Bezpośrednio do stawu podawane są leki glikokortykosteroidowe, ich zaletą jest stosunkowo szybka redukcja bólu oraz zatrzymanie postępu zmian zapalnych. 

Przy objawach zmian sklerotycznych kości z dobrym efektem wykorzystuje się leczenie za pomocą soli złota, preparatów, takich jak metotreksat czy sulfasalazyna. Ich zadaniem jest wyhamowanie destrukcyjnych zmian narządu ruchu. Terapią, która cieszy się olbrzymim powodzeniem i jest w stanie bardzo często pomóc żyć w sposób niemal bezobjawowy to leczenie biologiczne. Kuracja bywa bardzo droga, ale niewątpliwie przynosi zadowalające rezultaty. Jest stosowana zarówno przy RZS, jak i ZZSK. Niekiedy rozważa się możliwość leczenia operacyjnego. Przykładowo zaawansowana podchrzęstna sklerotyzacja panewki stawu biodrowego może być wskazaniem do takiego zabiegu. Najczęściej wówczas wszczepia się endoprotezę, która ma „zastąpić”zniszczony staw. 

Sklerotyzacja kości – rehabilitacja

Rehabilitacja w fazie zaostrzeń raczej ogranicza się do stosowania fizykoterapii. Popularne zabiegi o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i regeneracyjnym to zimnolecznictwo (krioterapia), magnetoterapia, laseroterapia, fonoforeza. W tym okresie nie zaleca się stosowania ciepła, gdyż może ono doprowadzać do intensyfikacji objawów. W stanach remisji stosuje się ćwiczenia, które mają na celu poprawę zakresu ruchomości, przeciwdziałanie zanikom mięśniowym i poprawę mechaniki działania stawów. 

Przykładowo w chorobie zwyrodnieniowej stawu biodrowego zaleca się dużo ruchu w odciążeniu, wykorzystując np. jazdę na rowerze po równym terenie lub na rowerku stacjonarnym. Zwiększa to produkcję mazi stawowej, chroni przed degradacją i jednocześnie pozytywnie wpływa na mięśnie kończyny dolnej. Sklerotyzacja panewki stawu biodrowego czy występowanie ognisk sklerotycznych w kręgosłupie może dobrze zareagować na ruch w postaci regularnego uprawiania Nordic Walkingu. Pozwala to odciążyć częściowo kończyny dolne, angażuje tułów oraz ręce, a dodatkowo pomaga w pracy nad koordynacją ruchową. W przypadku RZS przydatnymi ćwiczeniami mogą okazać się:

  1. Siedzenie przy stole, ręce i przedramiona oparte na blacie, ułożone w pronacji. Ruch polega na dynamicznej zmianie pozycji na przeciwną – z pronacji do supinacji i odwrotnie. Wykonujemy takie ćwiczenie przez kilka minut w tempie 1 zmiana na 3 sekundy.
  2. Pozycja taka, jak poprzednio. Ruch polega na naprzemiennym odwodzeniu i przywodzeniu palców. Wykonujemy ćwiczenie przez kilka minut w wolnym tempie.
  3. Pozycja taka, jak poprzednio z tym, że przedramię ustawione jest w pozycji pośredniej – opieramy się na łokciu oraz bocznej stronie nadgarstka. Rękę chwytamy drugą ręką w okolicy powyżej nadgarstka, stabilizując ją. Następnie rytmicznie zaciskamy rękę leżącą na stole w pięść, po czym maksymalnie rozluźniamy, otwierając ją. Można to wykonywać przez 4–5 minut w wolnym tempie.

Dodatkowo, aby ograniczyć patologiczne procesy towarzyszące chorobie zwyrodnieniowej, jak np. sklerotyzacja blaszek granicznych, sklerotyzacja panewki czy sklerotyzacja guzka większego kości ramiennej warto zadbać także o właściwą dietę. Zmniejszenie ilości białka w pożywieniu na korzyść kwasów tłuszczowych omega-3 może mieć tutaj znaczenie. Przeprowadzone badania sugerują niekorzystny wpływ białka na strukturę kości. Preparaty na bazie kurkumy również są pożądane. Kąpiele siarkowe, solankowe oraz domowe maty do masażu także pomogą rozluźnić nadmiernie napięte mięśnie, wspomogą odbudowę chrząstki oraz uśmierzą ból. 

  1. K. Raza, T. P. Saber, T. K. Kvien I in., Timing the therapeutic window of opportunity in early rheumatoid arthritis: proposal for definitions of disease duration in clinical trials, “Ann Rheum Dis” 2012, nr 71, s. 1921–1923.
  2. M. B. Arnold, V. P. Bykerk, G. Boire I I n., CATCH Investigators. Are there differences between young– and older–onset early inflammatory arthritis and do these impact outcomes? An analysis from the CATCH cohort, „Rheumatology (Oxford)” 2014, nr 53, s. 1075–1086.
  3. A. Owczarek, R. Miachalik, P. Kotyla P., E. J. Kucharz, Skutki kliniczne, epidemiologiczne i ekonomiczne zmiany kryteriów klasyfikacyjnych wybranych chorób reumatycznych, „Reumatologia” 2014, nr 52, s. 136–141.
  4. E. Bryl, J. M. Witkowski, Układ odpornościowy a reumatoidalne zapalenie stawów, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2008, nr 2, s. 196–207.
  5. J. Smolen, D. Aletah, I. McInnes, Rheumatoid arthritis, “The Lancet” 2016, nr 388, s. 2023–2038.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Czym jest pokrzywka stresowa? Objawy i metody leczenia wysypki na tle nerwowym

    Pokrzywka stresowa to specyficzna odmiana reakcji skórnej, która pojawia się w odpowiedzi na czynniki psychiczne, w szczególności silny stres, lęk czy napięcie emocjonalne. W odróżnieniu od klasycznych postaci pokrzywki, które mają podłoże alergiczne lub fizykalne, pokrzywka na tle nerwowym może być związana z funkcjonowaniem układu nerwowego i reakcjami organizmu na bodźce psychiczne. W literaturze medycznej określana jest pokrzywką idiopatyczną z komponentą psychogenną lub pokrzywką psychogenną. Pokrzywka stresowa stanowi wyraźny przykład tego, jak silne emocje mogą wpływać na funkcjonowanie różnych układów organizmu i prowadzić do powstawania charakterystycznych objawów dermatologicznych.

  • Szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Dla kogo jest przeznaczona i kiedy najlepiej się szczepić?

    Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to poważna choroba wirusowa, której głównym wektorem są kleszcze. W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby zachorowań, co wynika zarówno ze zmian klimatycznych, jak i zwiększonej aktywności ludzi na terenach zielonych. W związku z tym coraz więcej osób poszukuje skutecznych metod ochrony przed tą groźną infekcją. Jedną z najskuteczniejszych form profilaktyki jest szczepienie, które pozwala zminimalizować ryzyko zachorowania, a tym samym uniknąć poważnych powikłań neurologicznych.

  • Rośnie zagrożenie chorobami wenerycznymi w Polsce. Wykryto ponad 30% więcej przypadków rzeżączki

    Jedna na dziesięć osób w Polsce może być nosicielem choroby przenoszonej drogą płciową, nie zdając sobie z tego sprawy. Tylko w pierwszej połowie tego roku odnotowano 30-procentowy wzrost przypadków rzeżączki w porównaniu z 2024 rokiem. Niepokojący jest również ubiegłoroczny wzrost zakażeń HIV o 20%. Rosnąca liczba zachorowań na rzeżączkę, HIV czy chlamydiozę wymaga jak najszybszej reakcji, ponieważ niewykryte i nieleczone infekcje prowadzą do powikłań zdrowotnych oraz zwiększają ryzyko transmisji patogenów, co utrudnia kontrolę epidemiologiczną.

  • Grzybica penisa – objawy, przyczyny i leczenie grzybicy prącia

    Grzybica penisa to powszechna – choć często niedostatecznie rozpoznawana – infekcja grzybicza, która dotyka męskie narządy płciowe i jest wywoływana głównie przez drożdżaki z rodzaju Candida. Schorzenie to objawia się charakterystycznymi zmianami skórnymi, zaczerwienieniem, świądem czy bólem, które mogą znacznie obniżyć komfort życia i prowadzić do powikłań, jeśli infekcja nie zostanie odpowiednio zdiagnozowana i leczona. W artykule szczegółowo omówimy mechanizmy powstawania grzybicy penisa, czynniki ryzyka, typowe symptomy, metody diagnostyczne oraz skuteczne sposoby terapii, a także podpowiemy, jak zapobiegać nawrotom tej uciążliwej choroby.

  • Alergia skórna: objawy, przyczyny i metody leczenia uczulenia na skórze

    Alergia skórna to jedno z najczęstszych schorzeń dermatologicznych dotykających znaczny odsetek populacji w każdym wieku. Charakteryzuje się szerokim spektrum objawów manifestujących się na powierzchni skóry w odpowiedzi immunologicznej organizmu na kontakt z różnorodnymi alergenami. Reakcja alergiczna skóry może przybierać rozmaite formy.

  • Czerniak paznokcia – objawy, leczenie, rokowania

    Czerniak paznokcia, zwany również czerniakiem podpaznokciowym lub czerniakiem aparatu paznokciowego, to nowotwór złośliwy skóry rozwijający się w obrębie macierzy paznokcia oraz tkanek otaczających paznokieć. Może występować zarówno na palcach rąk, jak i stóp, choć częściej diagnozowany jest na kończynach dolnych. Jak wygląda diagnostyka i leczenie czerniaka paznokcia? Po czym poznać, że na paznokciu rozwija się czerniak?

  • Jakie zagrożenia zdrowotne niesie powódź? Na co uważać w razie kataklizmu

    Powódź to nie tylko dramatyczne obrazy zalanych domów i ulic. To także realne zagrożenie dla zdrowia – zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Woda powodziowa niesie ze sobą nie tylko błoto czy gruz, ale także patogeny, toksyny, skażone ścieki i chemikalia. Jak się chronić? Na co zwrócić uwagę? Czy da się przygotować na powódź?

  • Mutacje BRCA – refundowane badania dostępne bez skierowania do szpitala

    Od 1 lipca 2025 r. weszły w życie kluczowe zmiany w dostępności do diagnostyki mutacji genetycznej BRCA1 i BRCA2. Ministerstwo Zdrowia umożliwiło przeprowadzanie refundowanych badań genetycznych w trybie ambulatoryjnym, dzięki czemu dotychczasowy obowiązek hospitalizacji został zniesiony. To istotny krok w kierunku skrócenia ścieżki diagnostycznej i zwiększenia dostępności terapii celowanych dla pacjentów onkologicznych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl