Kortyzol
Oliwia Janota

Zespół Cushinga – objawy, przyczyny i leczenie. Choroba a zespół Cushinga

W medycznej nomenklaturze funkcjonują dwie jednostki chorobowe, które w swojej nazwie zawierają nazwisko amerykańskiego lekarza i neurochirurga – Harveya Cushinga. Nie oznaczają jednak tego samego. Czym się zatem różni zespół Cushinga od choroby Cushinga?

  1. Co to jest choroba Cushinga?
  2. Zespół Cushinga – przyczyny
  3. Jakie są objawy choroby Cushinga?
  4. Zespół Cushinga – diagnostyka. Jak wykryć chorobę Cushinga?
  5. Zespół Cushinga – leczenie

Co to jest choroba Cushinga?

Choroba Cushinga to stan, w którym w organizmie znajduje się zbyt dużo kortyzolu (hiperkortyzolemia) z powodu nadmiernego wydzielania hormonu kortykotropiny (ACTH) przez gruczolak przysadki. Choroba Cushinga jest najczęstszą przyczyną zespołu Cushinga.

Zespół Cushinga – przyczyny

Zespół Cushinga to zespół objawów klinicznych wynikających z nadmiaru glikokortykosteroidów w organizmie. Przyczyny zespołu Cushinga mogą wynikać z zaburzeń czynności narządów wydzielania wewnętrznego na różnym poziomie. Dlatego dla właściwego zrozumienia genezy zaburzeń endokrynnych wyróżnia się następujący podział przyczyn zespołu Cushinga:

1. Endogenne – wynikające z nadmiernego wydzielania glikokortykosteroidów przez nadnercza

a. zależne od kortykotropiny (wtórna nadczynność nadnerczy) – spowodowana nadmiernym wydzielaniem kortykotropiny (ACTH) przez guza przysadki mózgowej (choroba Cushinga) lub inne guzy zlokalizowane poza przysadką mózgową (np. rak drobnokomórkowy płuca);

b. niezależne od kortykotropiny (pierwotna nadczynność kory nadnerczy):

  • guzy nadnercza, które poprzez swoją zaburzoną aktywność hormonalną w nadmiarze wydzielają kortyzol lub androgeny;
  • rozrost makroguzkowy nadnerczy – w efekcie tego schorzenia na powierzchni kory nadnerczy znajduje się wiele receptorów, które reagują na różne bodźce i tym samym doprowadzają do nadmiernego pobudzania wydzielania hormonów nadnerczy;
  • rozrost mikroguzkowy nadnerczy – to choroba uwarunkowana genetycznie prowadząca do rozrostu kory nadnerczy i jej nadmiernej aktywności hormonalnej.

2. Egzogenne – wynikające z przyjmowania leków glikokortykosteroidowych w dużych dawkach.

Powiązane produkty

Jakie są objawy choroby Cushinga?

Objawy choroby Cushinga wynikają głównie z nadmiaru kortyzolu, wobec czego będą niemal identyczne jak objawy zespołu Cushinga. Należą do nich zmiany w rysach twarzy i w sylwetce: zaokrąglona, „księżycowata” twarz, otłuszczenie karku (tzw. „bawoli” lub „byczy” kark), szczupłe kończyny (wynikające z zaników mięśniowych). Ponadto na skórze pojawić się mogą czerwone, nieblednące z czasem rozstępy oraz nadmierna pigmentacja skóry. Pacjenci skarżą się również na zmniejszoną tolerancję wysiłku fizycznego oraz powstawanie wylewów krwawych (siniaków) lub trudno gojących się owrzodzeń.

Co więcej, u pacjentów nieraz rozpoznaje się nadciśnienie tętnicze, zaburzenia psychiczne (skłonność do depresji), objawy choroby niedokrwiennej serca lub żylnej choroby zatorowo-zakrzepowej. Pacjenci mogą również zgłaszać objawy choroby wrzodowej żołądka, kamicy nerkowej, a także problemy z potencją u mężczyzn i zaburzenia miesiączkowania u kobiet. Ponadto w chorobie Cushinga charakterystyczne mogą być bóle głowy i zaburzenia widzenia związane z guzem przysadki mózgowej.

Sprawdź kompleksy witamin na DOZ.pl

Zespół Cushinga – diagnostyka. Jak wykryć chorobę Cushinga?

W przypadku podejrzenia zespołu Cushinga w pierwszym kroku należy upewnić się, czy pacjent nie pozostaje w trakcie leczenia glikokortykosteroidami. Jeśli nie, lekarz zleca najpierw jedno z badań przesiewowych w kierunku zespołu Cushinga: test hamowania 1 lub 2 mg deksometazonu, pomiar dobowego wydalania wolnego kortyzolu w moczu bądź oznaczenie stężenia kortyzolu w surowicy lub ślinie. W przypadku nieprawidłowego wyniku wykonywane są specjalistyczne badania laboratoryjne oraz obrazowe celem znalezienia przyczyny zespołu Cushinga. Taką diagnostykę przeprowadza się najczęściej w warunkach specjalistycznego oddziału szpitalnego, który posiada zaplecze laboratoryjne pozwalające na wykonanie specjalnych badań hormonalnych i obrazowych.

