Nietolerancja histaminy – objawy, badanie, dieta

Czym jest histamina?

Histamina to organiczny związek chemiczny należący do grupy biogennych amin. Jest hormonem tkankowym zaliczanym do neurohormonów. Występuje naturalnie w organizmie człowieka, ale dostarczamy ją również wraz z pożywieniem. Pełni rolę przekaźnika chemicznego, który reguluje wiele procesów fizjologicznych. Jest syntetyzowana przez komórki, tzw. mastocyty oraz bazofile, które znajdują się w tkankach wielu narządów, w tym w skórze, płucach, przewodzie pokarmowym i oczach. Histamina jest uwalniana z tych komórek w odpowiedzi na różne bodźce, takie jak urazy, infekcje, alergeny i stres.

Istnieje kilka rodzajów receptorów histaminowych, a pobudzanie ich wywołuje różne reakcje:

• Receptory H1 – są obecne w mięśniach gładkich, układzie nerwowym i sercu. Ich pobudzanie powoduje skurcze mięśni, rozszerzenie naczyń oraz wydzielanie śluzu.
• Receptory H2 – znajdują się głównie w błonie śluzowej żołądka, gdzie regulują produkcję kwasu żołądkowego. Ponadto występują w macicy oraz sercu.
• Receptory H3 – występują w zakończeniach nerwowych, ale też w drogach oddechowych i układzie pokarmowym. Hamują uwalnianie noradrenaliny z zakończeń nerwowych błon śluzowych.
• Receptory H4 – zostały odkryte w 2000 roku, znajdują się przede wszystkim w komórkach układu odpornościowego, m.in. w szpiku kostnym i krwinkach białych. Odpowiadają za regulację funkcjonowania układu immunologicznego.

Nietolerancja histaminy – co to jest? Jakie są jej przyczyny?

Histamina jest metabolizowana zewnątrzkomórkowo przez enzym diaminooksydazę (DAO), a wewnątrzkomórkowo przez N-metylotransferazę histaminy (HNMT) i oksydazy aldehydowe (AOX1). Nietolerancja histaminy to stan, w którym organizm nie jest w stanie rozkładać tego związku chemicznego. Najczęstszą przyczyną jest niedobór wspomnianych DAO i/lub HNMT.

Niektóre osoby mogą również posiadać mutacje genetyczne, które zmniejszają ilość DAO. Istnieją też pewne dowody na to, że nieswoiste zapalenie jelit i nadwrażliwość na gluten mogą wpływać na poziomy tego enzymu w organizmie. Co ważne, także pokarmy zawierające histaminę oraz alkohol i niektóre leki (np. leki przeciwdepresyjne, niesteroidowe leki przeciwzapalne, preparaty stosowane w leczeniu arytmii i nadciśnienia) mogą zmniejszać aktywność lub blokować diaminooksydazę.

Nietolerancja histaminy – objawy

Nietolerancja histaminy często bywa mylona z alergią, ponieważ jej objawy do złudzenia mogą ją przypominać (z tego powodu czasami nazywa się ją pseudoalergią). Do objawów nietolerancji histaminy należą:

• objawy ze strony układu oddechowego – wodnisty katar, kichanie, kaszel, duszność,
• objawy skórne – wykwity skórne, wysypka, świąd, zaczerwienienie, obrzęk,
• symptomy ze strony układu pokarmowego – bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia, biegunki, nudności,
• objawy ze strony układu nerwowego – bóle i zawroty głowy, migreny, przewlekłe zmęczenie, zaburzenia nastroju,
• objawy ogólne – palpitacje serca, lęk, bezsenność, drażliwość, bóle mięśniowe i stawowe, bolesne miesiączkowanie.

Nietolerancja histaminy – badania

Pierwszym krokiem, gdy istnieje podejrzenie nietolerancji histaminy, jest wykluczenie alergii (wziewnej i pokarmowej), a także nietolerancji glutenu oraz laktozy. Konieczne może okazać się również wykluczenie chorób przewlekłych, takich jak celiakia czy mastocytoza (zdecyduje o tym lekarz po przeanalizowaniu objawów klinicznych pacjenta). Następnie oznacza się następujące parametry:

• poziom histaminy (badanie jest niewystarczające do postawienia ostatecznego rozpoznania),
• badanie aktywności enzymu DAO,
• stężenie witaminy B6, miedzi oraz cynku.

Pacjentom zaleca się prowadzenie dziennika diety, w którym rejestrowane są spożywane pokarmy bogate w histaminę oraz objawy po ich spożyciu. Warto wiedzieć, że duże ilości histaminy znajdują się m.in. w: serach pleśniowych, alkoholu (zwłaszcza w czerwonym winie i szampanie), kiszonkach, occie, rybach i owocach morza, mięsach wędzonych i suszonych (np. w salami i kabanosach), niektórych warzywach, m.in. pomidorach, roślinach strączkowych, pieczarkach, kakao i czekoladzie.

Leczenie nietolerancji histaminy

Leczenie nietolerancji histaminy opiera się głównie na eliminacji lub ograniczeniu spożycia pokarmów bogatych w histaminę oraz innych czynników, które mogą zwiększać jej stężenie (w tym celu stosuje się tzw. dietę antyhistaminową). W celu złagodzenia objawów nietolerancji histaminy lekarz może też zalecić stosowanie leków przeciwhistaminowych. Niekiedy konieczne jest również przyjmowanie enzymu DAO. Wspomagająco można zastosować (po konsultacji ze specjalistą) suplementację witaminy B6, cynku, miedzi, witaminy C.