model enterowirusa
Paulina Brożek

Enterowirusy – czym się charakteryzują i jakie wywołują choroby?

Enterowirusy to grupa wirusów odpowiedzialnych za wiele chorób zakaźnych, wywołują m.in. bostonkę, polio i żółtaczkę pokarmową. Choroby wywołane tym rodzajem wirusów zazwyczaj mają łagodny przebieg, jednak niektóre z nich stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia. Jak się objawia i ile trwa zakażenie enterowirusem?

Enterowirusy – charakterystyka ogólna

Enterowirusy należą do małych bezosłonkowych wirusów, których materiałem genetycznym jest jednoniciowe DNA. Enterowirusy liczą ponad 100 serotypów należących do 4 gatunków rodzaju Enterovirus, rodziny Picornaviridae. Wśród najbardziej znanych enterowirusów możemy wymienić wirusy Coxsackie A, Coxsackie B oraz wirusy ECHO.

Zakażenia enterowirusami dotykają miliony osób na całym świecie, a choroby przez nie wywoływane obejmują niezwykle szerokie spektrum, począwszy od zwykłego przeziębienia, aż do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i sepsy włącznie.

Chorobotwórczość enterowirusów – jak dochodzi do zakażenia?

W Polsce zakażenia spowodowane przez enterowirusy wykazują sezonowość i dochodzi do nich najczęściej w miesiącach letnich i jesiennych. Drogą szerzenia się zakażeń jest głównie droga pokarmowa. Wirusy wnikają do organizmu przez komórki nabłonka jelitowego i intensywnie namnażają się w jelitach, skąd w dużej ilości wydalane są do środowiska zewnętrznego za pośrednictwem kału lub wymiocin. Oprócz drogi pokarmowej do zakażenia może dojść drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z chorym.

Zakażenia enterowirusami są dość powszechne. Większość z nich przebiega bezobjawowo lub pod postacią ostrych chorób infekcyjnych z towarzyszącą gorączką i objawami grypopodobnymi. W zakażeniach często występują wysypki o różnej morfologii (odropodobne, różyczkopodobne, pęcherzykowate). Na ciężki przebieg choroby narażone są szczególnie noworodki i niemowlęta, których układ odpornościowy jest jeszcze niedojrzały.

Powiązane produkty

Objawy zakażenia enterowirusami

Herpangina (opryszczkowe zapalenie gardła) jest wywoływana głównie przez należące do enterowirusów wirusy Coxsackie z grupy A. Chorzy skarżą się na ból gardła, zaburzenia połykania z towarzyszącą gorączką. Na tylnej ścianie gardła, podniebieniu miękkim, łukach podniebiennych i języczku obecne są grudkowo-pęcherzykowe wykwity, przekształcające się później w nadżerki. Choroba trwa około tygodnia, zmiany na śluzówkach mogą być obecne przez kilka tygodni.

Wspomniane wcześniej wirusy Coxsackie z grupy A odpowiadają za występowanie tzw. choroby dłoni, stóp i ust (ang. hand, foot and mouth disease [HFMD], potocznie: bostonka). Oprócz ogólnych objawów przeziębienia (gorączka, osłabienie, brak apetytu) charakterystyczne jest występowanie pęcherzykowej osutki na błonie śluzowej jamy ustnej oraz na wewnętrznej powierzchni dłoni i stóp. Wysypka może być zlokalizowana również na innych częściach ciała – na pośladkach czy skórze tułowia. Zakażeniu najczęściej ulegają dzieci do 10. roku życia, uczęszczające do szkół i przedszkoli.

Enterowirusy są przyczyną ostrego krwotocznego zapalenia spojówek. Nagły początek z silnym bólem gałki ocznej, przekrwieniem spojówek, wybroczynami podspojówkowymi i zaburzeniami widzenia (światłowstręt, rozmazane widzenie, wyciek wodnisty z oka) oraz krótki czas trwania pozwalają na postawienie wstępnego rozpoznania zakażenia enterowirusem. Gorączka i objawy ogólne występują u co piątego chorego. Okres zdrowienia trwa 10 dni.

Wirusy Coxsackie z grupy B są najczęstszą przyczyną zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Choroba objawia się wysoką gorączką z silnymi bólami głowy i gałek ocznych. Dodatkowo stwierdza się sztywność karku i światłowstręt.

Zakażenia enterowirusami mogą być przyczyną ostrego zapalenia mięśnia sercowego i osierdzia. Dużo częściej chorują chłopcy i młodzi mężczyźni. Choroba zwykle rozpoczyna się infekcją górnych dróg oddechowych, w trakcie której pojawiają się bóle w klatce piersiowej, duszność, zaburzenia rytmu serca, rzadko niewydolność serca. Powikłaniem zapalenia mięśnia sercowego może być kardiomiopatia rozstrzeniowa lub zaciskające zapalenie osierdzia.

Zakażenia enterowirusami – diagnostyka

Najczęściej lekarz stawia diagnozę na podstawie charakterystycznych objawów klinicznych (choroba dłoni, stóp i jamy ustnej czy herpangina) i wywiadu (sezonowość, obecność ognisk licznych zachorowań w populacji). Przeprowadzenia badań dodatkowych wymagają zwykle osoby z zakażeniem o ciężkim przebiegu, potrzebujące hospitalizacji.

W przypadku podejrzenia zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wykonuje się punkcję lędźwiową z pobraniem płynu mózgowo-rdzeniowego. Badania serologiczne polegające na wykrywaniu specyficznych przeciwciał są ograniczone z powodu dużej różnorodności typów wirusów. Coraz częściej w diagnostyce zakażeń wywoływanych przez enterowirusy wykorzystuje się metody reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR). Dzięki tej metodzie możliwa jest identyfikacja wirusów w płynie mózgowo-rdzeniowym, krwi, moczu, wymazach z gardła.

Leczenie zakażeń enterowirusami

W przypadku zakażenia enterowirusami stosuje się wyłącznie leczenie objawowe, brak jest specyficznego leczenia. Najczęściej stosowane są leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Choroby wywoływane przez enterowirusy zazwyczaj ustępują samoistnie, nie pozostawiając powikłań. Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, zapalenie mięśnia sercowego, zakażenia u noworodków i niemowląt mają dużo cięższy przebieg i wymagają leczenia szpitalnego. W tych przypadkach obserwuje się dużo większe ryzyko powikłań. Antybiotyki w leczeniu zakażeń wirusowych są nieskuteczne.

Enterowirusy – profilaktyka

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakażeniu enterowirusami jest odpowiednia profilaktyka. Podstawą jest przestrzeganie zasad higieny osobistej, przede wszystkim mycie rąk przed spożywaniem pokarmów, po wyjściu z toalety, po kichaniu, po zmianie pieluszki u dziecka. Unikanie bliskiego kontaktu (przytulania, całowania) z osobami chorymi. Nie bez znaczenia jest również dezynfekowanie skażonych powierzchni (np. blaty szafek, stolików, poręcze krzeseł), szczególnie w placówkach, w których przebywają dzieci (przedszkola, szkoły).

  1. M. Szczepańska-Putz, Wysypki w przebiegu chorób zakaźnych [w:] Pediatria, pod red. W. Kawalec, R. Grendy, M. Kulusa, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2013.
  2. J. Popielska, M. Marczyńska, Wysypki plamisto-grudkowe w infekcjach wirusowych, „Pediatria po Dyplomie”, nr 1 2016.
  3. M. Wieczorek, Autoreferat, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2016.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij