Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania
Joanna Orzeł

Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  1. Lukrecja – co to takiego?
  2. Właściwości lukrecji – jak działa lukrecja? Jakie są jej składniki aktywne?
  3. Na co pomoże lukrecja?
  4. Dawkowanie lukrecji
  5. Lukrecja – przeciwwskazania
  6. Lukrecja – gdzie kupić preparaty z lukrecją?

Już medycyna starożytna czerpała pełnymi garściami ze świata roślin – leki pochodzenia naturalnego były remediami niemal na wszystkie dolegliwości. Wiele z tych środków terapeutycznych przetrwało próbę czasu i po tysiącach lat ciągłego stosowania zadziwia nas także dzisiaj, gdy nowoczesne badania potwierdzają ich skuteczność. Wieki tradycji stoją za wieloma substancjami stosowanymi obecnie w branżach medycznych, spożywczych czy kosmetycznych. Jak jest z lukrecją?

Lukrecja – co to takiego?

Lukrecja (Glycyrrhiza, ang. liquorice) to rodzaj bylin należących do rodziny bobowatych (Fabaceae). Obejmuje około 30 gatunków, z których największe znaczenie i najszersze zastosowanie ma lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra). Pochodzi z Europy Południowej i Azji, a jej największe uprawy znajdują się w Hiszpanii, Iraku, Turcji, Rosji, Japonii i w północnych Chinach. Korzenie lukrecji gładkiej to jeden z najstarszych leków pochodzenia naturalnego. Stosowane są od ponad 4000 lat, a korzystali z nich na pewno medycy starożytnych Chin (do dzisiaj 60% leków roślinnych tam ordynowanych bazuje na lukrecji), Egiptu, Grecji, Indii, Rzymu. O lukrecji w swych pismach wspominali m.in. Hipokrates i Galen, prekursorzy współczesnej medycyny.

Właściwości lukrecji – jak działa lukrecja? Jakie są jej składniki aktywne?

Aktywność biologiczna korzenia lukrecji wynika z bogatego składu chemicznego, przede wszystkim z obecności saponin triterpenowych (głównie glicyryzyny oraz soli kwasu glicyryzynowego), flawonoidów (np. glabrydyny i pochodnych izoflawonu), kumaryn.

Glicyryzyna stanowi od 5% do 14% zawartości korzenia lukrecji. To ona, wraz z występującymi tu również glukozą, sacharozą i mannitolem, odpowiada za słodki smak surowca. Dzięki glicyryzynie lukrecja wykazuje szereg właściwości zdrowotnych: ma działanie wykrztuśne, sekretolityczne (rozrzedzające wydzieliny), przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne, prawdopodobnie przeciwnowotworowe. Wpływa na przemiany hormonalne.

Kwas glicyryzynowy odpowiada za działanie przeciwwrzodowe i hepatoochronne.

Dzięki flawonoidom lukrecja działa spazmolitycznie (rozkurczowo) na mięśnie gładkie oskrzeli i przewodu pokarmowego, ma wpływ na procesy poznawcze (może okazać się przydatna np. w chorobie Alzheimera), ma działanie estrogenopodobne, co ma ogromne znaczenie dla kobiet w okresie postmenopauzalnym. Wykazuje obiecującą aktywność przeciwko szczepom Helicobacter pylori opornym na leczenie amoksycyliną i klarytromycyną.

Powiązane produkty

Na co pomoże lukrecja?

Lukrecja w medycynie

Korzeń lukrecji jest często stosowany w chorobach układu oddechowego ze względu na swoje działanie wykrztuśne, sekretolityczne (zmniejsza lepkość śluzu zalegającego w górnych drogach oddechowych), przeciwzapalne, spazmolityczne (rozkurczowe) na mięśnie gładkie oskrzeli. Istotne jest też działanie hamujące rozwój bakterii i wirusów, np. wirusa RSV, czyli główną przyczynę zapalenia oskrzeli i płuc u dzieci poniżej 2. roku życia.

Ze względu na zawartość fitoestrogenów lukrecja może być rozważana jako terapeutyk dla kobiet w okresie postmenopauzalnym. Może mieć korzystny wpływ na zmiany osteoporotyczne, obniża ryzyko zachorowania na nowotwory piersi i śluzówki macicy oraz ryzyko wystąpienia choroby zatorowo-zakrzepowej naczyń krwionośnych.

Dzięki potencjale antyandrogenowym (zmniejszającym oddziaływanie męskich hormonów) lukrecja może dawać wyśmienite wyniki w leczeniu pacjentów ze schorzeniami skóry wywołanymi hiperandrogenizmem: hirsutyzmem czy łysieniem androgenowym. Kwas glicyryzynowy obniża poziom wolnego testosteronu u mężczyzn oraz ogranicza jego poziom u kobiet np. z zespołem policystycznych jajników.

Istotne jest również działanie przeciwwolnorodnikowe lukrecji oraz działanie hamujące rozwój bakterii Propionibacterium acnes, co uzasadnia zastosowanie surowca w leczeniu trądziku pospolitego.

Jak wygląda korzeń lukrecji?
Jak wygląda korzeń lukrecji?

Co najciekawsze, glicyryzyna była i nadal jest rozważana jako remedium na pandemie wywołane przez wirusy. Udowodniono jej bowiem działanie hamujące replikację wirusa HIV, wirusa Herpes Simplex (HSV) czy wyżej wspomnianego RSV, a od niemal 70 lat jest stosowana w Japonii do leczenia wirusowego zapalenia wątroby. Ponadto, a może przede wszystkim, glicyryzyna może być bezpiecznym lekiem przeciwko koronawirusom. Badania na ten temat pojawiały się już w 2003 roku podczas pandemii wywołanej przez wirusa SARS-CoV, a teraz o glicyryzynie mówi się w świetle pandemii SARS-CoV-2. Lek na bazie korzenia lukrecji mógłby być stosowany zarówno zapobiegawczo (zaaplikowany miejscowo na błony śluzowe jamy ustnej i nosa blokuje wnikanie wirusa do komórek, przez co staje się pierwszą linią obrony przeciwko zakażeniu), jak i terapeutycznie, ponieważ hamuje replikację wirusa.

Lukrecja w kosmetyce

Podczas hydrolizy kwasu glicyryzynowego powstaje m.in. kwas glicyretynowy o szerokim zastosowaniu w kosmetyce. Wykorzystuje się go do produkcji produktów ochronnych i pielęgnacyjnych do skóry twarzy i rąk, preparatów do opalania czy preparatów przeciwcellulitowych (hamuje adipogenezę – proces różnicowania i rozwoju komórek tkanki tłuszczowej – równocześnie stymulując lipolizę w dojrzałych komórkach tłuszczowych). Często jest też podstawą do wytwarzania kosmetyków kolorowych.

Glicyryzyna ma dużą zdolność zatrzymywania wody w skórze, dzięki czemu jest wykorzystywana do produkcji preparatów głęboko nawilżających – często dla cery dojrzałej.

Glabrydyna zapobiega pigmentacji wywołanej przez promieniowanie UVB, a równocześnie ma działanie wybielające, przeciwzapalne, przyspieszające gojenie i przeciwutleniające. Kumaryny mają zdolność pochłaniania ultrafioletowej części widma słonecznego. Dzięki takim właściwościom lukrecja znajduje zastosowanie w kosmetykach przeciwsłonecznych, kosmetykach po opalaniu i kremach wybielających.

Lukrecja w branży spożywczej

Nieprzypadkowo nazwę Glycyrrhiza (wywodzącą się z greki) tłumaczymy jako słodki korzeń. Dzięki składowi chemicznemu lukrecja jest 50 razy słodsza od cukru, co determinuje jej zastosowanie w branży spożywczej – w wielu krajach (wielbicielami charakterystycznego smaku i aromatu lukrecji są np. Skandynawowie) czekolady, cukierki, żelki i napoje słodzone są ekstraktem z korzenia lukrecji. Amatorzy ciekawszych doznań smakowych sięgają po tzw. słoną lukrecję, czyli cukierki z dodatkiem chlorku amonu, który nadaje tym słodyczom intensywny, cierpki smak.

Dawkowanie lukrecji

Zalecane dawkowanie korzenia lukrecji to od 5 g do 15 g doustnie na dzień, co odpowiada 200–600 mg glicyryzyny na dobę. Nie należy stosować kuracji bez konsultacji z lekarzem dłużej niż 4–6 tygodni.

Zbyt duże dawki przyjmowane przez dłuższy czas grożą wystąpieniem obrzęków (w tym płuc), zawrotów głowy, hipokaliemii, znacznie podwyższonego ciśnienia, zaburzeń rytmu serca, ostrej niewydolności nerek.

Lukrecja – przeciwwskazania

Preparatów z lukrecją nie powinny stosować osoby z chorobami wątroby połączonymi z zastojami żółci, osoby z marskością wątroby, z ciężką niewydolnością nerek, z chorobami układu sercowo-naczyniowego (dotyczy to głównie osób z nadciśnieniem).

Wyciągi z lukrecji nie są zalecane dla kobiet w ciąży.

Lukrecja – gdzie kupić preparaty z lukrecją?

W aptekach dostępne są preparaty jedno- lub wieloskładnikowe do stosowania doustnego z wyciągiem z korzenia lukrecji (w postaci tabletek, kapsułek, herbat), jak również korzeń lukrecji w formie sypkiej do przygotowania odwaru. Można też kupić preparaty do stosowania zewnętrznego, np. toniki na skórę trądzikową, kremy, odżywki do włosów, szampony dla dzieci.

Przed użyciem zawsze należy zapoznać się z ulotką preparatu, a ewentualne wątpliwości skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.

  1. K. Kucharska-Ambrożej, Aktualny stan wiedzy na temat chemizmu i aktywności biologicznej lukrecji gładkiej Glycyrrhiza glabra L., „Postępy Fitoterapii”, nr 18 (2) 2017.
  2. S. Klasik-Ciszewska, W. Wojnar, I. Kaczmarczyk-Sedlak, Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra L.) i jej zapobiegawczy wpływ na rozwój osteoporozy, „Postępy Fitoterapii”, nr 17 (2) 2016.
  3. A. Kulwikowska, S. Lewandowska, B. Imko-Walczuk, Rola roślinnych surowców kosmetycznych w leczeniu schorzeń dermatologicznych wywołanych hiperandrogenizmem, „Przegląd Dermatologiczny”, nr 98 2011.
  4. J. B. Vibha, K. Choudhary, M. Singh, M. S. Rathore, N. S. Shekhawat, A Study on Pharmacokinetics and Therapeutic Efficacy of Glycyrrhiza glabra: A Miracle Medicinal Herb, „Botany Research International”, nr 2 (3) 2009.
  5. J. Chrzanowski, A. Chrzanowska, W. Graboń, Glycyrrhizin: An old weapon against a novel coronavirus, „Phytotherapy Research”, nr 09 2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak dawkować melatoninę na sen? Czy pomaga zasnąć?

    Melatonina to kluczowy hormon procesu zasypiania. Jej niedobory mogą niekorzystnie wpływać na zachowanie prawidłowego cyklu okołodobowego, a tym samym przyczyniać się do występowania zaburzeń wielu mechanizmów zachodzących w organizmie. Ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, przez co najbardziej narażone na jej niedobory są osoby starsze. Jakie inne funkcje spełnia hormon snu, jak należy go suplementować i czym objawiają się niedobory melatoniny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Co to jest colostrum bovinum (siara bydlęca)? Colostrum na odporność – dla dzieci i dorosłych

    Colostrum, inaczej siara, to naturalne bogactwo związków wspomagających nie tylko odporność, ale również wpływających pozytywnie na poziom żelaza. Ostatnio zyskuje na popularności względem tradycyjnych środków na odporność, mogą ją przyjmować także niemowlęta i dzieci. Rodzaje siary są różne – od bydlęcej, przez owczą, po kozią. Kiedy warto zastosować colostrum? Jakie preparaty znajdziemy na aptecznej półce?

  • Domowe sposoby na wzmocnienie odporności – jak w prosty sposób wzmocnić organizm?

    Stosowanie domowych sposobów na odporność może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które z jednej strony pomoże w uniknięciu rozwoju infekcji, a z drugiej wspomoże terapię lekami, poprzez pobudzenie układu immunologicznego. W poprawie kondycji układu odporności istotne jest przestrzeganie kilku zasad, zaczynając od codziennego obowiązku zjedzenia pożywnego śniadania, kończąc na suplementacji żelaza i kwasów omega-3, których być może w pełni nie dostarczamy wraz z posiłkami. Dbając o naszą odporność niezmiernie istotne jest dbanie o nasz układ pokarmowy. Jakie suplementy przyjmować, czego unikać, a nad czym popracować w trosce o odporności? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń może wpływać na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cytrynian magnezu, zwykły magnez, a może magnez z witaminą B6 – który wybrać?

    W aptekach i sklepach z suplementami dostępnych jest kilka form magnezu. Jedne preparaty występują w postaci magnezu z witaminą B6, inne określane są mianem cytrynianu magnezu (także w wersji z pirydoksyną), a jeszcze inne oferowane są w formie samego magnezu. Magnez można kupić zarówno w formie tabletek, kapsułek, saszetek z proszkiem do rozpuszczania w wodzie, jak i w postaci płynu czy żelek. Czym różnią się poszczególne suplementy, które połączenie jest najskuteczniejsze i najlepiej przyswajalne oraz dlaczego magnezu nie wolno łączyć z preparatami zawierającymi żelazo i wapń? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

    W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Jad pszczeli – jakie ma właściwości lecznicze?

    Jad wytwarzany przez pszczoły miodne (Apis mellifera) to bezwonna, bezbarwna, gorzka ciecz, zawierająca mieszaninę różnych aktywnych substancji, takich jak peptydy, białka o właściwościach enzymatycznych czy biogenne aminy. Mimo że jest toksyną, która może prowadzić do wystąpienia reakcji alergicznej, to posiada także liczne właściwości prozdrowotne. Jakie są wyniki badań dotyczących jadu pszczelego?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij