Zapalenie okostnej – czym jest i jak się je leczy?

Zapalenie okostnej to stan zwykle łagodny i dobrze tolerowany. W niektórych przypadkach może dochodzić do przybierania bardziej agresywnych form i wówczas mogą one wymagać leczenia o ciężkim przebiegu.

Okostna – co to takiego? Jaką pełni funkcję?    

Okostna jest bogato unaczynioną i unerwioną tkanką. Otaczając strukturę kości, ma przede wszystkim chronić ją przed uszkodzeniami natury mechanicznej. Jej kolejną funkcją jest utrzymywanie metabolizmu kośćca na właściwym poziomie, poprzez zapewnienie dostarczania składników odżywczych. Ostatnia funkcja to wspomaganie procesów regeneracji tkanki kostnej po złamaniach dzięki zawartości osteoblastów, czyli komórek kościotwórczych.

Zapalenie okostnej – przyczyny

Ostre zapalenie okostnej może się rozwinąć w wyniku infekcji w odrębnych częściach ciała. Przykładem może być infekcja dróg moczowych lub przenoszona drogą płciową jak np. kiła. Podobna sytuacja może się wydarzyć w przypadku, gdy mamy do czynienia z bardzo głęboką raną, która słabo się goi. Stopniowo staje się coraz głębsza, aż w końcu obejmuje okostną.

Do infekcji kości mogą także doprowadzać niektóre schorzenia autoimmunologiczne, białaczka, choroby krwi. Bakterie gronkowca oraz inne mogą powodować zapalenie okostnej, kości oraz szpiku. Do przewlekłej infekcji może doprowadzać powtarzający się nacisk, czynnik stresowy wycelowany w strukturę kości. Z tego względu na taki stan narażeni są sportowcy, którzy podnoszą ciężary, uprawiają skoki lub bieganie.

Zapalenie okostnej u dziecka

Najczęstszą niezakaźną formą zapalenia okostnej u dzieci jest choroba Osgood-Schlatter. Powoduje ona ból w okolicy części bliższej kości piszczelowej, obrzęk podudzia oraz obszaru w okolicy rzepki. Pojawia się najczęściej u dorastających chłopców, którzy prowadzą bardzo aktywny tryb życia i wykonują czynności o podwyższonym ryzyku takie jak bieganie czy skakanie. Dolegliwości obejmują kości goleni, a sama lokalizacja zmian to guzowatość piszczeli.

Zapalenie okostnej zęba

Pojawia się w wyniku rozprzestrzeniania stanu zapalnego w głąb wyrostka zębodołowego. Dochodzi do zajęcia ozębnęj, która pełni bardzo ważną rolę w stabilizacji uzębienia oraz spełnia rolę amortyzacyjną. Do takiego stanu prowadzić może nieprawidłowo wykonane leczenie kanałowe, zaawansowana próchnica czy utknięcie, pozostanie fragmentów zęba w zębodole po ekstrakcji.

Zapalenie okostnej – objawy

Głównymi objawami zapalenia okostnej są:

• ból kości,
• charakterystyczne nagłe, eksplozywne pojawianie się bólu i bardzo szybkie narastanie,
• gorączka,
• bóle głowy,
• opuchlizna w obszarze infekcji, obrzęki,
• zaczerwienie wokół zainfekowanego miejsca.

Zapalenie okostnej – diagnostyka i leczenie

Podejrzenie zapalenia okostnej zawsze powinno wiązać się z wizytą u specjalisty. Objawem, który powinien nas skłonić do udania się do lekarza, jest długotrwale utrzymujący się ból kości i stawów. Niekiedy mogą się nawet pojawiać drobne złamania, poważna infekcja może z kolei uszkodzić strukturę samej kości.

Poza badaniem fizykalnym nieocenioną wartość diagnostyczną mają badania obrazowe. Mowa tutaj o zdjęciu rentgenowskim, które pozwala ujawnić oznaki złamania lub niektórych infekcji kostnych. Niezwykle użyteczny jest także skan rezonansu magnetycznego, gdyż daje pełen obraz nie tylko kośćca, ale też otaczających tkanek miękkich. W celu potwierdzenia infekcji, stanu zapalnego często zleca się równolegle morfologię krwi. Wskaźnikami, które są wówczas podwyższone jest OB, CRP, oraz ilość białych krwinek.

Ostre infekcje podlegają leczeniu z wykorzystaniem antybiotyków przepisanych przez lekarza. Nie ma bowiem możliwości zakupu antybiotyku bez recepty. Jeśli dochodzi do wytwarzania płynu ropnego, może zaistnieć potrzeba chirurgicznej ewakuacji wydzieliny. W sytuacji gdy tkanka obumiera w wyniku infekcji, konieczna staje się resekcja, czyli wycięcie. Taka procedura zapobiega rozprzestrzenianiu się infekcji na większe obszary.

Co stosować na zapalenie okostnej?

Najczęściej stosuje się kilkutygodniową terapię antybiotykową, która zwykle przynosi bardzo dobre rezultaty. Jaka maść na zapalenie okostnej? Co powinna zawierać? Na zaognioną skórę w celu jej regeneracji można zastosować preparaty zawierające wyciąg z nagietka. Dobrze sprawdzi się też maść antybiotykowa (np. z bacytracyną cynkową) czy żel przeciwświądowy (np. z maleinianem dimetyndenu, który hamuje działanie histaminy).

Domowe sposoby na zapalenie okostnej

Samodzielnie w domu warto zadbać o odpoczynek, odciążenie kończyny objętej infekcją. Należy unikać wygrzewania, co mogłoby przyczynić się do rozprzestrzeniania stanu zapalnego. Zaleca się rezygnację z wysiłku fizycznego na czas zdrowienia. W przypadku palenia tytoniu, należy maksymalnie ograniczyć, a najlepiej wyeliminować go przynajmniej na tyle, ile trwa gojenie. Szacuje się, że przeciętnie jest to czas 4–6 tygodni.

Ulgę w bólu przyniesie stosowanie schładzanie obszaru objętego stanem zapalnym za pomocą zimnych kompresów czy liści młodej kapusty. W diecie należy uwzględnić produkty przeciwzapalne jak kurkuma czy gorzka czekolada.

Zapalenie okostnej – profilaktyka

Zapobieganie przewlekłemu zapaleniu okostnej często polega na unikaniu urazów sportowych spowodowanych przeciążeniem takich jak stłuczenia, skręcenia, zwichnięcia.

Sprzyjająca profilaktyce jest kontrola poziomu cholesterolu, ciśnienia krwi, poziomu cukru. Istotna jest też zbilansowana dieta. Systematyczne badania w kierunku chorób zakaźnych, szczególnie tych przenoszonych drogą płciową oraz dbanie o odporność to kolejne, doskonałe działania profilaktyczne.