Sposoby na ochronę wzroku

Czym jest zespół „suchego oka”?

Zespół suchego oka powstaje wtedy, gdy oczy nie produkują wystarczającej ilości łez, ich skład jest nieodpowiedni lub nie są one prawidłowo rozprowadzane po gałce ocznej (co 5-10 sekund). Rogówka jest wówczas słabo nawilżona i niedotleniona. W konsekwencji doprowadza to do stanu zapalnego, który zwiększa ilość toksycznych wolnych rodników, a te w nadmiarze uszkadzają delikatne struktury komórek oka.

Zbyt długa praca przed komputerem zaburza zdolności akomodacyjne oka i osłabia mięśnie gałki ocznej, dlatego, że jego użytkownik przez dłuższy czas, skupia wzrok tylko na jednym obiekcie, zamiast koncentrować go raz na przedmiotach bliższych, a raz na dalszych. Następuje przez to skurcz mięśni rzęskowych regulujących widzenie z bliska i z daleka. Ich rozkurcz jest bardzo utrudniony, co w następstwie powoduje kłopoty z widzeniem bardziej oddalonych przedmiotów. Również zbyt mała odległość od ekranu, duży kontrast i jaskrawość obrazu mogą powodować osłabienie mięśni oczu.

Objawy zespołu suchego oka mogą być zróżnicowane, należą do nich:

• swędzenie, pieczenie, łzawienie lub wysychanie oczu
• zaczerwienienie, obrzęk, ból oczu
• uczucie piasku pod powiekami
• pogarszająca się ostrość widzenia
• bóle głowy
• zamglone widzenie przy patrzeniu w dal i z bliska
• podwójne widzenie obrazu na ekranie
• wrażenie ucisku na gałki oczne i skronie
• gorsze widzenie w ciemności
• nadwrażliwość na światło

Niekorzystny wpływ na oczy ma także promieniowanie ekranu monitora. Komputer emituje stosunkowo dużo ciepła, co nie tylko zwiększa temperaturę powietrza, ale i zmniejsza jego wilgotność. Istotną informacją jest to, że pole elektrostatyczne jest najsilniejsze w pierwszych 15 minutach pracy monitora, dlatego powinniśmy włączyć komputer na jakiś czas przed planowanym użytkowaniem.

Gdzie szukać ratunku?

W walce z zespołem suchego oka najważniejsze jest zapobieganie. Jeżeli możemy ograniczyć czas pracy przed komputerem, należy to bezzwłocznie uczynić. Jednak, gdy nie jest to możliwe, musimy zwrócić szczególną uwagę na ergonomię pracy. W kodeksie pracy zawarte są obowiązki pracodawców wobec swoich pracowników pracujących przed ekranem monitora. Są oni zobowiązani zapewniać im co najmniej 5-minutowe przerwy, wliczone do czasu pracy, po każdej godzinie spędzanej przed monitorem. Pracodawcy odpowiadają także za profilaktyczną opiekę zdrowotną, a w razie potrzeby okulary korygujące, zgodnie z zaleceniem lekarza.

Jak prawidłowo przygotować stanowisko pracy?

Krzesło powinno mieć regulowaną wysokość tak, by całe stopy oparte były na ziemi. Zapobiega to garbieniu się i nadmiernemu napięciu mięśni grzbietu i karku. Blat biurka również musi być na odpowiedniej wysokości, mieć wystarczająco dużą powierzchnię i być matowy, aby nie odbijał światła. Powietrze w pomieszczeniu, w którym pracujemy musi być świeże. Pamiętajmy również o odpowiedniej wilgotność powietrza (min.40%), ponieważ pomieszczenia klimatyzowane mogą nasilać objawy związane z zespołem suchego oka. Równie ważne jest ustawienie monitora. Powinniśmy ustawić komputer tak, aby móc patrzeć poza ekranem, najlepiej za okno lub drzwi. Nie siedźmy w kącie ani twarzą do ściany. Optymalna odległość twarzy od ekranu wynosi 40-75 cm. Jego środek powinien znajdować się 10-22 cm poniżej oczu. Łatwo można to sprawdzić, gdy usiądzie się w pozycji wyprostowanej. Pierwszy wiersz na monitorze powinien znajdować się wtedy nieco poniżej linii wzroku.

Technologia sprzyjająca oczom

Istnieją specjalne monitory, bardziej przyjazne dla oczu. Płaskie monitory ciekłokrystaliczne (LCD) nie migoczą, zapewniają lepszą kontrastowość obrazu i niski stopień odbijania światła.  Powstały nawet specjalne programy komputerowe, pomagające rozplanować czas spędzany przed komputerem. Przypominają o przerwach w pracy, proponują ćwiczenia dla oczu czy pokazują komunikat, by popatrzeć na daleki obiekt.

Jednym z najważniejszych parametrów mających wpływ na "przyjazność" monitora dla oczu jest częstotliwość odświeżania obrazu. To ona decyduje o migotaniu ekranu. Należy zwracać uwagę, by nie była mniejsza niż 85 Hz.

Ćwiczenia pomogą chronić nasz wzrok

Podczas pracy powinniśmy wykonywać ćwiczenia oczu, które wzmacniają mięśnie i poprawiają akomodację. Oto niektóre z nich:

• Oderwij wzrok od komputera i popatrz przez parę chwil w dal, zataczaj oczami ósemki, spójrz na boki pod różnymi kątami.
• Ułóż dłonie na oczach, aby nie przenikało przez nie światło, otwórz oczy, patrz w ciemność i odpręż się do momentu, aż przestaniesz zauważać migotania a oczy uspokoją się.
• Zasłoń oczy tak, by nie uciskać gałek ocznych i wyobraź sobie głęboką czerń – wg Williama H. Bates'a  jest to „palming” , czyli stan pełnej relaksacji oka.
• Masuj palcami punkty bólowe znajdujące się wokół oczu: nad skroniami, w środku kostnego brzegu oczodołu i pomiędzy nasadą nosa a brwiami. 

Podczas pracy należy zwrócić uwagę na częste mruganie.  Kiedy czujemy, że nasze oczy nie są wystarczająco nawilżone, powinniśmy wspomóc się odpowiednimi kroplami nawilżającymi – tak zwanymi „sztucznymi łzami”.  Dzięki częstemu zakraplaniu oczu, zapewniamy im optymalny poziom nawilżenia. Wybierajmy te z preparatów, które nie zawierają konserwantów i występują w jednorazowych pojemniczkach.

Witaminy – wsparcie dla wzroku

Ważne jest również przyjmowanie witamin, takich jak witaminy: A, C i E oraz beta-karoten, a także cynku, selenu, magnezu, choliny, luteiny i zeaksantyny, które pomagają utrzymywać oczy w dobrej formie i poprawiają ostrość wzroku. Najlepiej są przyswajane razem z pożywieniem. Ponadto, w nowoczesnej medycynie stosuje się czarną jagodę, zwaną też borówką czernicą. Występują w nich związki zwane antocyjanami. To właśnie one wpływają na odporność naczyń włosowatych oka, posiadają właściwości przeciwzapalne, poprawiają ukrwienie oka oraz chronią je przed wolnymi rodnikami. Zalecane są zwłaszcza u osób pracujących przy komputerze, kierowców, ludzi starszych z rozpoznaną cukrzycą, miażdżycą czy jaskrą.

U młodych osób, które zwykle zbyt dużo czasu spędzają przed komputerem występuje znaczne ryzyko wczesnego pojawienia się lub gwałtownego postępu istniejącej już krótkowzroczności. Rolą rodziców jest pilnowanie swoich pociech, aby nie dopuścić do tych powikłań.