Kiedy działać, żeby choroba się nie rozwinęła?
Zaproponowana przez WHO nowa definicja choroby stanowi, że „choroba jest takim stanem organizmu, kiedy to czuje się on źle, a owego złego samopoczucia nie można jednak powiązać z krótkotrwałym, przejściowym uwarunkowaniem psychologicznym lub bytowym, lecz z dolegliwościami wywołanymi przez zmiany strukturalne lub zmienioną czynność organizmu. Przez dolegliwości rozumiemy przy tym doznania, które są przejawem nieprawidłowych zmian struktury organizmu lub zaburzeń regulacji funkcji narządów”.
Termin profilaktyki zdrowotnej oznacza działania mające na celu zapobieżenie chorobie poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie. Wyróżniamy następujące fazy profilaktyki:
- profilaktyka wczesna – utrwalanie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia;
- profilaktyka pierwotna (I fazy) – zapobieganie chorobom poprzez kontrolowanie czynników ryzyka;
- profilaktyka wtórna (II fazy) – zapobieganie konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie (przesiewowe badanie skriningowe);
- profilaktyka III fazy – zahamowanie postępu choroby oraz ograniczenie powikłań.
Potrzeba nacisku na prewencję i zapobieganie chorobom oraz nacisk na jakość opieki zdrowotnej to kluczowe potrzeby, które – gdy są zaspokojone – pozwalają osiągnąć wymierne korzyści w budowaniu zdrowia populacji. Profilaktyka chorobowa jest tym, co może spowodować, że choroba się nie rozwinie. Obserwacja wczesnych objawów może dać duże korzyści przy zapobieganiu pełnym symptomom choroby.
Profilaktyka jest skuteczna
Ponad 1,2 miliona ludzi w Europie zmarło w 2013 roku ze względu na choroby i urazy, których można byłoby uniknąć dzięki dostępowi do bardziej efektywnej publicznej opieki zdrowotnej, racjonalnej polityce zdrowotnej kraju lub skróceniu kolejek w lecznictwie publicznym poprzez profilaktykę zdrowotną. Szeroka skala działań prozdrowotnych w kierunku czynników środowiskowych oraz behawioralnych może dać bardzo pozytywne efekty. Otoczenie oraz zwyczaje zdrowotne pacjentów często prowadzą do przedwczesnych zgonów z powodu chorób takich jak zawał serca, rak płuc, śmierć związana z alkoholem i inne choroby, których prewencja jest możliwa.
Rzuć palenie, alkohol i schudnij
Widoczną poprawę zdrowia można obserwować w przypadku zapobiegania chorobom dróg oddechowych. Zredukowanie spożycia nikotyny – poprzez zapobiegawcze kampanie publiczne, regulacje krajowe oraz opodatkowanie wyrobów tytoniowych – skutkuje znaczącą poprawią stanu zdrowia palacza. Bardzo istotne jest zredukowanie spożycia alkoholu oraz zatrzymanie fali otyłości, która atakuje nawet najmłodszych. Są to najszybciej rozwijające się problemy współczesnych czasów, które skutkują rozwojem innych chorób.
Badaj się regularnie
Można temu zapobiec poprzez regularne badania. Dzięki nim szybciej wykryjemy występujące w organizmie nieprawidłowości i na tej podstawie zapobiegniemy rozwojowi choroby lub wyleczymy ją w początkowym stadium. Obecnie przychodnie wychodzą nam naprzeciw, tworząc pakiety badań diagnostycznych przeznaczonych dla różnych grup wiekowych.
Garść statystyk
Przewidywana długość życia przeciętnego Europejczyka wydłużyła się o około 6 lat od 1990 roku. Średni wzrost tej wartości z poziomu 74,2 lat w 1990 r. do 80,9 lat w 2014 r. świadczy o nieustannej poprawie zdrowia społeczeństwa. Nie ma to jednak odzwierciedlenia i przełożenia na sytuację we wszystkich krajach. Ludzie w Europie Zachodniej – z najdłuższą przewidywaną długością życia – przeżywają średnio o 8 lat dłużej niż mieszkańcy Europy Środkowej i Wschodniej. Znaczenie w tym przypadku ma świadomość zdrowotna pacjentów oraz znacząco różna ekspozycja na czynniki chorobotwórcze. Dużą rolę odgrywa również dostęp do służby zdrowia na wysokim poziomie.
Podwyższanie jakości i dostępności świadczeń
Ogólna jakość opieki zdrowotnej poprawiła się na przestrzeni lat. Leczenie się w dobrych placówkach leczniczych i u dobrych lekarzy może poprawić nasz stan zdrowia. Dostając konkretną i precyzyjną informację od lekarza i stosując się do jego zaleceń unikniemy wielu powikłań oraz działań niepożądanych. Dysproporcje pomiędzy krajami wciąż się jednak utrzymują.
Zaadaptowanie najwyższych standardów opieki zdrowotnej na gruncie polskim oraz postępowanie zgodnie z najnowszymi wytycznymi w przypadku chorób przewlekłych i ostrych napadów choroby to przestrzenie, które pozwalają na szybką poprawę stanu zdrowia pacjentów i na nich naukowcy oraz pracownicy służby zdrowia aktualnie się skupiają.
Zadbaj o proste rzeczy
Może zabrzmi to trywialnie, ale wystarczy odrobinę dbać o siebie, aby poprawić swój stan zdrowia. Należy dbać o zróżnicowaną dietę. Posiłki jeść w regularnych porach i nie objadać się na noc. Dbać o aktywność fizyczną. Odpowiednio się nawodnić, wypijając wystarczającą ilość wody każdego dnia. Do tego należałoby zadbać o higienę snu – aż 50% ludzi nie wysypia się odpowiednio. Szczepienia ochronne również są sposobem wzmacniania odporności. W aptece dostępnych jest też kilka preparatów, które mogą pomóc przy osłabionym zdrowiu (tran, aloes, miód, cynk, witamina C). Takie proste zasady wprowadzone w życie spowodują, że nasz organizm się wzmocni. Będzie gotowy na obronę przed chorobą, kiedy ta nadejdzie.
Zgodnie ze starą zasadą „lepiej zapobiegać niż leczyć” należy powziąć środki mające na celu niedopuszczenie do rozwoju choroby. Kluczem do tego jest obserwacja siebie wraz z badaniami profilaktycznymi, które wykonywane regularnie pomogą nam w szybkim i precyzyjnym określeniu, czy istnieje ryzyko wystąpienia danej jednostki chorobowej.