Mammografia – przebieg badania, wskazania, grupy ryzyka
Agata Pikulska

Mammografia – przebieg badania, wskazania, grupy ryzyka

Mammografia to jedno z najważniejszych badań przesiewowych, które każda kobieta powinna wykonać po ukończeniu 40. roku życia. Istnieje kilka rodzajów badania mammograficznego i charakteryzują się one różnym stopniem dokładności w wykrywaniu ewentualnych zmian w piersiach. Wyróżnia się także charakterystyczne dla każdej pacjentki czynniki ryzyka, które determinują, jak często należy zgłaszać się na to badanie przesiewowe. Jakie są wskazania do wykonania mammografii, ile kosztuje badanie i czy posiadanie implantów wyklucza możliwość przeprowadzenia MMG? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Mammografia (MMG, MRTG) to bezpieczna i nieinwazyjna metoda obrazowa, będąca podstawowym badaniem profilaktycznym wykorzystywanym podczas diagnostyki raka piersi. Dzięki powszechnie stosowanej skali BIRADS służącej do oceny otrzymanych zdjęć, wynik badania zazwyczaj jest zrozumiały dla pacjenta.

Co to jest mammografia? Wady i zalety mammografii klasycznej

Mammografia to badanie obrazowe, w którego przebiegu wykorzystuje się promieniowanie rentgenowskie. Prześwietlenie polega na wykonaniu dwóch zdjęć każdej piersi w dwóch różnych projekcjach. Wykonane obrazy są następnie ocenione przez lekarza radiologa, m.in. pod kątem obecności zwapnień czy guzów. Badanie to może pozwolić również na rozpoznanie mastopatii, czyli choroby włóknisto-torbielowatej sutka. Główną zaletą mammografii jest jej wysoka czułość w wykrywaniu zmian nowotworowych. Mammografia nie jest szkodliwym badaniem, gdyż dawka promieniowania stosowana w jej trakcie jest niska, tym samym szansa na wystąpienie jakiegokolwiek skutku ubocznego jest niewielka. To także metoda powszechnie dostępna, ponadto w większości przypadków refundowana i szybka. Wadą klasycznej mammografii jest jej niska możliwość diagnostyczna w przypadku osób młodszych, u których w piersiach przewagę stanowi tkanka gruczołowa. Z powodu jej gęstości, ewentualne nieprawidłowości mogą nie zostać uwidocznione na obrazie. Jest to również metoda, która pozwala na potwierdzenie obecności samej zmiany, niemniej nie różnicuje jej na tę łagodną lub złośliwą.

Mammografia – rodzaje

Istnieją dwa główne rodzaje mammografii – metoda klasyczna oraz metoda 3D z tomosyntezą. W szczególnych przypadkach wykonuje się również mammografię z kontrastem (tzw. mammografię spektralną) – jest to najnowsze badanie w diagnostyce obrazowej piersi i nie jest jeszcze powszechnie dostępne.

Mammografia klasyczna

W klasycznej mammografii wykonuje się dwa zdjęcia każdej piersi – jedno w projekcji (projekcja to sposób przechodzenia promieniowania przez daną część ciała) górno-dolnej i jedno w projekcji skośnej. Jest to badanie z wyboru dla osób powyżej 40. roku życia ze względu na przewagę tkanki tłuszczowej w piersiach. Ponadto pacjentki posiadające implanty piersi, przed wizytą powinny dopytać, czy w wybranej przez nie jednostce jest odpowiedni sprzęt i przede wszystkim doświadczony personel, który będzie wiedział, jak precyzyjnie ułożyć pierś, aby właściwie wykonać badanie, jednocześnie nie uszkadzając implantu. Troska o ten aspekt wynika z faktu, że silikon ma ograniczą zdolność do przepuszczania promieniowania rentgenowskiego, co utrudnia przeprowadzenie badania.

Mammografia 3D z tomosyntezą

Mammografia z tomosyntezą często stanowi uzupełnienie klasycznej mammografii i nazywana jest mammografia cyfrową. W trakcie tego badania wykonuje się wiele skanów – pozwala to na uzyskanie trójwymiarowego obrazu, co znacznie zwiększa możliwości diagnostyczne dzięki zniwelowaniu nakładania się na siebie tkanek.

Powiązane produkty

Mammografia a USG piersi – które badanie wybrać?

Podstawowym kryterium wyboru odpowiedniej metody diagnostycznej jest wiek. U osób do 35. – 40. roku życia metodą z wyboru jest USG, ze względu na przewagę tkanki gruczołowej w piersiach – jej ocena jest utrudniona podczas mammografii. U osób powyżej 40. roku życia  badaniem podstawowym jest mammografia, natomiast USG stanowi uzupełnienie w przypadku wykrycia podczas MMG zmiany podejrzanej – ultrasonografia pozwala wtedy na ocenę charakteru danej zmiany.

Mammografia – jak wygląda badanie?

Po zgłoszeniu się na mammografię pacjent zostanie zaproszony do gabinetu i poproszony o rozebranie się od pasa w górę, a następnie o podejście do aparatu. Osoba przeprowadzająca badanie ułoży pierś na podstawce mammografu (aparatu diagnostycznego), a następnie opuści płytkę, spłaszczając pierś. W trakcie badania mammograficznego wykonuje się dwa zdjęcia każdej piersi. Całe badanie trwa przeważnie do 20 minut, natomiast czas oczekiwania na wynik wraz z opisem to średnio dwa tygodnie.

Mammografię najlepiej wykonać w 5 –10 dniu cyklu, po zakończonej miesiączce – dzięki temu dyskomfort związany z uciskiem piersi w trakcie badania będzie mniejszy. W dniu badania nie należy używać dezodorantów, perfum itp., ponieważ drobinki kosmetyków mogą pojawić się na obrazie, co utrudni jego ocenę. Badania MMG nie powinno wykonywać się także u kobiet w ciąży, dlatego jeśli pacjentka nie ma absolutnej pewności, że nie jest w ciąży, wówczas wcześniej powinna wykonać odpowiedni test.

Mammografia – grupy ryzyka, wskazania do badania

Częstość wykonywania mammografii zależy od tego, w jakiej grupie ryzyka znajduje się pacjentka. Występowanie w rodzinie raka piersi zwiększa ryzyko zachorowania na tę chorobę i powoduje konieczność wykonywania MMG raz na rok. Obecność mutacji genu BRCA1 lub BRCA2 również stanowi stan podwyższonego ryzyka zachorowania na raka piersi i w takiej sytuacji pacjentki powinny wykonywać mammografię na przemian z rezonansem magnetycznym raz na 6. do 12. miesięcy. Wskazanie do wykonania badania stanowi również wyczucie guzka w samobadaniu piersi, ponadto wyraźna zmiana wielkości gruczołów, ich ból, wciągnięcie czy wyciek z brodawki, a także objaw tzw. skórki pomarańczowej. Szczególną uwagą powinny się także wykazać pacjentki, które pierwsze dziecko urodziły po 35. roku życia lub te, które nigdy nie rodziły.

W przypadku braku jakichkolwiek objawów, wykonanie pierwszej mammografii u kobiet w wieku między 40. a 49. rokiem życia jest zalecane, jeśli są one w podwyższonej grupie ryzyka. Natomiast jeśli pacjentka nie posiada wskazań do wcześniejszego wykonania badania, wówczas rekomendowane jest udanie się na MMG raz na 24 miesiące (dotyczy to kobiet między 50. a 69. rokiem życia).

Skala BIRADS

Skala BIRADS to system, według którego opisane zostaje każde badanie mammograficzne oraz USG piersi. Skala składa się z siedmiu kategorii, oznaczonych od 0 do 6:

  • BIRADS 0 oznacza, że ocena wyników jest niekompletna i należy wykonać dodatkowe badania w celu postawienie diagnozy.
  • BIRADS 1 (prawidłowy obraz) i 2 (zmiana łagodna) oznaczają zerowe prawdopodobieństwo złośliwej zmiany.
  • BIRADS 3 oznacza wykrycie zmiany prawdopodobnie łagodnej, pacjent podlega wtedy obserwacji oraz badaniom kontrolnym.
  • BIRADS 4 to zmiana podejrzana, prawdopodobieństwo jej złośliwości wynosi 2 – 95%. Najczęściej wykonuje się wówczas weryfikację zmiany pod mikroskopem.
  • BIRADS 5 oznacza zmianę złośliwą – pacjent zostaje skierowany na weryfikację mikroskopową.
  • BIRADS 6 to rozpoznany rak piersi, potwierdzony w biopsji.

