Zdrowe kwasy tłuszczowe

NNKT są to takie kwasy tłuszczowe, których nasz organizm nie potrafi wytwarzać z innych składników tłuszczowych, albo wytwarza je w niewielkiej i niewystarczającej ilości, a które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu jako całości i poszczególnych narządów. Aktualne zalecenia dietetyczne mówią, że dzienne spożycie tłuszczu powinno dostarczać nam nie więcej niż 25-30% ogółu energii pochodzącej z całodziennej diety. Natomiast niezbędne, nienasycone kwasy tłuszczowe powinny stanowić 6-10% spożycia tłuszczów (5-10 g NNKT/d).

Znaczenie NNKT dla człowieka

Jak sama nazwa wskazuje NNKT są niezbędne do prawidłowego przebiegu wielu procesów przemiany materii w naszym organizmie. To z nich powstaje wiele substancji biologicznie czynnych takich, jak prostaglandyny czy leukotrieny. Są również prekursorami składników budujących błony komórkowe, dzięki czemu umożliwiają utrzymanie ciągłości skóry i prawidłowej struktury błon komórkowych. Kwasy eikozapentaenowy i dokozaheksaenowy są ważnymi składnikami tkanki mózgowej, komórek nerwowych i siatkówki.

Z innych działań NNKT warto wymienić:

• działanie przeciwmiażdżycowe - wspomagające zapobieganie i leczenie choroby niedokrwiennej serca poprzez między innymi obniżenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi,

• prawdopodobnie zwiększanie syntezy kwasów źółciowych z cholesterolu i przyczynianie się do jego wydalania z żółcią.

• zapobieganie powstawaniu zakrzepów naczyniowych,

• usprawnianie funkcjonowania układu krążenia (serca i przepływu krwi przez tętnice wieńcowe),

• podnoszenie odporności nieswoistej organizmu.

Niedobór NNKT

Z rzeczywistym niedoborem NNKT nie spotykamy się często. Choć całkowite spożycie tłuszczów jest obecnie niższe aniżeli kilka czy kilkanaście lat temu, to znacznie wzrosło spożycie olejów roślinnych zawierających kwasy NNKT (dużo kwasu linolowego i pewną ilość kwasu linolenowego). Tym niemniej niewielki lub średni niedobór NNKT zdarza się, zwłaszcza u osób preferujących tłuszcze zwierzęce lub stosujących dietę niskotłuszczową z radykalnym ograniczeniem spożycia tłuszczów, w tym olejów roślinnych i tłustych ryb morskich.

Niedobór NNKT może powodować:

• osłabienie,
• bezsenność,
• przygnębienie,
• upośledzenie procesów myślenia,
• zmatowienie włosów,
• upośledzenie odporności przejawiające się częstym zapadaniem na infekcje dróg oddechowych i zmianami skórnymi oraz na błonach śluzowych (wypryski, stany zapalne, upośledzenie procesów gojenia).

Wpływ NNKT na odporność

Jak widać z powyższego opisu NNKT wpływają na naszą odporność, czy tego chcemy czy nie. Odporność nieswoista czyli wrodzona (na którą oddziaływują NNKT) opiera się na istnieniu w naszym organizmie kilku mechanizmów obronnych, które funkcjonują od początku naszego życia i zaliczamy do nich:

• naturalne bariery mechaniczne, jakimi są skóra oraz błony śluzowe,
• liczne czynniki aktywne, znajdujące się w komórkach i płynach tkankowych,
• komórki żerne: monocyty, makrofagi, granulocyty obojętnochłonne oraz kwasochłonne, które mogą się ruszać i „pożerać” różne drobnoustroje (bakterie, grzyby i wirusy).

Korzystne działanie NNKT na odporność nieswoistą odbywa się w dwojaki sposób. Przede wszystkim powstające z NNKT prostaglandyny stymulują układ immunologiczny do lepszej walki z drobnoustrojami chorobotwórczymi atakującymi nasz organizm. Poza tym nienasycone kwasy tłuszczowe wydzielane są przez gruczoły łojowe, dzięki czemu skóra posiada odczyn kwaśny, zabójczy dla bakterii, które próbowałyby wnikać przez skórę do naszego ustroju.

Spożywać codziennie!

Dlatego chcąc utrzymać się w dobrym zdrowiu warto pamiętać o codziennym spożywaniu NNKT – czy to w postaci któregoś z olejów roślinnych, morskiej ryby lub frutti di mare. Dla tych którzy preferują suplementy żywieniowe, apteki oferują bogaty wybór preparatów bez recepty zawierających skoncentrowane oleje roślinne lub tłuszcz rybi w postaci kapsułek lub tranu, często wzbogacone o witaminę E. Nie bez przyczyny witamina ta dodawana jest do kapsułek z nienasyconymi kwasami tłuszczowymi, ponieważ pod wpływem wolnych rodników tlenowych w naszym organizmie NNKT mogą stać się dla nas szkodliwe. Równoczesne podawanie z NNKT witaminy E zabezpiecza nas przed skutkami działania wolnych rodników. Dzienne zapotrzebowanie na NNKT w zupełności możemy pokryć spożywając np. 56 g (4,5 łyżki) oleju sojowego lub 45 g (4 łyżki) oleju słonecznikowego albo ok. 350 g ciemnego pieczywa. Dobrym i wystarczającym sposobem na przyswajanie NNKT jest spożywanie ryb morskich, owoców morza lub kawioru minimum trzy razy w tygodniu. Najlepiej, żeby były gotowane lub duszone. Nie wskazane są natomiast ryby wędzone ani mocno solone.

Jeśli chodzi o tran i suplementy z NNKT to dawkowanie ich uzależnione jest od zaleceń producenta zawartych na opakowaniu preparatu. Jeśli w składzie preparatu nie ma również witaminy E, to warto dodatkowo zażywać ją w ilości 1-2 kapsułek dziennie.