Osobowość histrioniczna – czym jest? Jak ją rozpoznać?

Masz wrażenie, że bliska ci osoba regularnie odgrywa przed tobą swoisty „teatrzyk”, a wszystko to tylko po to, by zwrócić na siebie uwagę? Sprawdź, czy nie przejawia ona cech osobowości histrionicznej.

Osobowość histrioniczna, inaczej infantylna, to zaburzenie należące do grupy zaburzeń osobowości. Osoby cierpiące na ten rodzaj zaburzenia charakteryzuje specyficzne, teatralne zachowanie. Za wszelką cenę próbują skupić na siebie całą uwagę innych osób. Jakie są przyczyny osobowości histrionicznej? Na czym polega i jak z nią postępować?

Co to jest osobowość histrioniczna? Cechy, objawy

Osobowość histrioniczna w ICD-10 oraz w DSM-5 zaklasyfikowana została do grupy zaburzeń osobowości. Jako przykłady objawów osobowości histrionicznej wymienia się:

• dramatyczne zachowanie,
• nieustanne poszukiwanie aprobaty ze strony innych osób,
• koncentrację na sobie,
• poświęcanie dużej uwagi swojemu wyglądowi,
• skupienie się na swoich potrzebach bez brania pod uwagę potrzeb innych osób,
• chęć bycia w centrum uwagi,
• dramatyzowanie,
• stosowanie manipulacji,
• egocentryzm,
• przesadną ekspresję emocjonalną,
• dużą podatność na sugestię,
• teatralne zachowanie,
• silne wahania emocjonalne,
• wysoką wrażliwość na krytykę.

Osobowość histrioniczna – przyczyny

Wśród przyczyn osobowości histrionicznej wymienia się przede wszystkim czynniki genetyczne, behawioralne i osobowościowe. Na rozwój tego typu osobowości wpływ mogą mieć doświadczenia z dzieciństwa, takie jak częsta krytyka ze strony rodziców, brak zainteresowania potrzebami dziecka, dawanie dziecku poczucia, że jest niepotrzebne i niekochane, brak wsparcia ze strony dorosłych. Znaczenie może mieć także brak konsekwencji w nagradzaniu i karaniu dziecka: to samo zachowanie jest przez rodziców raz karane, a raz nagradzane.

Większe prawdopodobieństwo rozwoju osobowości histrionicznej obserwuje się również u osób, u których w rodzinie występowały inne zaburzenia osobowości. Co ciekawe, zaburzenie to częściej diagnozowane jest u kobiet, niemniej jednak warto pamiętać, że możemy mieć także do czynienia z osobowością histrioniczną u mężczyzn.

Osobowość histrioniczna – jak postępować? Jak żyć z osobą histrioniczną?

Jak reagować na zachowanie osoby z osobowością histrioniczną? Ogromną rolę odgrywa empatia i zrozumienie zachowania osoby chorej. Warto okazywać bliskiemu wsparcie i dawać mu odczuć, że nasza relacja z nim jest dla nas ważna. Dzięki temu osoba z osobowością infantylną nie poczuje się odrzucona.

Oczywiście w relacji z osobą z osobowością histrioniczną należy wyznaczać granice i otwarcie mówić o tym, co nam przeszkadza. Czasami może bowiem zdarzyć się, że bliski z osobowością histrioniczną będzie stosować manipulację, dramatyzować lub zachowywać się w stosunku do nas niewłaściwie, nie wiedząc, że swoim zachowaniem sprawia nam przykrość. Dlatego tak ważne jest otwarte, ale i jednocześnie empatyczne rozmawianie o wszelkich problemach w relacji. Czasami musimy również nauczyć się dystansować od niektórych zachowań, aby uniknąć konfliktu.

Warto jednak zdawać sobie sprawę, że osobowość histrioniczna to zaburzenie, które może, ale nie musi wymagać wsparcia specjalisty. Jeżeli dana osoba ma trudności z codziennym funkcjonowaniem ze względu na odczuwane objawy, warto wówczas zgłosić się po profesjonalną pomoc. Najczęściej w tym przypadku stosowana jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, która pozwala zrozumieć mechanizmy funkcjonowania danej osoby. Podczas terapii pacjent pracuje nad modyfikacją własnych zachowań, wzmacnianiem poczucia własnej wartości oraz poprawą umiejętności społecznych. Osoby pozostające w związku lub bliskiej relacji z osobą z osobowością histrioniczną również mogą skorzystać z profesjonalnego wsparcia w formie psychoedukacji, dzięki której dowiedzą się, jak wspierać bliską osobę i jak postępować z osobowością histrioniczną.

Osobowość histrioniczna a związki

Związek z osobą z osobowością histrioniczną nie należy do najłatwiejszych. Osoby w związku mogą skarżyć się na niewłaściwe zachowanie swoich partnerów m.in. szantaż emocjonalny, uwodzicielskie i prowokacyjne zachowania, których celem jest uzyskanie aprobaty oraz zwrócenie na siebie uwagi. Takie zachowania mogą natomiast stać się źródłem konfliktu, a tym samym mogą doprowadzić nawet do rozpadu związku.

Osobowość histrioniczna – rozpoznanie, test

Diagnoza osobowości histrionicznej zawsze pozostaje po stronie specjalisty. Specjalista w dziedzinie zdrowia psychicznego w tym celu przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem, który pozwala mu rozpoznać trudności, z jakimi zmaga się pacjent. Aby móc postawić diagnozę osobowości histrionicznej, zgodnie z ICD-10 muszą zostać spełnione co najmniej 3 kryteria diagnostyczne:

1. teatralność — dramatyzowanie, demonstracyjność, przesadne wyrażanie emocji,
2. sugestywność — silna podatność na wpływ innych,
3. płytka uczuciowość,
4. poszukiwanie aprobaty — chęć bycia w centrum uwagi,
5. niestosowna uwodzicielskość — w wyglądzie lub w zachowaniu,
6. koncentracja na własnej atrakcyjności fizycznej.

Podczas diagnozy osobowości histrionicznej specjalista wykorzystuje również różnego rodzaju narzędzia psychologiczne, m.in. Międzynarodowy Inwentarz Kliniczny Zaburzeń Osobowości czy kwestionariusz SCID II5. Dopiero na tej podstawie będzie on w stanie rozpoznać problem oraz jego nasilenie, a tym samym wdrożyć odpowiednie postępowanie terapeutyczne.