Ostre stłuszczenie wątroby u ciężarnych – przyczyny, objawy, leczenie

Ostre stłuszczenie wątroby u ciężarnych jest rzadką, ale niezwykle poważną chorobą, dotykającą organizmu matki w III trymestrze ciąży lub tuż po porodzie. W tym artykule dowiesz się jakie objawy stłuszczenia wątroby mogą sugerować to schorzenie, czy możliwy jest ból wątroby w ciąży oraz jak leczyć stłuszczenie wątroby u ciężarnych

Ostre stłuszczenie wątroby u ciężarnych (AFLP) – co to jest?

Ostre stłuszczenie wątroby u ciężarnych (AFLP, ang. Acute Fatty Liver of Pregnancy) to rzadkie powikłanie później ciąży dotyczące zwłaszcza okresu między 28. a 40. tygodniem. Do wystąpienia choroby może dojść również tuż po porodzie. Dotyka ona średnio jedną na 7–16 tysięcy ciężarnych. Częściej obserwowana jest w pierwszej ciąży, ciąży z płodem męskim, ciąży mnogiej oraz u kobiet w przedziale wiekowym 30–40 lat.

Ostre stłuszczenie wątroby u ciężarnych (AFLP) – przyczyny

Ostre stłuszczenie wątroby u ciężarnych (AFLP) nie ma jednoznacznie określonej etiologii. Najczęściej jako przyczyny wskazywane są nieprawidłowości metabolizmu kwasów tłuszczowych organizmu matki i płodu. Wynikiem tych zaburzeń jest nagromadzenie w komórkach wątroby (hepatocytach) metabolitów kwasów tłuszczowych, co zaburza funkcjonowanie tych komórek. Nieprawidłowości te, w pewnym stopniu mogą zależeć od przyczyny genetycznej. Najczęściej jest to mutacja genu G1528C. Odpowiada on za obecność enzymu – dehydrogenazy 3-hydroksy- acylokoenzymu A (LCHAD), który jest ważny w metabolizmie kwasów tłuszczowych. Niedobór tego enzymu poprzez zaburzenia metabolizmu kwasów tłuszczowy prowadzi do ostrego stłuszczenia wątroby.

Ostre stłuszczenie wątroby u ciężarnych (AFLP) – objawy

Wyróżnia się wiele objawów ostrego stłuszczenia wątroby u ciężarnych. Począwszy od skąpych, niewielkich objawów po niewydolność wątroby. W początkowym okresie choroby objawy są bardzo niecharakterystyczne i obejmują brak apetytu, nudności, wymioty, zażółcenie skóry, zmęczenie, osłabienie oraz ból w prawym podżebrzu. Wspomniane dolegliwości bólowe nie mogą być jednak określane jako ból wątroby w ciąży, gdyż narząd ten sam w sobie nie jest unerwiony, a ból w tej okolicy może pochodzić z podrażnienia unerwionej torebki wątroby. W miarę postępu ostrego stłuszczenia wątroby możliwe jest także wystąpienie objawów dodatkowych, takich jak stany gorączkowe i ból głowy. W kolejnych tygodniach żółtaczka może ulec nasileniu. Gdy dochodzi do ostrej niewydolności wątroby, mogą wystąpić zaburzenia krzepnięcia krwi (widoczne np. w skłonności do siniaków i przedłużonych krwawieniach), obrzęki, wodobrzusze, encefalopatia (uszkodzenie struktur mózgu). Przy ostrym stłuszczeniu wątroby u ciężarnych (AFLP) może współwystępować stan przedrzucawkowy (ciśnienie krwi ≥140/90 mm Hg oraz białkomocz ≥0,3 g białka w 24-godzinnej zbiórce moczu), ostra niewydolność nerek, ostre zapalenie trzustki, zakażenia bakteryjne i grzybicze.

W badaniach laboratoryjnych pobranych z surowicy krwi widoczne są:

• podwyższone próby wątrobowe (aminotransferaza asparaginianowa – AST i aminotransferaza alaninowa – ALT),
• podwyższony poziom kwasu moczowego,
• podwyższone stężenie bilirubiny,
• obniżone stężenie glukozy,
• obniżone stężenie mocznika.

Ostre stłuszczenie wątroby u ciężarnych (AFLP) – czy dziecko jest zagrożone?

Najgroźniejszymi powikłaniami ostrego stłuszczenia wątroby u ciężarnych jest śmierć matki oraz obumarcie płodu (ryzyko szacowane jest na około 10%). Najczęstszą przyczyną śmiertelności płodu jest hipoglikemia płodowa. Na przestrzeni lat dochodzi do zmniejszenia ryzyka tych groźnych powikłań, dzięki wcześniejszemu rozpoznaniu i rozwiązaniu ciąży. Nie należy zatem bagatelizować sygnałów wskazujących na to schorzenie i wszelkie dolegliwości niezwłocznie zgłosić lekarzowi prowadzącemu.

Ostre stłuszczenie wątroby u ciężarnych (AFLP) – rozpoznanie, leczenie i dieta

Rozpoznanie ostrego stłuszczenia wątroby u ciężarnych możliwe jest na podstawie objawów klinicznych oraz wyników badań laboratoryjnych. Pomocnym badaniem jest USG wątroby. Właściwe rozpoznanie umożliwia biopsja wątroby, jednak ze względu na inwazyjność, jest ona rzadko wykonywana u kobiet w ciąży. W procesie diagnostycznym wykluczane są inne niż AFLP schorzenia wątroby. Wśród nich zespół HELLP (zespół objawów związanych z ciążą, będących powikłaniem stanu przedrzucawkowego lub rzucawki – hemoliza, podwyższone stężenia enzymów wątrobowych i niedobór płytek krwi), cholestaza ciężarnych, wirusowe zapalenia wątroby w ciąży (zakażenia wywołane przez wirus HAV, HBV oraz HCV). Aktualnie, nie są dostępne swoiste leki na stłuszczenie wątroby u ciężarnych. Co więcej, na ostre ciążowe stłuszczenie wątroby leki bez recepty również nie są zalecane. Może rodzić się więc pytanie, czy istnieje domowy sposób na stłuszczenie wątroby oraz jak odwrócić stłuszczenie wątroby. W odróżnieniu od niealkoholowego stłuszczenia wątroby (NAFLD), gdzie zalecana jest dieta, w której obecne są m.in. soki z warzyw i owoców bez cukru, chude mięso czy pieczywo typu graham, w przypadku AFLD dieta nie jest zalecanym sposobem postępowania.

Terapia wspomagająca stanowi rodzaj leczenia objawowego, które jest ukierunkowane na dolegliwości ze strony zajętych narządów oraz leczenie ewentualnych infekcji bakteryjnych i grzybiczych. Najczęściej kilka dni po porodzie dochodzi do normalizacji wyników prób wątrobowych, a samo stłuszczenie nie powinno przejść w przewlekłe. W przypadku braku poprawy stanu zdrowia po porodzie, może być konieczne wykonanie przeszczepu wątroby.

Należy podkreślić, iż w przypadku nagłego wystąpienia w ciąży objawów związanych z zaburzeniem funkcji wątroby, takich jak ból w prawym podżebrzu, zażółcenie skóry, nudności i wymioty należy jak najszybciej zgłosić się do szpitala lub pilnie skonsultować się ze specjalistą.