Kobieta w ciąży ogląda zdjęcie USG dziecka
Maciej Toczek

Echo serca płodu – jak wygląda? Kiedy je wykonać i co może wykazać?

Badanie echo serca płodu nie jest wykonywane rutynowo. Istnieją konkretne czynniki ryzyka rozwoju chorób układu krwionośnego, które jeśli zostaną potwierdzone w wywiadzie z rodzicami dziecka, będą argumentami do wykonania badania. Serce płodu jest niewielką strukturą i z tego powodu tylko nieliczne ośrodki w Polsce zajmują się na co dzień badaniem echo serca.

Echo serca wykonywane w trakcie trwania ciąży zaliczane jest do badań prenatalnych. Jego wykonanie zalecane jest w konkretnych przypadkach i może dostarczyć wielu informacji na temat dobrostanu płodu. Jak wygląda badanie echa serca płodu i co daje wczesne wykrycie wady serca u dziecka?

  1. Echo serca płodu – czym jest badanie?
  2. Jak wygląda rozwój serca dziecka w życiu płodowym?
  3. Jakie wady wykrywa echo serca płodu?
  4. Jak często wykonuje się badanie echo serca płodu? Kiedy jest niezbędne?
  5. Jak wygląda badanie echa serca płodu?
  6. Wczesne wykrycie wady serca u dziecka – co daje?

Echo serca płodu – czym jest badanie?

Echo serca to badanie ultrasonograficzne, które ma na celu ocenienie tego narządu, a więc jego struktury, kurczliwości, rytmu czy też ewentualnych nieprawidłowości. Ocenie podlegają również naczynia krwionośne. Na samym początku warto podkreślić, że w przypadku ciąży przebiegającej prawidłowo Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaleca wykonywanie trzykrotnego badania USG:

  • pierwsze USG – to tzw. genetyczne, powinno mieć miejsce między 11. a 13. tygodniem ciąży i ma ono na celu przede wszystkim ocenę przezierności karkowej czy też ewentualną korektę wieku ciążowego. Już na tak wczesnym etapie ciąży, oceniana jest dodatkowo m.in. wielkość serca dziecka, jego położenie oraz rytm;
  • USG połówkowe – wykonywane między 18. a 22. tygodniem ciąży, ma na celu ocenę anatomii dziecka, ilości płynu owodniowego czy też określenie lokalizacji łożyska w celu stwierdzenia ewentualnych nieprawidłowości w jego położeniu.
Oprócz wymienionych elementów wspólnych z badaniem USG pierwszego trymestru, lekarz ginekolog wykonujący badanie ocenia serce płodu w projekcji czterojamistej, a więc uwidaczniając dwa przedsionki i dwie komory, a także odejście wielkich naczyń takich jak aorta czy żyła główna.
  • Ostatnie badanie, wykonywane między 28. a 32. tygodniem ciąży ponownie ma na celu m.in. ocenę struktur serca, a także budowę wielkich naczyń.

W przypadku, kiedy nie stwierdza się nieprawidłowości w wyżej wymienionych badaniach, nie ma konieczności wykonywania echa serca u płodu. W tym miejscu należy podkreślić, że samo to badanie jest skomplikowane, a w Polsce w profesjonalny sposób echo serca wykonują 4 ośrodki specjalizujące się w kardiologii prenatalnej. W trakcie badania oceniane jest nie tylko samo serce, ale cały układ krążenia płodu, łącznie z naczyniami odchodzącymi od łożyska czy też naczyniami mózgowymi. W trakcie jego trwania oceniane są przepływy w całym ciele dziecka, co ma zapobiec przeoczeniu ewentualnej nieprawidłowości.

Jak wygląda rozwój serca dziecka w życiu płodowym?

Rozwój embrionalny serca to proces niezwykle złożony i skomplikowany. Rozpoczyna się on już ok 19. dnia życia płodowego. Początkowa struktura, z której rozwija się serce, czyli cewa sercowa, zaczyna wypełniać się krwią i kurczyć już 22 dni po zapłodnieniu. Początkowy proces kształtowania się serca, w którym uzyskuje ono swój pierwotny kształt, kończy się około 35. dnia życia płodowego, natomiast całkowite zakończenie rozwoju serca zarodka ma miejsce ok. 10 dni później. Od tego momentu serce płodu zwiększa już tylko swoje rozmiary. Dochodzi do intensywnych podziałów kardiomiocytów, a więc komórek mięśniowych odpowiedzialnych za kurczliwość mięśnia sercowego, a także ich przerostu. Samo poprawne uformowanie się serca nie oznacza od razu, że cały proces przeszedł pomyślnie. Należy pamiętać, że równolegle dochodzi do kształtowania się naczyń krwionośnych, w których przebiegu oraz budowie również może dochodzić do poważnych anomalii. Nie bez wpływu na funkcjonowanie układu krążenia pozostaje lokalizacja serca. Istnieją bowiem sytuacje kliniczne, w których serce nie zostaje zamknięte w klatce piersiowej co wpływa na jego nieprawidłowe położenie.

