Ukruszony ząb – przyczyny i leczenie

Ułamanie lub ukruszenie fragmentu zęba może być efektem wielu różnych zdarzeń mających miejsce w jamie ustnej. Niezależnie od rozmiaru pęknięcia problemu nie należy lekceważyć, lecz powinno się skonsultować z lekarzem dentystą. Każdy przypadek lekarz rozpatruje oddzielnie, a dalsze leczenie zależy zarówno od rozmiaru urazu, jak i od jego przyczyn.

Ukruszony ząb – najczęstsze przyczyny 

Najczęstsze przyczyny ułamania fragmentu zęba są różne zależnie od grupy wiekowej. Podczas gdy u młodych pacjentów najczęściej do urazu dochodzi podczas uprawiania sportu lub zabawy (m. in. jazda na rowerze czy rolkach, upadek z huśtawki, sporty drużynowe), u dorosłych przewagę mają sytuacje codzienne, wypadki komunikacyjne lub ułamanie zęba wynikłe z osłabienia jego struktury w trakcie życia. Do skutkujących ukruszeniem sytuacji codziennych można zaliczyć nieszczęśliwe nagryzienie twardych pokarmów (np. na pozór błahe przypadkowe ugryzienie pestek od wiśni w cieście). Wypadki komunikacyjne, takie jak wypadki samochodowe czy rowerowe, niestety często skutkują urazami w obrębie twarzoczaszki, w tym złamaniami koron zębów. Jednak u osób dorosłych najczęściej dochodzi do złamania ścian zęba z powodu jego rozległego zniszczenia przez proces próchnicowy. Podminowana ścianka zęba z czasem ulega tak znacznemu osłabieniu, że nawet podczas spożywania miękkiego posiłku może ulec wyłamaniu. Pacjenci także często za ułamanie kawałka zęba biorą utratę wypełnienia, o którego obecności nie pamiętali. Możliwe jest, że w wyniku utraty takiej odbudowy również dochodzi do odkruszenia fragmentu zęba. W tym przypadku także jedną z częstszych przyczyn jest znaczne zniszczenie próchnicowe korony. 

Dowiedz się czym jest diastema

Na złamania znacznie bardziej podatne są zęby martwe, które były wcześniej leczone kanałowo. Ich ścianki z czasem ulegają osłabieniu i jeżeli pacjent nie decyduje się na odpowiednią odbudowę protetyczną zęba, która często jest zalecana przez lekarza dentystę, z czasem ząb może ulec złamaniu. 

Z pozostałych przyczyn należy wymienić bruksizm, czyli nawykowe zgrzytanie zębami w nocy, które ściera powierzchnię zęba i prowadzi do licznych mikrourazów. Bardziej podatne na złamania będą również zęby osób z niedoborami mineralnymi, spożywających liczne kwaśne napoje rozpuszczające szkliwo (np. coca-cola, soki cytrusowe, napoje energetyczne), cierpiących na częste wymioty, osób po radioterapii czy też biorących narkotyki. Drobne pęknięcia lub ukruszenia zębów mogą być również skutkiem obecności biżuterii w jamie ustnej – kolczyków na języku, wardze czy wewnętrznej stronie policzka. 

Od czego zależy leczenie

Wpływ na plan leczenia ma wiele czynników.
•    Przyczyna ukruszenia – jeśli przyczyną złamania jest wypadek komunikacyjny czy też uraz podczas uprawiania sportu sytuacja jest dosyć prosta. Jednak jeżeli uraz spowodowany jest procesem długotrwałym należy dążyć do eliminacji przyczyny. U pacjentów z bruksizmem konieczne jest skomplikowane leczenie mające na celu zaprzestanie zgrzytania zębami. U osób z nieprawidłowymi nawykami dietetycznymi lub złą higieną konieczna jest zmiana nawyków.
•    Stan zęba – dalsze leczenie w znacznym stopniu zależy od tego czy złamany ząb jest żywy, czy martwy, a w drugim przypadku czy był już leczony endodontycznie. Jeżeli uraz dotyczy zęba żywego, ale dochodzi do miazgi (części żywej zęba) najczęściej konieczne jest przeprowadzenie leczenia kanałowego. Wyjątek stanowią takie zdarzenia u dzieci, jeśli malec zgłosi się szybko do gabinetu. Możliwości regeneracyjne młodych zębów są bowiem znacznie większe niż zębów starszych. 
•    Wielkość złamania – jeśli złamanie dotyczy bardzo małego fragmentu zęba lekarz dentysta wykonuje wypełnienie ułamanego fragmentu. W takiej sytuacji koszt odbudowy jest też najmniejszy. Jeżeli jednak odłamany fragment jest rozległy, konieczne może być wzmocnienie protetyczne korony. W zależności od wielkości zachowanych części zęba lekarz dentysta może doradzić wykonanie wkładu koronowo-korzeniowego (po wcześniejszym przeleczeniu zęba endodontycznie) i następnie odbudowy kompozytowej (wypełnieniem). Jeśli ząb jest znacznie zniszczony zaleca się wykonanie wkładu koronowo-korzeniowego i korony protetycznej. W niektórych sytuacjach, kiedy ząb ulegnie nieszczęśliwemu złamaniu – złamanie pod kątem, poniżej kości, czy też rozłamanie zęba na dwie części – jedynym rozwiązaniem może być ekstrakcja zęba.