Zapalenie nerwu trójdzielnego – objawy, leczenie, przyczyny
Ernest Niewiadomski

Zapalenie nerwu trójdzielnego – objawy, leczenie, przyczyny

Nagły, palący, przeszywający ból głowy przypominający porażenie prądem. Jeśli zdarzyło Ci się doświadczyć takiego bólu lub zdarza się on często, koniecznie przeczytaj ten artykuł. To może być zapalenie nerwu trójdzielnego głowy.

Nerw trójdzielny – czym jest?

Nerw trójdzielny, zwany także nerwem piątym (V), należy do grupy nerwów czaszkowych odpowiedzialnych za odbiór wrażeń zmysłowych, funkcjonowanie gruczołów i pracę niektórych mięśni twarzy. Umiejscowiony jest symetrycznie po lewej i prawej stronie twarzy, rozgałęziając się na trzy mniejsze nerwy: oczny, szczękowy i żuchwowy.

Jest on odpowiedzialny za unerwienie jamy ustnej, zębów, mięśni biorących udział w żuciu pokarmu a także zatok przynosowych oraz siatkówki i rogówki oka. Dzięki niemu odczuwamy dotyk, ucisk, ból, zmiany temperatury, a także rozróżniamy smak słodki, słony i kwaśny. 

Zapalenie nerwu trójdzielnego – jakie objawy towarzyszą neuralgii?

Pacjenci dotknięci tym schorzeniem odczuwają bardzo silny, rwący i przeszywający ból przypominający porażenie prądem, pojawiający się nagle, najczęściej w ciągu dnia i trwający zwykle od kilku sekund do dwóch minut. Określają go często jako „ból nie do wytrzymania”, trudny do porównania z jakimkolwiek innym. Mogą mu towarzyszyć: łzawienie, ślinotok, katar, zaczerwienienie policzków a także zaburzenia smaku i słuchu. Najczęściej umiejscowiony jest jednostronnie w okolicy czoła, policzka, nosa lub żuchwy i nie rozprzestrzenia się na inne części twarzy, atakuje seriami zawsze w tym samym miejscu z częstotliwością od kilku do kilkunastu razy na dobę.

Ból ustępuje tak samo nagle, jak się pojawia. Może mieć również charakter ciągły, w przypadku którego powszechnie stosowane leki przeciwbólowe nie przynoszą ulgi a pacjent czuje lęk na samą myśl o kolejnym ataku co może prowadzić w skrajnych przypadkach do zaburzeń psychicznych (depresji, nerwicy). Choroba ta ma charakter sezonowy, objawy nasilają się w okresie jesiennozimowym a wyciszają w wiosennoletnim. 

Pacjenci, u których nerwoból pojawia się po raz pierwszy i umiejscowiony jest w okolicy żuchwy, często mylą go z bólem zęba, szukając pomocy trafiają do stomatologa, zdarza się, że dochodzi wówczas do leczenia lub usunięcia zdrowego zęba. Najczęściej jednak neuralgia nerwu piątego mylona jest z migreną, szczególnie gdy towarzyszy jej występowanie aury, przez co prawidłowe zdiagnozowanie choroby może trwać latami.

Przeczytaj więcej na temat przyczyn, objawów i leczenia migreny.

Powiązane produkty

Jakie są przyczyny zapalenia nerwu trójdzielnego twarzy? Czy można temu zapobiec?

Zapalenie nerwu trójdzielnego zwane także neuralgią, nerwobólem czy rwą twarzową pojawia się na skutek uszkodzenia jednej, rzadziej dwóch lub trzech gałęzi nerwu a dokładniej jego osłonki (osłonki mielinowej). Zależnie od tego, czy uszkodzeniu ulega jeden czy oba nerwy trójdzielne, ból zlokalizowany jest jedno– bądź obustronnie. Statystycznie choroba ta występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn między 40. a 60. rokiem życia, częściej dotyczy prawej gałęzi nerwu, niezmiernie rzadko obu jednocześnie, dominują objawy jednostronne z umiejscowieniem w okolicy szczęki lub żuchwy.

