Hemoroidy — objawy i leczenie

Jak oceniają amerykańscy naukowcy, co roku w Stanach Zjednoczonych z powodu choroby hemoroidalnej do lekarza zgłasza się milion osób, a w sumie cierpi na nią ok. 10 mln. W Wielkiej Brytanii – ponad 2,3 mln. W Polsce – ponad 1,4 mln. Specjaliści podejrzewają jednak, że statystyki te mogą nie odzwierciedlać rzeczywistego stanu – niektóre źródła podają, że z problemem hemoroidów boryka się nawet 50 proc. populacji. Liczby te pokazują, z jak powszechną dolegliwością mamy do czynienia. 

Hemoroidy – czym są i jak wyglądają? 

Wbrew powszechnemu przekonaniu hemoroidy – określane przez świat medycyny jako guzki krwawnicze – nie są chorobą. Tym mianem określa się bowiem zupełnie prawidłową, fizjologiczną strukturę naczyniową (inaczej splot naczyń żylnych) umiejscowioną w okolicy odbytu. U ludzi hemoroidy są atawizmem, u zwierząt pełnią jednak ważną funkcję zapobiegania nadmiernemu czy niekontrolowanemu oddawaniu gazów, a więc roztaczania zapachów w momencie, gdy zwierzę chce pozostać w ukryciu. 

Hemoroidy – objawy

Choroba hemoroidalna może mieć dwie postacie, w zależności od tego, czy związana jest ze zmianami w obrębie hemoroidów wewnętrznych, czy zewnętrznych. Ta pierwsza zwykle objawia się krwawieniem z odbytu czy pojawieniem się śluzu, druga – bardziej widoczna – daje o sobie znać świądem, a w przypadku pojawienia się zakrzepów – bólem. Zdarza się też, że powiększone wewnętrzne hemoroidy wysuwają się z odbytu, co również może skutkować swędzeniem czy bólem. 

Krwawienie spowodowane hemoroidami zwykle nie jest obfite. Krew, którą możemy zauważyć np. na papierze toaletowym, jest „żywa”, czerwona, inna od tej, która pojawia się w kale na skutek krwawień w innych odcinkach przewodu pokarmowego, mogącej barwić stolec np. na kolor smolisty (taki objaw świadczy zwykle o chorobach znacznie poważniejszych niż hemoroidy). Zwykle krwawienie występujące w chorobie hemoroidalnej nie jest na tyle obfite, by groziło np. anemią. O wiele bardziej dolegliwy może być świąd czy problemy z wypróżnieniami. 

Przyczyny choroby hemoroidalnej

Dokładna przyczyna występowania choroby hemoroidalnej (ChH)  nie jest wciąż zbyt dobrze poznana. Przez wiele lat hemoroidy były wiązane z występowaniem żylaków odbytu, jednak – jak twierdzi dr Varut Lohsiriwat z Uniwersytetu Mahidol w Bangkoku, chirurg, autor pracy dotyczącej hemoroidów opublikowanej w 2012 roku w medycznym piśmie „World Journal of Gastroenterology” – hemoroidy i żylaki to zupełnie niezależne byty. Powołując się na wcześniej przeprowadzane badania naukowe, specjalista podkreśla, że u pacjentów ze stwierdzonym nadciśnieniem wrotnym (czyli jedną z przyczyn żylaków) i żylakami odbytu nie zanotowano zwiększenia się hemoroidów, co jego zdaniem świadczy o braku powiązania między tymi schorzeniami. Według niego najbardziej prawdopodobną przyczyną choroby hemoroidalnej jest zjawisko wysuwania się wyściółki kanału odbytu na zewnątrz. To z kolei spowodowane jest uszkodzeniem tkanek, które utrzymują – mówiąc językiem pacjenta, nie lekarza – kanał odbytu we właściwym miejscu. Co jest tego dowodem? W badaniach, na które powołuje się dr Lohsiriwat, u pacjentów z powiększonymi, mającymi patologiczną postać hemoroidami stwierdzono między innymi postępujące procesy zwyrodnień włókien kolagenowych i tkanki włóknistej umiejscowionych w odbycie. Zatem przyczyny powstawania hemoroidów należałoby szukać również wśród zaburzeń tych procesów zachodzących w naszym organizmie, które odpowiedzialne są za utrzymanie tych tkanek w dobrej kondycji. 

Powszechna jest też teoria mówiąca o tym, że choroba hemoroidalna powiązana jest z budową naczyń krwionośnych odbytu. Naukowcy wykazali, że średnia końcowych rozgałęzień tętnicy odbytniczej górnej jest większa u pacjentów z ChH niż u osób zdrowych. 

Występowanie choroby hemoroidalnej jest też związane z metryką. Uważa się, że jest ono związane z upośledzeniem struktury kolagenu, obserwowanego z wiekiem, i elastyny – której włókna zanikają w procesie starzenia. 

Podejrzewa się również, iż ChH może wynikać z nadmiernej aktywności zwieraczy odbytu. Jednak nie ma pewności, czy jest to przyczyna, czy skutek ChH.

Bez względu na to, co jest przyczyną tego procesu, choroba hemoroidalna wciąż jest wiązana z czynnikami takimi jak: siedzący tryb życia, uporczywe zaparcia lub biegunki, ciąża – podczas której w sposób mechaniczny blokowany jest odpływ krwi z żylnych naczyń hemoroidalnych (podobnie dzieje się w przypadku guzów miednicy małej) oraz niewłaściwa, uboga w błonnik dieta. 

Jak leczyć hemoroidy?

Hemoroidy zewnętrzne zwykle nie wymagają szczególnego leczenia – często zdarza się, że ustępują samoistnie, a czasem nawet pozostają niezauważone przez chorego. Inaczej bywa wtedy, gdy przybiorą postać zakrzepów lub wiążą się z silnymi dolegliwościami typu ból, pieczenie lub problemy z wypróżnieniami (nabrzmiałe hemoroidy w świetle odbytu mogą bowiem znacznie nasilić zaparcia). Wtedy należy zastosować odpowiednie środki (najlepiej po konsultacji z lekarzem proktologiem, który wykona badanie) choćby dla poprawy komfortu życia. Są one dostępne w postaci kremów, czopków czy pianek. 

Rzecz jest nieco bardziej skomplikowana w przypadku choroby hemoroidów wewnętrznych, aczkolwiek te również da się skutecznie leczyć za pomocą leków i zabiegów inwazyjnych, takich jak na przykład skleroterapia, czyli stosowanie serii zastrzyków w okolicy guzków, które na skutek tych działań obumierają i odpadają. Podobny efekt występuje przy tak zwanej metodzie Barrona, polegającej na założeniu gumowych podwiązek na guzki. 

Hemoroidy – profilaktyka

Według doktora Lohsiriwata, aby uniknąć kłopotów z hemoroidami, należy zwrócić uwagę na to, aby w naszej diecie znalazła się odpowiednia ilość błonnika, przy jednoczesnym ograniczeniu spożycia tłuszczów. Trzeba również pamiętać, by wypijać dostatecznie dużo płynów, zadbać o należytą higienę odbytu i pilnować, by wśród naszych nawyków znalazły się także regularne ćwiczenia fizyczne. Ostatnia sprawa – ale na pewno nie na szarym końcu – nie przesiadujmy w toalecie i nie traktujmy jej jak czytelni, ponieważ siedząca pozycja, w której wrażliwe tkanki okolic odbytu długo pozostają napięte i naciągnięte, na pewno nie sprzyja zdrowym hemoroidom.