Mammografia – cena/refundacja i skierowanie. Gdzie można zrobić badanie?

Mammografia jest badaniem refundowanym – można ją wykonać bezpłatnie w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, niezależnie od wieku, na podstawie skierowania od lekarza specjalisty. Dodatkowo dla kobiet między 50. a 69. rokiem życia, ubezpieczonych w NFZ, przewidziany jest program profilaktyki raka piersi. W ramach tego programu pacjentka może wykonać darmową mammografię raz na 2 lata, bez konieczności posiadania skierowania. Wykonanie badania możliwe jest w większości szpitali (szczególnie szpitali onkologicznych), a także w placówkach diagnostycznych. MMG można wykonać również prywatnie – skierowanie jest konieczne tak samo, jak w przypadku bezpłatnego badania. Mammografia kosztuje przeważnie od 45 do 170 zł – cena zależy od tego, czy badana ma być jedna pierś, czy dwie. Nieco droższa jest mammografia z tomosyntezą, a jej koszt to około 200 zł.

  1. B. Pruszyński i in., Radiologia: diagnostyka obrazowa, RTG, TK, USG i MR, Warszawa 2014.
  2. J. Jassem i in., Breast Cancer, „Oncology in Clinical Pratice”, 14 (4) 2018.
  3. A. Cieszanowski, Diagnostyka obrazowa. Układ moczowo-płciowy, gruczoł piersiowy i gruczoły wewnętrznego wydzielania, Warszawa 2014.
  4. E. Ośmiałowska i in., Jakość życia pacjentek z rozpoznaniem nowotworu piersi, „Palliative Medicine in Practice”, 12 (3) 2018.
  5. N. Perry i in., European guidelines for quality assurance in breast cancer screening and diagnosis. Fourth edition – summary document, „Annals of Oncology”, 19 (4) 2008.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy

    Hiperprolaktynemia może być jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynności tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan.

  • APTT – czas kaolinowo-kefalinowy, normy i wskazania. Kiedy należy wykonać badanie?

    APTT to jeden z parametrów krwi, którego oznaczenie jest bardzo ważne w ocenie stopnia krzepliwości krwi pacjenta, u którego planowana jest operacja chirurgiczna lub który jest leczony z powodu chorób natury zakrzepowo-zatorowej. Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na czas częściowej tromboplastyny po aktywacji mogą być choroby wątroby lub zaburzenia ilości witaminy K w organizmie. Jak wygląda badanie APTT, czy jest refundowane i jak się do niego przygotować?

  • D-dimery – wskazania, normy, podwyższone. Poziom d-dimerów a zakrzepica

    Badanie d-dimerów we krwi jest jednym z głównych parametrów wykorzystywanych w diagnostyce chorób zakrzepowych takich jak zakrzepica żył głębokich dolnych czy zatorowość płucna. Skrzepy krwi znajdujące się w naczyniach krwionośnych mogą zamknąć światło tych przewodów i doprowadzić w ten sposób do bardzo poważnych komplikacji zdrowotnych. Wyróżnia się cztery podstawowe metody oznaczania stężenia d-dimerów we krwi (metoda lateksowa, immunoenzymatyczna, aglutynacji pełnej krwi i wykorzystująca przeciwciała znakowane technetem). Kiedy wykonać badanie, ile kosztuje oznaczenie stężenia d-dimerów, jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Erytropoetyna (EPO) – badanie, normy, interpretacja wyników

    Badanie erytropoetyny (EPO) jest wskazane podczas prowadzenia procesu diagnostycznego chorób krwi i nerek. Dzięki analizie poziomu erytropoetyny możliwe jest kontrolowanie odpowiedzi na wdrożone leczenie anemii, nadkrwistości i niedokrwistości. Wysoki poziom EPO jest charakterystyczny dla sportowców, którzy swoje treningi odbywają w terenach górskich, ale także, co ciekawe, dla osób palących papierosy. Badanie poziomu erytropoetyny często towarzyszy analizie morfologii krwi i hematokrytowi. Jaka jest norma EPO we krwi, czy do badania erytropoetyny należy zgłosić się na czczo i czy stosowanie EPO przez sportowców jest równoznaczne ze stosowaniem dopingu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

    Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij