
Zabieg a operacja – czym się różnią?
Zabieg i operacja – jakie są ich definicje?
Encyklopedia PWN definiuje operację jako wszelkiego rodzaju czynności chirurgiczne, diagnostyczne lub lecznicze połączone z naruszeniem ciągłości powłok i/lub otwarciem jam ciała, wykonywane na tkankach i narządach, których celem jest usunięcie zmienionych chorobowo tkanek i/lub narządów bądź zniesienie objawów i dolegliwości. Co ciekawe, źródło to jako synonimy do słowa operacja podaje frazy: zabieg operacyjny oraz zabieg chirurgiczny. Sugeruje więc, że zabieg jest pojęciem szerszym, a jego szczególnym przypadkiem jest operacja.
Słownik języka polskiego zabiegiem określa każde działanie lekarskie lub kosmetyczne mające zaradzić czemuś. Jest to więc pojęcie niezwykle szerokie i rzeczywiście zabiegiem określimy każdą czynność, której celem jest profilaktyka, diagnostyka lub leczenie chorób. Włączane są w to zarówno proste działania, jak wykonanie zastrzyku czy zmiana opatrunku, jak również skomplikowane procedury medyczne, takie jak przeszczep serca czy operacje mózgu.
Zależność między pojęciami zabieg i operacja można więc podsumować następująco: każda operacja jest zabiegiem, lecz nie każdy zabieg jest operacją.
Rodzaje zabiegów operacyjnych
Jak wspomniano, operacja jest szczególnym rodzajem zabiegu, określanym z reguły mianem zabiegu operacyjnego lub chirurgicznego. Wymaga najbardziej zaawansowanej ingerencji w ciało pacjenta. Operacje wykonywane są przez chirurgów, którzy wraz ze stałym postępem medycyny zyskali ścisłe specjalizacje. Do najpopularniejszych specjalizacji wśród chirurgów należą:
- kardiochirurgia: obejmuje zabiegi wykonywane na sercu i naczyniach krwionośnych, np.: przeszczep serca, operacyjne leczenie wrodzonych wad serca, tętniaków czy choroby wieńcowej;
- neurochirurgia: zajmuje się m.in. usuwaniem guzów mózgu, krwiaków wewnątrzczaszkowych czy operacjami po odniesionych urazach czaszki i kręgosłupa;
- torakochirurgia (chirurgia klatki piersiowej): obejmuje takie zabiegi, jak np. usuwanie urazów klatki piersiowej powstałych w wyniku wypadków, transplantacja płuc czy operacje w obrębie tchawicy i oskrzeli;
- chirurgia tkanek miękkich: obejmuje zabiegi na narządach jamy brzusznej;
- chirurgia szczękowo-twarzowa: zajmuje się nie tylko złożonymi zabiegami usuwania zębów, ale też leczeniem złamań i urazów w obrębie twarzoczaszki.
Niektóre specjalizacje nie są ograniczone do operowanych części ciała, a do rodzaju zabiegu. I tak osobno wyróżnia się chirurgię transplantacyjną (zajmującą się przeszczepami narządów), chirurgię onkologiczną (zajmującą się usuwaniem zmian nowotworowych) czy chirurgię plastyczną (obejmującą zabiegi rekonstrukcji wrodzonych i nabytych wad ciała oraz korekcji jego defektów o charakterze rzeczywistym lub odczuwalnym).
Zabiegi chirurgiczne można również podzielić ze względu na czas, w którym muszą być wykonane. I tak wyróżnia się:
- Operacje nagłe, które muszą być przeprowadzone niezwłocznie. Zalicza się do nich zabiegi w celu opanowania krwotoków wewnętrznych czy leczenie pękniętych tętniaków aorty.
- Operacje pilne, wykonywane kilka godzin po rozpoznaniu choroby. Wskazaniem do ich przeprowadzenia są np. perforacje przewodu pokarmowego czy pęknięty wyrostek robaczkowy.
- Operacje planowe, wykonywane we wcześniej wyznaczonym terminie, np. zabiegi chirurgii plastycznej.
Zabiegi operacyjne różnią się również celem, dla osiągnięcia którego są prowadzone. W medycynie wyróżnia się:
- Operacje diagnostyczne: przeprowadzone, gdy inne metody diagnostyczne okazały się niewystarczające do znalezienia przyczyny dolegliwości pacjenta. Przykładem operacji diagnostycznej jest laparotomia zwiadowcza.
- Operacje radykalne: ich celem jest całkowite usunięcie przyczyny choroby, np. wycięcie zmienionego zapalnie wyrostka robaczkowego czy niektóre operacje onkologiczne.
- Operacje paliatywne: mają za zadanie poprawić komfort życia. Najczęściej polegają na częściowym usunięciu zmian nowotworowych, co pomaga złagodzić cierpienie chorego.
Polecane dla Ciebie
Czym różnią się operacje klasyczne od endoskopowych?
Operacje często kojarzą się z koniecznością dokonania poważnej ingerencji w ciało chorego. Tak rzeczywiście jest w przypadku zabiegów chirurgicznych wykonywanych metodą klasyczną. Chirurg, aby uzyskać dostęp do miejsca wymagającego interwencji, musi wykonać duże nacięcie, które po zakończonym zabiegu zszywa się. Niestety, trudności z gojeniem się rany i rozwój stanów zapalnych w jej obrębie należą do jednych z najczęściej występujących powikłań pooperacyjnych.
Dzięki postępowi medycyny coraz więcej zabiegów można wykonać metodami endoskopowymi. Przeprowadzenie zabiegu tą techniką polega na wykonaniu kilku małych nacięć i wprowadzeniu do jamy ciała pacjenta laparoskopu (zaopatrzonego w kamerę) i specjalnych narzędzi chirurgicznych, umożliwiających usunięcie zmian chorobowych czy pobranie wycinków do badań diagnostycznych.