Sepsa – przyczyny, objawy, leczenie posocznicy
Katarzyna Gintowt-Juchniewicz

Sepsa – przyczyny, objawy, leczenie posocznicy

Sepsa, inaczej posocznica, to nadmierna odpowiedź organizmu na infekcję. Jest to stan zagrożenia życia, który bez wdrożenia szybkiego leczenia może prowadzić do uszkodzenia tkanek, niewydolności narządów, a nawet do śmierci. Najczęstszą przyczyną sepsy są bakterie, ale mogą ją wywołać także inne patogeny. Jak objawia się posocznica?

Czym jest posocznica? Czy powinniśmy bać się sepsy? 

Sepsa (z łac. Sepsis), wymiennie nazywana posocznicą czy endotoksemią, jest uogólnioną reakcją zapalną organizmu, która może prowadzić do niewydolności wielonarządowej, oddechowej, wstrząsu, a nawet do śmierci. Ten zespół objawów przed 2016 r. definiowany był jako SIRS.

Najczęstszymi czynnikami etiologicznymi, tj. drobnoustrojami wywołującymi reakcję gospodarza przed patogenami, są meningokoki i pneumokoki. Pacjenci z podejrzeniem sepsy muszą trafić niezwłocznie do szpitala w celu podjęcia czynności ratunkowych i wstrzymania rozprzestrzeniania się zakażenia drogą krwionośną oraz napływu cytokin i interleukin (są to białka biorące udział w odpowiedzi odpornościowej, które nadmiernie produkowane zaburzają homeostazę organizmu.  

Jakie są przyczyny sepsy?  

Do najczęstszych przyczyn sepsy zalicza się zarówno z pozoru niegroźne, występujące powszechnie jednostki chorobowe, takie jak m.in. zakażenia układu moczowego, zęba czy zapalenia płuc, jak i gorzej rokujące zakażenia w obrębie jamy brzusznej i przydatków, zakażenia z przerwaniem ciągłości skóry lub odleżyny pourazowe, a także niedobory odporności (głównie u dzieci).  

W literaturze opisywane są również zakażenia jatrogenne, czyli związane ze środowiskiem medycznym, w tym przypadku spowodowane procedurami medycznymi wykonywanymi bez zachowania reżimu sanitarnego (jako powikłanie wniknięcia patogenu do organizmu), np. wraz z cewnikiem do pęcherza moczowego, kaniulami dożylnymi, drenami, podczas żywienia pozajelitowego, w trakcie prowadzenia mechanicznej wentylacji płuc czy przetaczania krwi. Do flory szpitalnej, która sprzyja rozwojowi sepsy należą głównie bakterie – sprawcy wielu wizyt w gabinecie lekarskim u osób z przejściową obniżoną odpornością, tzw. zakażenia oportunistyczne E. Coli, gronkowiec złocisty St. Aureus, K. pneumoniae, P. aeryginosato, A. baumanii oraz grzyb Candida albicans. Z wirusów wywołujących stan septyczny i gorączkę krwotoczną najgroźniejszy jest Ebola. 

Czy istnieją czynniki predysponujące do sepsy? 

Starszy wiek (powyżej 70. roku życia) oraz okres niemowlęcy mogą sprzyjać rozwinięciu się posocznicy ze względu na odpowiednio osłabiony lub niecałkowicie wykształcony układ odpornościowy. Szczególnie uważne powinny być osoby, które przyjmują leki immunosupresyjne, np. pacjenci onkologiczni oraz kobiety w ciąży i w okresie połogu. 

Powiązane produkty

Jak objawia się sepsa i jak ją rozpoznać? 

Pacjent, u którego stwierdza się uogólnione zakażenie organizmu zwane sepsą ma szereg charakterystycznych objawów, takich jak: 

  • podwyższona temperatura ciała – powyżej 38ºC lub znacznie obniżona – poniżej 36°,
  • przyspieszona akcja serca – powyżej 100 uderzeń na minutę (tachykardia),  
  • tachypnoe (oddechy wzrastają do ponad 30 na minutę). 

Chory może mieć także zaburzenia świadomości spowodowane m.in. niedotlenieniem mózgu, kumulacją toksyn nieskutecznie usuwanych przez płuca czy nerki. Na ciele możemy zaobserwować liczne obrzęki, dodatkowym objawem dopełniającym obraz kliniczny może być wysypka pod postacią wybroczyn. Ważne jest różnicowanie rodzaju zmian skórnych. Aby ocenić, czy mamy do czynienia z sepsą, zaleca się wykonanie tzw. testu szklanki. Do skóry zmienionej chorobowo należy przyłożyć bok szklanki, jeśli wysypka nie zblednie pod uciskiem, to znak, że musimy PILNIE udać się do lekarza. U pacjentów, nawet tych, którzy nie chorują na cukrzycę, glikemia wynosi powyżej 140 mg/dl.   

Lekarz rozpoznaje posocznicę na podstawie badań laboratoryjnych i mikrobiologicznych oraz po ogólnej ocenie stanu zdrowia pacjenta. Aby potwierdzić występowanie sepsy, należy wykonać badanie bakteriologiczne krwi, lecz czas oczekiwania na jego wynik może wynosić nawet do trzech dni! Zważywszy na to, że posocznica jest stanem nagłym i wymagającym natychmiastowego leczenia, w celu potwierdzenia uogólnionego zakażenia krwi wykonuje się również: 

  • gazometrię krwi tętniczej i żylnej, 
  • morfologię krwi oraz badanie parametrów stanu zapalnego (OB, CRP), 
  • badanie poziomu prokalcytoniny, 
  • badanie funkcji nerek i wątroby, 
  • RTG płuc, USG i TK narządów jamy brzusznej.  