Neuralgia samoistna występuje nagle i bez konkretnej przyczyny, najczęściej na skutek ucisku naczynia krwionośnego przebiegającego zbyt blisko nerwu, szczególnie w miejscu jego wnikania do mózgu. Ucisk np. pulsującej tętnicy może prowadzić z czasem do uszkodzenia osłonki mielinowej nerwu i zaburzenia jego pracy. Przewodzący, w warunkach fizjologicznych, impulsy elektryczne nerw staje się, w warunkach patologicznych, źródłem samoistnych i niekontrolowanych sygnałów. Jest to tak zwany konflikt naczyniowo-nerwowy.

Atak może być wywołany także podrażnieniem tzw. punktów spustowych na twarzy czyli miejsc, w których gałęzie nerwu piątego opuszczają twarzoczaszkę i stają się wrażliwe na dotyk zewnętrzny. Zlokalizowane są one w okolicy żuchwy poniżej ust, kości policzkowych oraz łuków brwiowych. Wówczas ból może być wywołany prostymi codziennymi czynnościami takimi jak mycie zębów, golenie, nakładanie makijażu, jedzenie czy też zwykłym powiewem wiatru. Nie jesteśmy w stanie zapobiec tego typu napadom, gdyż przebiegają one samoistnie.

Neuralgia objawowa może mieć charakter napadowy jak również przewlekły z okresami zaostrzenia i wyciszenia objawów. Powodem uszkodzenia nerwu może być tętniak mózgu, narośl kostna, narastający guz czy stwardnienie rozsiane, wówczas najczęściej występują objawy obustronne.

Przyczyną występowania nerwobóli może być także półpasiec uszny zwany zespołem Ramsaya Hunta, wywoływany przez wirus ospy wietrznej, który po ustąpieniu objawów klasycznych umiejscawia się w zwojach nerwowych i uaktywnia po wielu latach uśpienia. Wydaje się, że szczepienie przeciwko wirusowi ospy wietrznej może zmniejszyć ryzyko wystąpienia schorzenia. 

Nawet ekstrakcja zęba, mogłoby się wydawać prosty zabieg jego usunięcia, wykonana w sposób niewłaściwy może być przyczyną mechanicznego uszkodzenia nerwu trójdzielnego i w konsekwencji wystąpienia objawów neuralgii.

Infekcje wywołujące stan zapalny ucha czy zęba nieleczone bądź leczone zbyt późno mogą być przyczyną wystąpienia stanu zapalnego nerwu prowadzącego do nerwobóli.

Opisane wyżej objawy mogą towarzyszyć także przewlekłym chorobom takim jak toczeń rumieniowaty układowy, niezwykle niebezpieczna choroba autoimmunologiczna, w przebiegu której, najprościej ujmując, organizm zwalcza sam siebie.

Diagnostyka zapalenia nerwu trójdzielnego. Dlaczego tak ważne jest prawidłowe zdiagnozowanie chorego? 

Pacjenci z objawami nerwobólu w obrębie głowy bardzo często próbują leczyć się sami, a kiedy to nie przynosi efektu wędrują od lekarza do lekarza w poszukiwaniu pomocy. Jeśli nie zostaną prawidłowo zdiagnozowani mogą cierpieć latami przyjmując leki, które im nie pomagają. Niestety zdarza się także, że bagatelizują problem i biorą ból „na przetrzymanie” uważając, że „samo przyszło, to samo przejdzie”. 

W przypadku wystąpienia nawracających objawów tego typu należy bezwzględnie udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który na podstawie zebranego wywiadu może rozpocząć leczenie lub skierować nas do stomatologa, laryngologa, okulisty bądź neurologa.

Kluczową rolę w zdiagnozowaniu choroby spełnia neurolog, który za pomocą prostych badań sprawdzających reakcję organizmu na bodźce takie jak: dotyk, ucisk, ból, zmianę temperatury czy różne smaki może ocenić, która część nerwu uległa uszkodzeniu. Ważne jest, aby wykluczyć inne przyczyny bólu jak np. stan zapalny ucha, zęba czy zatok. Po potwierdzeniu zapalenia nerwu trójdzielnego należy wykonać badania specjalistyczne w poszukiwaniu przyczyny wystąpienia objawów. Jest to szczególnie istotne w przypadku osób młodych przed 30-tym rokiem życia, u których neuralgia może wskazywać na występowanie chorób układu nerwowego, w tym stwardnienia rozsianego. Przeprowadzenie badań takich jak rezonans magnetyczny głowy, tomografia komputerowa czy angiografia rezonansu magnetycznego umożliwi rozpoznanie zmian rozrostowych lub nieprawidłowości układu naczyniowego i podjęcie odpowiedniego leczenia.

Jak leczy się zapalenie nerwu trójdzielnego? Leczenie farmakologiczne, akupunktura, zabiegi chirurgiczne.

U pacjentów z neuralgią samoistną stosuje się leki przeciwpadaczkowe, takie jak fenytoina, karbamazepina, kwas walproinowy czy klonazepam, a także opioidy w celu zmniejszenia bólu. Standardowe leki przeciwbólowe są nieskuteczne. 

W przypadku braku skuteczności leczenia farmakologicznego u chorych stosuje się blokady polegające na cyklicznym ostrzykiwaniu nerwu lekiem przeciwbólowym.

W niektórych przypadkach skuteczna w procesie leczenia jest pochodząca z Dalekiego Wschodu akupunktura, starożytna metoda polegająca na nakłuwaniu ciała specjalnymi igłami w precyzyjnie określonych miejscach.

Pomocne w łagodzeniu objawów neuralgii i zapobieganiu nawrotom są również: witaminy z grupy B a szczególnie wit. B12, które mają korzystny wpływ na kondycję układu nerwowego, ciepłe okłady, maści i plastry rozgrzewające, lecznicze masarze i kąpiele. Warto również unikać czynników, które mogą wywołać nawrót choroby.

U niektórych pacjentów niezbędna jest operacja neurochirurgiczna mająca na celu usunięcie przyczyny schorzenia, np. guza mózgu.

W mniej więcej połowie przypadków niezbędne jest chirurgiczne unieczynnienie fragmentu lub całego objętego chorobą nerwu trójdzielnego bądź odseparowanie wywołującego ucisk naczynia. Wśród metod inwazyjnych najczęściej stosowane są:

  • Mikrodekompresja naczyniowa – polega na odseparowaniu tętnicy uciskającej na nerw trójdzielny za pomocą separatorów wykonanych z tworzywa sztucznego (np. teflonu), które wprowadzane są poprzez niewielki otwór wykonany w czaszce tuż za uchem.
  • Mikrokompresja balonem – polega na mechanicznym uszkodzeniu nerwu V za pomocą urządzenia zakończonego balonem, który po wprowadzeniu w okolicę chorego fragmentu zostaje napompowany i poprzez ucisk niszczy go. Po zabiegu występuje zniesienie czucia twarzy w obrębie unieczynnionego fragmentu.
  • Termokoagulacja – polega na zniszczeniu chorego fragmentu nerwu za pomocą urządzenia rozgrzewającego się do temperatury ok. 70⁰C . W tym przypadku również występuje miejscowe zniesienie czucia.
  • Gliceroliza – jest to zabieg odwracalny, polegający na unieczynnieniu chorego fragmentu nerwu poprzez ostrzykiwanie go glicerolem.
  • Radiochirurgia stereotaktyczna nożem gamma (tzw. gamma-knife) – polega na bardzo precyzyjnym i małoinwazyjnym zniszczeniu nerwu trójdzielnego za pomocą specjalistycznego urządzenia zwanego nożem gamma emitującego promieniowanie gamma.

Zarówno chorzy leczeni farmakologicznie jak i ci, którzy przeszli zabieg neurochirurgiczny, muszą pozostawać pod stałą kontrolą neurologa, a często także psychiatry.

Pamiętajmy, że każdy nawracający ból głowy należy skonsultować z lekarzem, ponieważ może on towarzyszyć innym, czasem bardzo poważnym schorzeniom. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Mykoplazma u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

    Mykoplazma to popularne określenie zakażenia wywołanego przez bakterię Mycoplasma pneumoniae, które dotyka głównie dzieci i młodzieży. Jego objawy dotyczą najczęściej górnych dróg oddechowych, ale infekcja może też mieć postać zapalenia płuc (mykoplazmatyczne zapalenie płuc).

  • Gradówka – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, leczenie

    Gradówka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych i dotyka osoby w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy gradówki? Jakie mogą być konsekwencje dla zdrowia, jeśli nie jest odpowiednio leczona?

  • Grypa typu B – objawy, leczenie, możliwe powikłania

    Grypa typu B to sezonowa infekcja wirusowa, która często atakuje w miesiącach jesienno-zimowych. Charakteryzuje się nagłym początkiem, wysoką gorączką, bólem mięśni i osłabieniem, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Chociaż większość przypadków przebiega łagodnie, nieleczona grypa typu B może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zaostrzenie chorób przewlekłych. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, skutecznie leczyć infekcję i minimalizować ryzyko komplikacji.

  • Ptasia grypa – przyczyny, objawy u ludzi, leczenie

    Ptasia grypa to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez różne szczepy wirusa grypy typu A, które naturalnie występują w populacjach ptaków. Wirusy te mogą przenosić się między ptakami, a w określonych przypadkach mogą zakażać także inne gatunki, w tym ludzi.

  • Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

    Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

  • Pluskwa domowa – jak wyleczyć jej ugryzienie? Jak zwalczać?

    Pluskwa domowa to niewielki owad pasożytniczy, który żywi się krwią ssaków, w tym przede wszystkim ludzi. Ze względu na swój tryb życia i sposób odżywiania owady te zyskały miano jednych z najbardziej uciążliwych pasożytów w środowisku domowym. Pozbycie się pluskiew jest niezwykle trudne, ponieważ owady te potrafią przetrwać w trudnych warunkach i mają zdolność do ukrywania się w najmniejszych szczelinach. Często problem pluskiew zostaje wykryty dopiero po pojawieniu się ugryzień, które mogą być źródłem silnego świądu oraz innych reakcji skórnych.

  • Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie, powikłania

    Grypa typu A to jedna z najczęściej występujących odmian wirusa grypy, która charakteryzuje się dużą zdolnością do mutacji i rozprzestrzeniania się w populacji. Jest to choroba sezonowa, która co roku dotyka miliony ludzi na całym świecie i niejednokrotnie wywołuje epidemie lub pandemie. Objawy grypy typu A często pojawiają się nagle i mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, zwłaszcza u osób starszych, dzieci oraz osób z obniżoną odpornością. W artykule przedstawiamy charakterystyczne objawy grypy typu A, jej przebieg, metody leczenia oraz możliwe powikłania, które mogą wystąpić w wyniku niewłaściwego lub opóźnionego leczenia. Dowiesz się także, jak zapobiegać tej chorobie i dlaczego szczepienia odgrywają kluczową rolę w ochronie przed wirusem.

  • Drgawki gorączkowe u dziecka – jak sobie z nimi radzić?

    Wystąpienie drgawek gorączkowych u dziecka jest sytuacją niezwykle trudną i wywołującą silny stres u rodziców. Z tego względu warto wiedzieć jak sobie z nimi radzić i co zrobić, aby nie dopuścić do ich pojawienia się. Czym są drgawki gorączkowe oraz jakie są ich rodzaje? 

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.