Dieta przy złamaniach kości – jak powinna wyglądać, aby kości zrastały się szybciej?

Odżywianie odgrywa dominującą rolę w zachowaniu zdrowego szkieletu, zarówno w osiągnięciu najwyższej gęstości kości, od lat niemowlęcych do około dwudziestego-trzydziestego roku życia, jak i w utrzymaniu zdrowia kości przez resztę dorosłego życia. Zbilansowana dieta, która pokrywa dzienne potrzeby kaloryczne oraz wymagane dzienne spożycie wapnia i witaminy D, jest kluczowym czynnikiem w osiągnięciu szczytowej masy kości podczas przejścia od niemowlęctwa do dorosłości i zmniejszeniu tempa utraty masy kostnej u osób starszych. W razie złamań pozwala na zrośnięcie się kości – jest więc także szczególnie ważna w razie występującej kontuzji.

Rola diety w wzmacnianiu kości po złamaniu

Niskie spożycie wapnia z dietą powoduje pobranie go z kości, co zmniejsza ich masę i wytrzymałość. W sytuacji, kiedy kość jest złamana, konieczne jest odbudowanie tkanki kostnej. Bez odpowiedniej ilości wapnia w diecie będzie to znacznie utrudniony i wydłużony proces. Rekomendowane dzienne spożycie wapnia dla osób dorosłych to 1000 mg na dzień, u osób starszych (kobiety powyżej 50. roku życia i mężczyźni powyżej 70. roku życia) to 1200 mg. 

Aby mineralizacja i odbudowa kości zachodziła poprawnie, konieczne jest także spożycie innych składników mineralnych: fosforu oraz magnezu. Obydwa minerały wchodzą w skład tkanki kostnej i są niezbędne do prawidłowego procesu zrastania kości. Fosfor jest konieczny do odbudowy kości, zmniejsza wydalanie wapnia z moczem, ale nie powinno się spożywać go więcej niż wapnia, ponieważ może też zmniejszać jego wchłanianie. Magnez jest potrzebny do odpowiedniego metabolizmu wapnia, pośrednio wpływa też na mineralizację kości.

Składnikiem, bez którego organizm nie byłby w stanie przyswoić wapnia jest witamina D₃. Szczególnie narażeni na niedobór witaminy D₃ są ludzie starsi, u których jej synteza skórna znacząco się zmniejsza, a ryzyko złamań jest znacznie większe. W związku z tym, że z żywnością nie da się dostarczyć jej w odpowiednich ilościach, konieczna jest ekspozycja na słońce w okresie wiosenno-letnim, a często także suplementacja witaminą D₃. 

Bardzo ważne jest spożycie odpowiednich ilości białka – jest ono niezbędne do wchłaniania wapnia, a co za tym idzie także do syntezy kolagenu i innych białek tworzących tkankę kostną. Witamina C zwiększa syntezę kolagenu, witamina K jest potrzebna do tworzenia białka osteokalcyny – jednego z głównych składników tkanki kostnej, a karotenoidy działają przeciwutleniająco i zapobiegają utracie masy kostnej. 

Dieta na zrost kości – produkty dozwolone i niedozwolone

Produkty, które powinny pojawiać się w diecie w jak największej liczbie posiłków, aby dostarczyć białka i wapnia, to chudy nabiał i mięso, ryby, produkty roślinne wzbogacone w wapń. U osób na diecie wegańskiej konieczny jest wzrost konsumpcji roślin strączkowych, aby zwiększyć spożycie tego makroskładnika. Może też być konieczne wprowadzenie suplementacji wapniem. Wapno w produktach roślinnych można znaleźć w nasionach chia, maku, sezamu, tofu i suchych nasionach roślin strączkowych oraz zielonolistnych warzywach. Warto sięgnąć po wszystkie te produkty w diecie na zrastanie kości, nawet jeśli spożywamy nabiał.

Aby wzmocnić kości, dieta powinna być jak najbardziej różnorodna – spożycie zielonolistnych warzyw, pomarańczowych, czerwonych i fioletowych warzyw oraz owoców dostarczy dużych ilości witaminy K, przeciwutleniaczy, karotenoidów oraz witaminy C. Te niezbędne mikroelementy znajdziesz w rybach i owocach morza, nasionach i orzechach oraz pełnoziarnistych produktach zbożowych, suchych nasionach roślin strączkowych. Racjonalne komponowanie posiłków, trzymając się założeń piramidy żywieniowej Instytutu Żywności i Żywienia, pozwoli na uzupełnienie wszystkich niezbędnych składników.

W diecie przy złamaniu kości ograniczać powinno się spożycie sodu (soli) – zmniejsza on przyswajanie wapnia. Unikać należy więc produktów marynowanych, wędzonych, wędlin i przetworów mięsnych, żywności przetworzonej (fastfoodów) i garmażeryjnej, chipsów, słonych przekąsek i dosalania potraw. W produktach tych znajduje dużo fosforu, który pomimo że jest niezbędny do prawidłowej mineralizacji kości, w zbyt dużych ilościach bardzo ją utrudnia. Odpowiednią ilość fosforu dostarcza się organizmowi już w samym nabiale.

Co jeść po złamaniu? Przykładowy jadłospis

Śniadanie: Makowa owsianka na mleku krowim lub sojowym z suszonymi owocami, cynamonem.
II śniadanie: Koktajl z zielonych liści (szpinak, jarmuż, natka pietruszki), pomarańczy, miodu, nasion chia. Garść orzechów włoskich.
Lunch: Twarożek z kolorowymi paprykami, natką pietruszki, kiełkami brokuła i razowym pieczywem.
Obiad: Łosoś pieczony w sezamie z warzywami (papryka, brokuł, marchew, cebula, ziemniaki) marynowanymi w oliwie i papryce w proszku.
Kolacja: Galaretka z nóżek wołowych lub ryby z sokiem z cytryny, natką pietruszki, sałatką z pomidorów skropionych oliwą z oliwek oraz razowym pieczywem.