Ze względu na tak wczesne kształtowanie się serca w rozwoju zarodkowym, specjaliści podkreślają, że momentem, w którym struktury tworzącego się mięśnia sercowego są najbardziej narażone na wpływ czynników ze środowiska zewnętrznego, jest okres między 2. a 7. tygodniem ciąży.

Powiązane produkty

Jakie wady wykrywa echo serca płodu?

Serce płodu jest niewielką strukturą, dlatego też tylko nieliczne ośrodki w Polsce zajmują się na co dzień badaniem echo. W trakcie jego trwania, oceniany jest cały układ krwionośny płodu, łącznie z naczyniami pępowiny czy też łożyska. Przede wszystkim jednak bardzo dokładnej ocenie poddawane jest samo serce oraz zlokalizowane w jego sąsiedztwie wielkie naczynia krwionośne. W trakcie badania echo serca płodu, lekarz może stwierdzić nieprawidłowości w jego budowę, zaburzenia kurczliwości, odbiegający od normy rytm czy też anomalie dotyczące naczyń, tak jak ma to miejsce np. w Tetralogii Fallota.

Jak często wykonuje się badanie echo serca płodu? Kiedy jest niezbędne?

Badanie echo serca płodu nie jest badaniem wykonywanym rutynowo. Testem przesiewowo wychwytującym potencjalne wady układu krwionośnego płodu jest USG wykonywane przez ginekologa już na etapie tzw. USG genetycznego. Oczywiście, im serce dziecka jest większe, tym dokładniej można je ocenić, a tym samym stwierdzić różnego rodzaju nieprawidłowości i wady zarówno serca, jak i naczyń krwionośnych.

Towarzystwa kardiologiczne, które funkcjonują w ośrodkach kardiologii prenatalnej zalecają, aby tak specjalistyczne badanie jak echo serca płodu wykonywane było jedynie w uzasadnionych przypadkach. Sytuacją taką jest podejrzenie wady serca lub naczyń krwionośnych stwierdzone w trakcie przesiewowego badania USG wykonywanego w gabinecie ginekologicznym. Aktualnie, to właśnie stwierdzenie odchyleń w rutynowym badaniu stanowi najpoważniejszą przesłankę i wskazanie do skierowania kobiety ciężarnej do centrum zajmującego się kardiologią prenatalną i wykonywaniem pełnego echa serca płodu. Szczególną czujność ginekolodzy powinni zachować w przypadku kobiet, u których występują predyspozycje do posiadania potomstwa dotkniętego chorobami układu krążenia.

Czynniki ryzyka rozwoju chorób układu krwionośnego u dziecka:

  • wywiad rodzinny obciążony wadami serca,
  • wcześniejsze urodzenia dziecka z wadą serca,
  • przyjmowanie leków o potencjalnie kardiotoksycznym działaniu,
  • choroby immunologiczne u kobiety, jak np. toczeń rumieniowaty układowy,
  • stwierdzona cukrzyca ciążowa,
  • stwierdzona nieprawidłowa przezierność karkowa u płodu w trakcie USG genetycznego.

Jak wygląda badanie echa serca płodu?

Badanie echo serca płodu jest niezwykle złożone. Na początku lekarz kardiolog ocenia w sposób ogólny struktury znajdujące się w jamie brzusznej dziecka jak np. położenie trzewi, a także położenie samego serca. Już na tym etapie można stwierdzić, np. dekstrokardię, czyli obecność serca po prawej, nie zaś po lewej stronie klatki piersiowej. Anomalia taka występuje przykładowo w zespole Kartagenera – jednostce chorobowej, której dodatkowo towarzyszy odwrócenie trzewi, a także przewlekłe zapalenie zatok, prowadzące w przypadku braku podjęcia leczenia do rozstrzenia oskrzeli (nieprawidłowe poszerzenie ścian oskrzeli).

Kolejno ocenie podlegają cechy, takie jak:

  • kąt serca (prawidłowo wynosi ok. 45 stopni),
  • wielkość serca (prawidłowo zajmuje ono ok. 1/3 klatki piersiowej),
  • wielkość komór oraz przedsionków (przede wszystkim, czy są one podobnych rozmiarów),
  • budowa oraz funkcjonowanie zastawek przedsionkowo-komorowych i zastawki otworu owalnego,
  • budowa oraz lokalizacja naczyń krwionośnych.