Zespół Cushinga – leczenie

Leczenie ściśle zależy od przyczyny hiperkortyzolemii. W przypadku gruczolaka przysadki oraz guzów nadnerczy metodą z wyboru jest operacyjne usunięcie zmiany. W przypadku rozrostu mikro- i makroguzkowego nadnerczy zaleca się usunięcie obu nadnerczy. Każdorazowo pacjent jest przygotowywany do zabiegu poprzez włączenie odpowiedniego leczenia i suplementacji hormonalnej. Usunięcie guza lub całego narządu wiąże się z ryzykiem powstania groźnego dla pacjenta niedoboru kortyzolu, dlatego stosuje się osłonę kortykosteroidową zabiegu. Poza tym u pacjentów włącza się leczenie zaburzeń, do których doprowadził nadmiar kortyzolu: nadciśnienia tętniczego, zaburzeń gospodarki węglowodanowej i lipidowej (cukrzyca, dyslipidemia), osteoporozy i zaburzeń psychicznych.

  1. Interna Szczeklika – podręcznik chorób wewnętrznych 2022/2023, pod red. P. Gajewskiego, Kraków 2021, s. 800-801, 865-872.
  2. Medycyna wewnętrzna, pod red G. Herolda i wsp., Warszawa 1996, s. 767-780.
  3. A. Ferriere, A. Tabarin, Cushing's disease, „Presse Medicale” vol. 50,4 (2021): 104091.
  4. L.K. Nieman, Diagnosis of Cushing's Syndrome in the Modern Era, „Endocrinology and Metabolism Clinics of North America” vol. 47,2 (2018): 259-273.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zespół odstawienny (abstynencyjny) – objawy, czas trwania, leczenie

    Zespół odstawienny to reakcja organizmu na odstawienie substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol, narkotyki oraz leki. Objawia się różnorodnymi dolegliwościami fizycznymi i psychicznymi, które mogą być intensywne i trudne do zniesienia. Jakie są najczęstsze symptomy? Jak długo trwa ten stan? Jakie metody leczenia pomagają złagodzić jego przebieg?

  • Komar tygrysi – czy jest groźny? Jak rozpoznać komara tygrysiego i jego ugryzienie?

    Komar tygrysi to jeden z najbardziej inwazyjnych gatunków komarów na świecie, którego obecność stwierdzono już na niemal wszystkich kontynentach – także w Europie. Jego ukłucia nie tylko wywołują silne reakcje skórne, ale mogą również prowadzić do przeniesienia niebezpiecznych wirusów tropikalnych. Wraz z postępującym ociepleniem klimatu oraz rozwojem globalizacji rośnie ryzyko, że komar tygrysi zadomowi się również w Polsce.

  • Neuropatia cukrzycowa – jedno z najczęstszych powikłań cukrzycy

    Neuropatia cukrzycowa jest najczęstszym powikłaniem diabetologicznym, z którym zmaga się znaczny odsetek osób chorych na cukrzycę. Patologia ta charakteryzuje się postępującym uszkodzeniem nerwów obwodowych, wywołanym długotrwale utrzymującym się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi. Konsekwencje ignorowania wczesnych symptomów oraz niewłaściwej kontroli glikemii mogą okazać się dramatyczne – od przewlekłego bólu znacząco obniżającego jakość życia, przez owrzodzenia kończyn dolnych, aż po konieczność amputacji stopy czy zwiększone ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych. W poniższym artykule przedstawiamy kompleksową analizę tego powikłania, jego mechanizmów rozwoju, objawów klinicznych oraz współczesnych możliwości terapeutycznych.

  • Bąblowica – objawy i leczenie zarażenia tasiemcem bąblowcowym

    Bąblowica jest chorobą odzwierzęcą, w której dochodzi do zakażenia człowieka tasiemcem bąblowcowym. Jedną z najczęstszych dróg zakażenia jest spożycie niemytych owoców leśnych. Głównymi nosicielami tasiemców są psy, koty i lisy. Objawy choroby są nieswoiste, a ze względu na rzadkość występowania mogą być często mylnie zinterpretowane lub przeoczone. Leczenie różni się w zależności od stadia zaawansowania choroby i narządów zajętych przez larwy tasiemca.

  • Opuchnięte oczy – przyczyny i sposoby leczenia opuchlizny powiek

    Powieki, jako niezwykle delikatna i cienka część skóry wokół oczu, są szczególnie podatne na różnego rodzaju obrzęki. Przyczyny tego stanu mogą być bardzo zróżnicowane, a ich rozpoznanie często wymaga dokładnej obserwacji i analizy towarzyszących objawów.

  • Hirsutyzm – nadmierne owłosienie u kobiet. Jakie badania wykonać i jak przebiega leczenie?

    Choć hirsutyzm to problem, który dotyka wiele kobiet, to rzadko się o nim mówi. Dla wielu pań jest on wstydliwym tematem i często bywa źródłem kompleksów, a nawet obniżonej samooceny. Hirsutyzm objawia się nadmiernym owłosieniem w miejscach typowych dla mężczyzn – na twarzy (wąsik, broda, policzki), brzuchu czy plecach. Najczęściej jest spowodowany łagodnymi przyczynami, ale niekiedy może być również sygnałem poważniejszych zaburzeń hormonalnych.

  • Czym jest pokrzywka stresowa? Objawy i metody leczenia wysypki na tle nerwowym

    Pokrzywka stresowa to specyficzna odmiana reakcji skórnej, która pojawia się w odpowiedzi na czynniki psychiczne, w szczególności silny stres, lęk czy napięcie emocjonalne. W odróżnieniu od klasycznych postaci pokrzywki, które mają podłoże alergiczne lub fizykalne, pokrzywka na tle nerwowym może być związana z funkcjonowaniem układu nerwowego i reakcjami organizmu na bodźce psychiczne. W literaturze medycznej określana jest pokrzywką idiopatyczną z komponentą psychogenną lub pokrzywką psychogenną. Pokrzywka stresowa stanowi wyraźny przykład tego, jak silne emocje mogą wpływać na funkcjonowanie różnych układów organizmu i prowadzić do powstawania charakterystycznych objawów dermatologicznych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl