Jak u dziecka rozpoznać autyzm? Przyczyny, objawy, terapia

Autyzm zaliczany jest do całościowych zaburzeń rozwojowych. Choć jego diagnostyka w niektórych przypadkach jest utrudniona, tak wczesne wykrycie oraz wdrożenie odpowiedniego postępowania mogą w znaczący sposób poprawić jakość życia dziecka w przyszłości. Czy autyzmowi można zapobiegać?

1. Jakie są objawy autyzmu u dzieci? Jak rozpoznać chorobę?
2. Jakie mogą być odmiany autyzmu u dzieci?
3. Jakie zachowania wykluczają autyzm?
4. Jakie są przyczyny autyzmu?
5. Jak wygląda diagnostyka autyzmu?
6. Terapie dzieci autystycznych – co należy wiedzieć?
7. Czy autyzmowi można zapobiegać?

Jakie są objawy autyzmu u dzieci? Jak rozpoznać chorobę?

Zarówno wieloletnie obserwacje, jak i analizy prowadzone przez lekarzy oraz psychologów pozwoliły określić zbiór zachowań oraz objawów charakterystycznych dla autyzmu.

Objawy u osoby z autyzmem to m.in.:

• osłabiony kontakt wzrokowy,
• ograniczona ekspresja oraz mimika,
• nieprawidłowy kontakt z rówieśnikami,
• opóźnienie lub brak rozwoju mowy,
• nieprawidłowe używanie mowy, w tym wykorzystywanie wyrazów dźwiękonaśladowczych i stereotypowe powtarzanie niektórych słów,
• brak rozumienia abstrakcji, ironii, sarkazmu itp.,
• sztywne przestrzeganie rutyny i powtarzalność zachowań,
• znaczne ograniczenie zainteresowań,
• manieryzmy ruchowe,
• nadmierne zainteresowanie częściami większych elementów.

Jakie mogą być odmiany autyzmu u dzieci?

Autyzm podzielić można na autyzm dziecięcy, czyli taki, którego pierwsze objawy zaobserwować można do 3. roku życia, oraz autyzm atypowy, który rozpoznawany jest u dzieci starszych i który może nie spełniać wszystkich kryteriów autyzmu dziecięcego. Jednostką zaliczaną do spektrum autyzmu jest również zespół Aspergera.

Jakie zachowania wykluczają autyzm?

Autyzm charakteryzuje się zaburzeniami związanymi z nawiązywaniem kontaktów społecznych, sztywnością emocjonalną oraz nieadekwatnymi reakcjami na bodźce zewnętrzne. Kiedy dziecko się uśmiecha, nawiązuje kontakt z innymi, nie przejawia nadmiernego zainteresowania jedynie częścią danego przedmiotu, ale rzeczą bądź też osobą jako całością i nie zauważa się dziwnych, powtarzalnych rytuałów, które w momencie ich niewykonania wywołują atak złości, istnieje mała szansa, że cierpi ono na zaburzenie ze spektrum autyzmu.

Jakie są przyczyny autyzmu?

Przyczyny powstawania autyzmu nie są znane. Specjaliści podejrzewają jednak, że za wystąpienie objawów odpowiedzialne są różnego rodzaju defekty neurologiczne. Za tą tezą przemawia fakt zwiększonego u dzieci z autyzmem występowania upośledzenia, a także padaczki, która współwystępować może w 5–40% przypadków. Uwagę zwraca również korelacja wskazująca na genetyczne podłoże tego zaburzenia, gdyż szczególnie często występuje ono wśród rodzeństwa. Nie bez znaczenia wydaje się również wpływ czynnika środowiskowego, jednak konkretne jego wskazanie na tą chwilę nie jest możliwe. Definitywnie wykluczone zostało natomiast powiązanie występowania autyzmu ze szczepieniem MMR – przeciwko śwince, odrze i różyczce.

Jak wygląda diagnostyka autyzmu?

Do rozpoznania autyzmu konieczne jest stwierdzenie określonej ilości zaburzeń w zakresie interakcji społecznych, języka oraz zabaw. W tym celu wykonywane są różnego rodzaju testy, jak np. polska wersja Autism Diagnostic Observation Schedule (ADOS-2). Ważne jest, aby w toku diagnostycznym dziecko zostało zbadane przez zespół specjalistów z różnych dziedzin pod kątem chorób imitujących zaburzenia ze spektrum, takich jak upośledzenie słuchu czy też wzroku, a także innych chorób neurologicznych. Ważnym aspektem szybkiej diagnostyki są przede wszystkim rodzice. To oni z reguły zauważają pierwsze objawy autyzmu u niemowlaka czy też inne niepokojące zachowania. Pierwsze symptomy zwrócić uwagę mogą już u około rocznego dziecka, kiedy to np. nie utrzymuje ono kontaktu wzrokowego z opiekunem.

Terapie dzieci autystycznych – co należy wiedzieć?

Dziecko autystyczne przede wszystkim wymaga wdrożenia terapii behawioralnej. Według dostępnych badań przynosi ona największe korzyści, co przykładowo pozwala na to, aby w niektórych przypadkach dzieci osiągały podobne wyniki w nauce, jakie mają dzieci bez cech autyzmu. Ponadto, oprócz psychologa, konieczna jest jednoczesna współpraca zespołu składającego się z logopedy, pedagoga oraz terapeuty ruchowego. W przypadku współwystępowania zaburzeń lękowych, które pojawiają się statystycznie częściej w przypadku dzieci z autyzmem lub ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej), konieczne może okazać się użycie leków. Nie jest to jednak rutynowe działanie.

Czy autyzmowi można zapobiegać?

Z uwagi na fakt, że przyczyna autyzmu najpewniej związana jest z genetyką i mechanizmami dziedziczenia, nie ma sposobu, który pozwalałby mu zapobiegać. Dziecko już od początku życia prezentuje cechy ze spektrum, jednak w przypadku noworodka oraz niemowlęcia ich uchwycenie jest niemożliwe. Z tego też powodu najważniejsze jest jak najszybsze stwierdzenie autyzmu i wdrożenie odpowiedniego postępowania pozwalającego w pewnym stopniu ograniczyć jego rozwój.