Wstrząs septyczny (septic shock) jest to stan o najgorszym rokowaniu, ze względu na brak wypełnienia łożyska naczyniowego i braku cyrkulacji krwi. Oprócz typowych objawów sepsy oraz niewydolności wielonarządowej (MODS) jest obecny wówczas również znaczny spadek ciśnienia. 

Ile trwa leczenie sepsy?

Czas leczenia zależy od stanu ogólnego pacjenta oraz występowania chorób towarzyszących. Podczas leczenia sepsy należy skupić się zarówno na przyczynie wystąpienia uogólnionego zakażenia organizmu, jak i na jego objawach.

Najważniejsze jest szybkie rozpoznanie i możliwie natychmiastowe rozpoczęcie leczenia. Posocznica jest uleczalna, lecz trzeba odpowiednio szybko wdrożyć odpowiednią antybiotykoterapię – do 60 minut po pobraniu posiewu. Każdego pacjenta trzeba nawadniać dużą ilością płynów.

Gdy poznana zostaje przyczyna zakażenia, np. zakażony dren, jest ona usuwana w trybie pilnym, co ułatwia leczenie objawów sepsy. W przebiegu łagodnej sepsy większość pacjentów całkowicie powraca do zdrowia. W stanach zagrażających życiu chorzy trafiają na Oddział Intensywnej Terapii w celu monitorowania holistycznego. Niezbędna może być dializoterapia, wentylacja mechaniczna czy sztuczne żywienie pacjenta. Długość leczenia dyktowana jest odpowiedzią pacjenta na leczenie, zazwyczaj trwa od 7 do 10 dni. Z powodu piorunującego tempa rozwinięcia się wstrząsu septycznego śmiertelność wynosi nawet 40%. Umieralność na posocznicę u dzieci wynosi od 4 do 30%.  

Powikłań poinfekcyjnych może być wiele, uzależnione są one od przebiegu sepsy. Stanem budzącym czujność kliniczną jest rozwijająca się niewydolność wielonarządowa, tj. mózgu, serca, nerek i wątroby. Kolejnym etapem niewystarczającej odpowiedzi organizmu na leczenie jest zgorzel – śmierć tkanki (głównie może zajmować dystalne części kończyn górnych i dolnych). Jest to bardzo poważne powikłanie mogące prowadzić do amputacji palców, a nawet części kończyn.  

Sepsa jest uogólnioną reakcją organizmu – nie chorobą, więc nie można się nią zarazić. Można zarazić się drobnoustrojem, który ją wywołał. 

Sepsa u dzieci 

Posocznica u dzieci, a zwłaszcza niemowląt, jest wyjątkowo niebezpieczna. Młode organizmy nie mają jeszcze odpowiednio wykształconego układu immunologicznego. Przyczyny sepsy u dzieci i dorosłych są takie same. W pediatrii postawienie rozpoznania może być problematyczne, gdyż może manifestować się jak zwykła infekcja.  

Czy da się zapobiec posocznicy? 

Niestety nie istnieje antidotum przeciwko sepsie. Można natomiast zaszczepić się profilaktycznie przeciwko patogenom, które mogą ją wywołać, tj. Haemophilus Influenzae typu B, Streptococcus Pneumoniae, Neisseria Meningitidis – jest to immunoprofilaktyka czynna. Stosowanie się do obowiązkowego kalendarza szczepień, wraz z rozszerzeniem o iniekcje zalecane, znacznie obniży nasilenie objawów w przypadku niefortunnego zakażenia.  

Dorośli w przypadku powtarzających się zakażeń powinni skierować się do lekarza celem konsultacji i rozpatrzenia stosowania szczepionki podskórnej lub doustnej zawierającej typowe patogeny. Należy jednak podkreślić fakt, iż wielu zakażeniom możemy zapobiec, stosując szeroko omawianą, zwłaszcza w okresie pandemii koronawirusa, higienę: mycie rąk, unikanie dzielenia się pokarmami oraz płynami, dezynfekcję powierzchni. Ważne są również regularne kontrole u dentysty. Jest to minimum, które skutecznie zmniejszy szanse zakażenia. 

Po kontakcie z osobą chorą na posocznicę należy wdrożyć chemioprofilaktykę, która polega na podaniu antybiotyków osobie narażonej maksymalnie do 7 dni od kontaktu. Powtórne zakażenie sepsą jest możliwe, gdyż jest to stan wywoływany przez różne drobnoustroje, a wirusy mają tendencję do mutacji i ciągłej wymiany materiału genetycznego. 

  1. A. Kübler, Sepsa, Edra Urban & Partner, Wrocław 2017.
  2. Z. Dziubka (red.), Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL, Warszawa 1996, s. 64-69.
  3. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika 2018. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2018.
  4. W. Noszczyk, Chirurgia. Repetytorium, PZWL, Warszawa 2012.
  5. A. Piotrowski, Sepsis and septic shock in children in the light of the “Survival Sepsis Campaign” guidelines, Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij