Kim są WWO? Czy jesteś jednym z nich?

WWO to pojęcie oznaczające osoby wysoko wrażliwe. Pod terminem tym kryje się cała gama cech, które wyróżniają tego typu ludzi, stanowiąc o ich wyjątkowości. Warto wiedzieć, w jaki sposób traktować osoby WWO, aby czuły się komfortowo i mogły w pełni wykorzystywać swój potencjał w pracy, w związkach i innych sferach życia.  

W ostatnim czasie coraz częściej spotkamy się z określeniem „osoba wysoko wrażliwa”. Wysoka wrażliwość w literaturze psychologicznej nazywana jest wrażliwością przetwarzania sensorycznego. Badania na ten temat zapoczątkowała psycholog Elaine Aron w latach 90. XX wieku. Obecnie zakłada się, że ok. 15-20% populacji to osoby wysoko wrażliwe.

Kim są osoby wysoko wrażliwe WWO?

WWO, Wysoko Wrażliwe Osoby (HSP – Highly Sensitive Person) to termin wprowadzony przez amerykańską psycholog, Elaine Aron. Zdaniem E. Aron wysoka wrażliwość nie jest zaburzeniem ani nie wymaga terapii. Natomiast to, co odróżnia osoby WWO od innych to przede wszystkim silniejsze odczuwanie bodźców zewnętrznych i wewnętrznych.

Badania E. Aron wykazały, że wysoka wrażliwość obejmuje 4 aspekty:
1. Głębokie przetwarzanie informacji – WWO analizują więcej szczegółów, dostrzegają więcej niuansów,
2. Łatwość ulegania przestymulowaniu – WWO intensywnie przetwarzają informacje, co powoduje przeciążenie układu nerwowego, a w efekcie prowadzi do zmęczenia psychicznego,
3.  Reaktywność emocjonalna i empatia – WWO przeżywają silne reakcje emocjonalne, cechuje je wysoka empatia,
4.  Wrażliwość na subtelne bodźce – mózg WWO dostrzega znacznie więcej szczegółów i bodźców.

Ponadto w zadaniach percepcyjnych wymagających zauważania szczegółów, u WWO zanotowano większe pobudzenie w obszarach mózgu odpowiedzialnych za analizowanie danych na głębszych poziomie. Osoby wysoko wrażliwe charakteryzuje też większa aktywność neuronów lustrzanych, które odpowiadają za empatię i naśladownictwo.

Cechy osób wysoko wrażliwych

Jakie są cechy osób WWO? Osoby wysoko wrażliwe wykazują znacznie większą wrażliwość emocjonalną. Mają one naturalną skłonność do refleksji i głębokiego przetwarzania informacji. Wielokrotnie analizują wszystko w swojej głowie. Cechuje je wysoki poziom empatii i zdolność do współodczuwania. Przejmują się problemami innych tak, jakby były ich własnymi. Wszystko to sprawia, że WWO charakteryzuje duża skłonność do odczuwania stresu i psychicznego wyczerpania.

Wysoko wrażliwe osoby są bardziej podatne na odczuwanie bodźców z zewnątrz, jak i wewnątrz. Słyszą dźwięki inaczej, wyraźniej niż inni, nawet niewielkie światło może ich drażnić. Osoba WWO nie lubi pracy pod presją, nadmiar obowiązków wywołuje w niej lęk i stres. Wyjątkowo wrażliwe osoby nie lubią również przebywać w centrum uwagi ani w dużej grupie osób. Preferują przebywanie w samotności w celu wyciszenia się i odzyskania równowagi.

Nadmierne przeżywanie bodźców z zewnątrz i wewnątrz powoduje, że osoby wrażliwe są podatne na przestymulowanie, co prowadzi do ich wyczerpania. Wysokowrażliwość może również współwystępować z lękiem lub depresją. Czasami osoby wysoko wrażliwe decydują się na terapię, po to, aby zrozumieć, co odróżnia je od innych i w jaki sposób mogą sobie radzić na co dzień.

Jak sprawdzić, czy jestem WWO? Test dla osób wysoko wrażliwych  

Test dla osoby wysoko wrażliwej opracowali Elaine Aron i jej mąż w latach 90. XX wieku. Jest to Skala Osoby Bardzo Wrażliwej, na której należy ocenić każdą pozycję na skali od 1 (wcale) do 7 (zdecydowanie tak). Skala tworzona jest z następujących pytań:

1. Czy łatwo przytłaczają Cię silne bodźce sensoryczne?
2. Czy jesteś wyczulony na subtelności w swoim otoczeniu?
3. Masz wrażenie, że nastroje innych ludzi wpływają na Ciebie?
4. Czy jesteś bardziej niż inni wrażliwy na ból?
5. Czy odczuwasz czasem potrzebę wycofania się do miejsca, w którym możesz mieć trochę prywatności i uwolnić się od stymulacji?
6. Jesteś szczególnie wrażliwy na działanie kofeiny?
7. Czy łatwo Cię przytłaczają takie rzeczy jak jasne światła, mocne zapachy, lub nagłe dźwięki?
8. Prowadzisz bogate, złożone życie wewnętrzne?
9. Przeszkadzają Ci głośne dźwięki?
10. Czy głęboko porusza Cię muzyka lub inna forma sztuki?
11. Czy masz czasem tak zszargane nerwy, że po prostu musisz się „wyłączyć”?
12. Jesteś sumienny?
13. Łatwo Cię wystraszyć?
14. Czy denerwujesz się, gdy masz dużo do zrobienia w krótkim czasie?
15. Kiedy ludzie czują się niekomfortowo w jakiejś przestrzeni, czy zazwyczaj wiesz, co zrobić, aby było wygodniej (np. zmiana oświetlenia lub miejsca siedzenia)?
16. Czy denerwujesz się, gdy ludzie próbują zmusić Cię do zrobienia zbyt wielu rzeczy naraz?
17. Starasz się unikać błędów lub zapominania o rzeczach?
18. Czy starasz się unikać brutalnych filmów i programów?
19. Czy czujesz się nieprzyjemnie pobudzony, gdy wokół ciebie dużo się dzieje?
20. Bycie głodnym wywołuje w Tobie silną reakcję, zaburzając koncentrację lub nastrój?
21. Czy zmiany w Twoim życiu mają na Ciebie silny wpływ?
22. Czy dostrzegasz i lubisz delikatne zapachy, smaki, dźwięki?
23. Czujesz się nieprzyjemnie, gdy dzieje się zbyt dużo na raz?
24. Czy starasz się unikać przykrych lub przytłaczających sytuacji?
25. Czy przeszkadzają Ci intensywne bodźce, takie jak głośne dźwięki?
26. Kiedy musisz rywalizować lub być obserwowanym podczas wykonywania zadania, czy stajesz się tak zdenerwowany, że radzisz sobie gorzej?
27. Czy kiedy byłeś dzieckiem, dorośli postrzegali Cię jako osobę nieśmiałą?

Życie z osobą WWO – WWO w związku i w relacjach z ludźmi

Bycie osobą wysoko wrażliwą ma swoje konsekwencje w codziennym funkcjonowaniu. Osoby te mogą mieć bowiem trudności w przystosowaniu się do nowych sytuacji. Przede wszystkim odczuwają one silny lęk i stres przed zmianami. Nawet jeżeli zmiany te są pozytywne, potrzebują one czasu, aby się do nich przystosować.

Jak kochają osoby wysoko wrażliwe? Osoby wrażliwe mają skłonność do nawiązywania i tworzenia silnych więzi z innymi. Pragną one głębokich relacji, które starają się samodzielnie budować. Wkładają dużo wysiłku w pracę nad związkiem. WWO przeżywają kłótnie bardzo głęboko. Nie lubią się kłócić, wszelkie problemy wolą rozwiązywać rozmową. Cechuje je ponadprzeciętna zdolność do empatii, dlatego też lepiej rozumieją innych.

WWO w związku potrzebują czasu dla siebie, przestrzeni do wyciszenia się w samotności i odzyskania równowagi. Badania E. Aron wykazały, że osoba WWO i jej partner odczuwają satysfakcję ze związku wtedy, gdy oboje zaakceptują i jednocześnie zrozumieją, na jakiej zasadzie działają ich schematy myślowe.

Jak WWO funkcjonują w pracy?

Osoby wysoko wrażliwe stresują się znalezieniem lub rozpoczęciem nowej pracy. Nie lubią zmian, więc mają również trudności z uzyskaniem awansu. Nie są w stanie pracować w atmosferze chaosu. WWO martwią się opinią innych, czują się niezręcznie w większych grupach. Osoba WWO nie będzie więc efektywnie pracować w warunkach zamieszania i przestymulowania.

Wysoko wrażliwe osoby są cennymi pracownikami. Angażują się w swoją pracę, lubią działać według ułożonego planu i starają się jak najszybciej realizować zadania, ponieważ mają świadomość tego, że nadmiar obowiązków mógłby je przytłoczyć. WWO są sumienni i pracowici, jednak nie lubią być obserwowani w czasie pracy. Ponadto potrzebują jasnej i prostej komunikacji.

Jak pomóc osobie z WWO?

Do osób z wysoką wrażliwością przede wszystkim należy podchodzić z wyrozumiałością. Kluczowe jest zrozumienie tego, w jaki sposób taka osoba funkcjonuje i co potrzebuje do optymalnego funkcjonowania. Pozwólmy osobie WWO żyć we własnym tempie, dajmy jej przestrzeń do samotnego odpoczynku i wyciszenia się. Wspierajmy, dajmy prawo do emocji. Pamiętajmy, że osoby WWO wszystko odczuwają głębiej, dlatego starajmy się być dla nich delikatni.

Jak dbać o wysoce wrażliwe dziecko?

Z badań wiadomo, że WWO jest dziedziczne. Warto mieć więc świadomość, czy nasze dziecko jest wysoko wrażliwe, ponieważ to, w jaki sposób będziemy je traktować, ma ogromne znaczenie dla jego prawidłowego rozwoju. Szanujmy uczucia i emocje dziecka. Chwalmy jego zdolność do obserwacji, do wychwytywania nawet najmniejszych szczegółów. Wspierajmy je w przeżywaniu emocji, zapewnijmy mu poczucie stabilności i bezpieczeństwa.

Jeżeli WWO dziecko nie czuje się dobrze w grupie, nie zmuszajmy go do sportów zespołowych lub przebywania w dużej grupie rówieśników. Nie twórzmy sytuacji, które mogłyby nakładać na nie zbyt dużą presję. Warto również porozmawiać z dzieckiem na temat wysokiej wrażliwości, wytłumaczyć mu, na czym to polega i jak przekłada się to na jego codzienne funkcjonowanie.