Hemoroidy — objawy i leczenie

04.09.2019

To jedna z tych dolegliwości, do których mało kto ma ochotę się przyznać nawet przed rodziną. Hemoroidy są przypadłością wstydliwą, krępującą, bywają obiektem żartów. Tymczasem problem dotyka milionów osób na całym świecie! Nie pozostawiajmy więc hemoroidów w strefie tabu, lecz dowiedzmy się o nich jak najwięcej.

Jak oceniają amerykańscy naukowcy, co roku w Stanach Zjednoczonych z powodu choroby hemoroidalnej do lekarza zgłasza się milion osób, a w sumie cierpi na nią ok. 10 mln. W Wielkiej Brytanii – ponad 2,3 mln. W Polsce – ponad 1,4 mln. Specjaliści podejrzewają jednak, że statystyki te mogą nie odzwierciedlać rzeczywistego stanu – niektóre źródła podają, że z problemem hemoroidów boryka się nawet 50 proc. populacji. Liczby te pokazują, z jak powszechną dolegliwością mamy do czynienia.

Hemoroidy to nie choroba. Zatem co?

Wbrew powszechnemu przekonaniu hemoroidy – określane przez świat medycyny jako guzki krwawnicze – nie są chorobą. Tym mianem określa się bowiem zupełnie prawidłową, fizjologiczną strukturę naczyniową (inaczej splot naczyń żylnych) umiejscowioną w okolicy odbytu. U ludzi hemoroidy są atawizmem, u zwierząt pełnią jednak ważną funkcję zapobiegania nadmiernemu czy niekontrolowanemu oddawaniu gazów, a więc roztaczania zapachów w momencie, gdy zwierzę chce pozostać w ukryciu.

U ludzi hemoroidy przybierają jednak czasem patologiczną postać i ulegają powiększeniu, stają się nabrzmiałe lub krwawią – i właśnie to zjawisko określane jest jako choroba hemoroidalna. To w jej wyniku hemoroidy wyglądają jak przekrwione guzki i często powodują przykre dolegliwości takie jak pieczenie, swędzenie czy uczucie niepełnego wypróżnienia się.

Choroba hemoroidalna może mieć dwie postacie, w zależności od tego, czy związana jest ze zmianami w obrębie hemoroidów wewnętrznych, czy zewnętrznych. Ta pierwsza zwykle objawia się krwawieniem z odbytu czy pojawieniem się śluzu, druga – bardziej widoczna – daje o sobie znać świądem, a w przypadku pojawienia się zakrzepów – bólem. Zdarza się też, że powiększone wewnętrzne hemoroidy wysuwają się z odbytu, co również może skutkować swędzeniem czy bólem.

Krwawienie spowodowane hemoroidami zwykle nie jest obfite. Krew, którą możemy zauważyć np. na papierze toaletowym, jest „żywa”, czerwona, inna od tej, która pojawia się w kale na skutek krwawień w innych odcinkach przewodu pokarmowego, mogącej barwić stolec np. na kolor smolisty (taki objaw świadczy zwykle o chorobach znacznie poważniejszych niż hemoroidy). Zwykle krwawienie występujące w chorobie hemoroidalnej nie jest na tyle obfite, by groziło np. anemią. O wiele bardziej dolegliwy może być świąd czy problemy z wypróżnieniami.

Skąd się bierze choroba hemoroidalna?

Dokładna przyczyna występowania choroby hemoroidalnej (ChH) nie jest wciąż zbyt dobrze poznana. Przez wiele lat hemoroidy były wiązane z występowaniem żylaków odbytu, jednak – jak twierdzi dr Varut Lohsiriwat z Uniwersytetu Mahidol w Bangkoku, chirurg, autor pracy dotyczącej hemoroidów opublikowanej w 2012 roku w medycznym piśmie „World Journal of Gastroenterology” – hemoroidy i żylaki to zupełnie niezależne byty. Powołując się na wcześniej przeprowadzane badania naukowe, specjalista podkreśla, że u pacjentów ze stwierdzonym nadciśnieniem wrotnym (czyli jedną z przyczyn żylaków) i żylakami odbytu nie zanotowano zwiększenia się hemoroidów, co jego zdaniem świadczy o braku powiązania między tymi schorzeniami. Według niego najbardziej prawdopodobną przyczyną choroby hemoroidalnej jest zjawisko wysuwania się wyściółki kanału odbytu na zewnątrz. To z kolei spowodowane jest uszkodzeniem tkanek, które utrzymują – mówiąc językiem pacjenta, nie lekarza – kanał odbytu we właściwym miejscu. Co jest tego dowodem? W badaniach, na które powołuje się dr Lohsiriwat, u pacjentów z powiększonymi, mającymi patologiczną postać hemoroidami stwierdzono między innymi postępujące procesy zwyrodnień włókien kolagenowych i tkanki włóknistej umiejscowionych w odbycie. Zatem przyczyny powstawania hemoroidów należałoby szukać również wśród zaburzeń tych procesów zachodzących w naszym organizmie, które odpowiedzialne są za utrzymanie tych tkanek w dobrej kondycji.

Powszechna jest też teoria mówiąca o tym, że choroba hemoroidalna powiązana jest z budową naczyń krwionośnych odbytu. Naukowcy wykazali, że średnia końcowych rozgałęzień tętnicy odbytniczej górnej jest większa u pacjentów z ChH niż u osób zdrowych.

Występowanie choroby hemoroidalnej jest też związane z metryką. Uważa się, że jest ono związane z upośledzeniem struktury kolagenu, obserwowanego z wiekiem, i elastyny – której włókna zanikają w procesie starzenia.

Podejrzewa się również, iż ChH może wynikać z nadmiernej aktywności zwieraczy odbytu. Jednak nie ma pewności, czy jest to przyczyna, czy skutek ChH.

Bez względu na to, co jest przyczyną tego procesu, choroba hemoroidalna wciąż jest wiązana z czynnikami takimi jak: siedzący tryb życia, uporczywe zaparcia lub biegunki, ciąża – podczas której w sposób mechaniczny blokowany jest odpływ krwi z żylnych naczyń hemoroidalnych (podobnie dzieje się w przypadku guzów miednicy małej) oraz niewłaściwa, uboga w błonnik dieta.

Jak leczyć chore hemoroidy?

Hemoroidy zewnętrzne zwykle nie wymagają szczególnego leczenia – często zdarza się, że ustępują samoistnie, a czasem nawet pozostają niezauważone przez chorego. Inaczej bywa wtedy, gdy przybiorą postać zakrzepów lub wiążą się z silnymi dolegliwościami typu ból, pieczenie lub problemy z wypróżnieniami (nabrzmiałe hemoroidy w świetle odbytu mogą bowiem znacznie nasilić zaparcia). Wtedy należy zastosować odpowiednie środki (najlepiej po konsultacji z lekarzem proktologiem, który wykona badanie) choćby dla poprawy komfortu życia. Są one dostępne w postaci kremów, czopków czy pianek.

Rzecz jest nieco bardziej skomplikowana w przypadku choroby hemoroidów wewnętrznych, aczkolwiek te również da się skutecznie leczyć za pomocą leków i zabiegów inwazyjnych, takich jak na przykład skleroterapia, czyli stosowanie serii zastrzyków w okolicy guzków, które na skutek tych działań obumierają i odpadają. Podobny efekt występuje przy tak zwanej metodzie Barrona, polegającej na założeniu gumowych podwiązek na guzki.

Chore hemoroidy leczy się też za pomocą krioterapii czy fotokoagulacji podczerwienią. Oba te sposoby również prowadzą do martwicy i usunięcia patologicznych zmian. W przypadku powikłań hemoroidów o wysokim stopniu złośliwości, wystąpienia silnego krwawienia lub gdy wcześniej stosowane metody nieoperacyjne zakończyły się niepowodzeniem lekarze ordynują leczenie operacyjne, czasem nawet w znieczuleniu ogólnym.

Za co podziękują nam nasze hemoroidy?

Według doktora Lohsiriwata, aby uniknąć kłopotów z hemoroidami, należy zwrócić uwagę na to, aby w naszej diecie znalazła się odpowiednia ilość błonnika, przy jednoczesnym ograniczeniu spożycia tłuszczów. Trzeba również pamiętać, by wypijać dostatecznie dużo płynów, zadbać o należytą higienę odbytu i pilnować, by wśród naszych nawyków znalazły się także regularne ćwiczenia fizyczne. Ostatnia sprawa – ale na pewno nie na szarym końcu – nie przesiadujmy w toalecie i nie traktujmy jej jak czytelni, ponieważ siedząca pozycja, w której wrażliwe tkanki okolic odbytu długo pozostają napięte i naciągnięte, na pewno nie sprzyja zdrowym hemoroidom.