Oprócz typowych cech anatomicznych serca oraz naczyń, oceniany jest także rytm serca pod kątem występowania arytmii czy też bradykardii.

Co daje wczesne wykrycie wady serca u dziecka?

Współcześnie zarówno diagnostyka prenatalna, jak i cała perinatologia są na bardzo wysokim poziomie. Coraz częściej, w przypadku wykrycia poważnych anomalii, podejmowane są skuteczne próby leczenia dzieci jeszcze w trakcie życia płodowego. Z tego względu tak cenne jest prowadzenie odpowiedniej diagnostyki w trakcie trwania ciąży i wykrywanie ewentualnych nieprawidłowości na jak najwcześniejszym etapie. Oczywiście podjęcie leczenia wewnątrzmacicznego nie zawsze jest możliwe. Nie oznacza to jednak, że wiedza o istnieniu nieprawidłowości w układzie krążenia dziecka zdiagnozowanej w prenatalnym badaniu echo jest zbędna. Informacja o obecności wady to również możliwość dla rodziców na oswojenie się z tą myślą oraz przygotowanie do narodzin. Ważne jest, aby w takiej sytuacji wybrać do porodu szpital III klasie referencyjności, a więc najwyższej, posiadający odpowiednie zaplecze neonatologiczne, a w razie potrzeby, również kardiochirurgiczne. Umożliwi to zmniejszenie ryzyka związanego z samym porodem, a dodatkowo zwiększy szanse dziecka dzięki możliwości niemal natychmiastowego wykonania niezbędnych procedur medycznych. Warto podkreślić także, że istnieją wady, tak jak np. niektóre postaci koarktacji aorty czy też atrezja zastawki trójdzielnej, które wymagają wdrożenia leczenia od razu po narodzinach dziecka. W przypadku niezastosowania go, maluszek nie ma szans na przeżycie. Kiedy personel medyczny wie jednak o istnieniu danej patologii układu krążenia u dziecka, jest odpowiednio przygotowany do udzielenia pomocy noworodkowi.

  1. Maria Respondek-Liberska, „Rozwój płodowy serca i dużych naczyń”, podyplomie.pl, https://podyplomie.pl/system/products/sample_pdfs/000/008/570/original/Wady_serca_srodki_tom_1_%281%29.pdf
  2. Joanna Szymkiewicz Dangel, „Prenatalna ocena układu krążenia – jak przeprowadzić prawidłowo badanie echokardiograficzne płodu?”, MEDYCYNA PRAKTYCZNA – GINEKOLOGIA I POŁOŻNICTWO 1/2009
  3. Keith L. Moore, T. V. N. Persaud, Mark G. Torchia, „Embriologia i wady wrodzone. Od zapłodnienia do urodzenia”, Wrocław 2013
  4. Marzena Dębska, „Badanie ultrasonograficzne w drugim trymestrze ciąży”, Ginekologia Po Dyplomie marzec 2010
  5. Joanna Szymkiewicz-Dangel, „Rutynowe badanie echokardiograficzne płodu?”, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/ginekologia/ekspert/271809,rutynowe-badanie-echokardiograficzne-kazdego-plodu-za-i-przeciw

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie i hospitalizacja. Czy jest to groźna choroba?

    Żółtaczka u noworodka to stosunkowo często występujące zjawisko, gdyż dotyczy około 60% maluchów. Najbardziej charakterystycznym objawem żółtaczki noworodkowej jest zmiana koloru skóry i białek oczu na żółty lub pomarańczowy. Czy żółtaczka noworodkowa jest groźna dla zdrowia dziecka? Jak wygląda leczenie tego schorzenia w warunkach szpitalnych?

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie

    Rumień zakaźny to zakaźna choroba wirusowa, która dotyczy najczęściej dzieci w wieku od 2. do 12. roku życia. Może więc wystąpić zarówno u niemowląt, jak i starszych dzieci. Nie należy jednak do niebezpiecznych chorób, a jej objawy w większości przypadków ustępują samoistnie.

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

  • Dziecko ma gorączkę – jak podawać leki i obniżyć temperaturę?

    Gorączka u dziecka to powszechny objaw chorobowy, który zazwyczaj jest wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, takim jak grypa, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie płuc, angina czy infekcje dróg moczowych. Gorączka u dziecka może wystąpić również w wyniku szczepienia lub innych czynników, także tych wynikających z autoimmunologii. Czy gorączkę trzeba zbijać od razu po tym, kiedy się pojawi? Jak obniżyć ją domowymi sposobami i czy nacieranie skóry dziecka alkoholem może okazać się pomocne?

  • Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

    Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij