Remineralizacja szkliwa – czym jest?

Dojrzałe szkliwo jest najtwardszą tkanką organizmu. Cechę te zawdzięcza zawartości aż 96 proc. minerałów, głównie wapnia i fosforu. Jego trwałość uzależniona jest od otaczającego je środowiska, czyli m.in. śliny, obecności płytki nazębnej oraz rodzaju i częstotliwości dostarczanego pożywienia i płynów.

Dlaczego i jak szkliwo ulega zniszczeniu? Czy szkliwo się regeneruje?

Szkliwo traci swoją stabilną strukturę pod wpływem kwaśnego pH w jamie ustnej. Do pewnego stopnia spadek pH wyrównywany jest dzięki zdolnościom buforowym śliny, która bogata jest w związki wapnia i fosforu, które penetrują do szkliwa. Jednak przy poziomie pH 4.5–5.5 dochodzi do uszkodzenia szkliwa - rozpuszczania jego struktur i powstawania podpowierzchniowej demineralizacji (utrata substancji mineralnych). Jest to pierwsza faza rozwoju choroby próchnicowej, tzw. biała plama. Kliniczne zmiany takie manifestują się jako białe, matowe, nieprzezierne plamy o różnej  rozległości i umiejscowieniu. Na tym etapie zewnętrzna warstwa szkliwa pozostaje niezmieniona, dzięki naprawczym zdolnościom śliny.

Biała plama to jedyny, do pewnego etapu odwracalny stan. Wymaga jednak jak najszybszego wdrożenia zabiegów remineralizacji. W innym razie dojdzie do dalszego rozwoju próchnicy i powstania ubytku.

Remineralizacja szkliwa a ryzyko próchnicy

U pacjentów z niskim ryzykiem próchnicy procesy demineralizacji, zachodzące na skutek dobowych spadków pH w jamie ustnej, są rekompensowane remineralizującym działaniem śliny. Jeśli jednak pojawią się czynniki, które zwiększają ryzyko rozwoju choroby próchnicowej, równowaga zostanie zaburzona. Należą do nich przede wszystkim:

• zaniedbania higieniczne
• niewłaściwa dieta (spożywanie cukrów, napoi kwaśnych i gazowanych, częste podjadanie)

Należy pamiętać, że już w kilka minut po umyciu zębów ich powierzchnię pokrywa ślina, tworząc rodzaj błonki. Przyczepią się do niej bakterie zasiedlające jamę ustną, w tym te, które mają potencjał niszczenia zębów (bakterie próchnicotwórcze). W ten sposób powstaje płytka nazębna.

Czym jest remineralizacja szkliwa?

Remineralizacja to ponowne wprowadzenia utraconych minerałów do podpowierzchniowej warstwy szkliwa. Dzięki temu proces chorobowy zostaje zahamowany, a ognisko próchnicowe staje się nieaktywne. Możliwe jest to dzięki zastosowaniu preparatów do remineralizacji.

Równie ważna jest modyfikacja środowiska jamy ustnej. W przypadku złej higieny i nieodpowiedniej diety, jak również zaburzeń w wydzielaniu śliny, procesy remineralizacji będą utrudnione i może się okazać, że nie są skuteczne.

Remineralizacja zębów u dzieci i u dorosłych

Świeżo wyrznięte zęby nie są w pełni zmineralizowane. Ostateczne dojrzewanie szkliwa odbywa się w jamie ustnej. Są przez to bardziej narażone na procesy demineralizacji i rozwój próchnicy. Z  drugiej strony łatwiej poddają się remineralizacji, o ile zostanie ona odpowiednio wcześnie wdrożona. Również zęby mleczne, ze względu na swoją budowę są bardziej narażone na próchnicę, która może mieć bardzo szybki przebieg.

Dzięki nowoczesnym metodom diagnostycznym możliwe jest wykrywanie pierwszych zmian w szkliwie jeszcze zanim są one widoczne gołym okiem. Dlatego dzieci powinny pozostawać pod stałą opieką lekarza dentysty i odbywać wizyty kontrolne co 3–6 miesięcy (począwszy od ok. 1 roku życia) - częstotliwość ustala lekarz w zależności od ryzyka rozwoju próchnicy.

Jak wzmocnić szkliwo u dentysty?

W przypadku pojawienia się białej plamy próchnicowej lekarz dentysta ma do dyspozycji preparaty:

• fluorkowe
• niefluorkowe
• mieszane

Fluor ma udowodnione badaniami działanie remineralizacyjne. Może być stosowany w gabinecie dentystycznym w postaci lakierów, pianek czy żeli. Preparaty niefluorkowe działają synergistycznie w stosunku do fluorkowych, a niektóre z nich wskazują wyższa skuteczność w połączeniu z jonami fluoru.

Spośród  preparatów do remineralizacji szkliwa wielu pacjentom znane jest tzw. płynne szkliwo, nazywane przez nich często sztucznym szkliwem. Należy pamiętać, że przeciwwskazaniem do jego stosowania jest alergia na mleko. Oprócz tego działanie wspomagające wykazuje ozon – zabiegi ozonoterapii zmniejszają liczbę bakterii próchnicotwórczych, a w połączeniu z profilaktyką fluorkową sprzyjają remineralizacji szkliwa.

Należy pamiętać, że remineralizacja zębów będzie skuteczna w przypadku, gdy odwapnienie zlokalizowane jest w obrębie szkliwa. Tylko lekarz dentysta jest w stanie, przy pomocy nowoczesnych badań dodatkowych, określić czy dana zmiana nadaje się do remineralizacji i dobrać optymalną metodę leczenia.

Jak odbudować szkliwo w domu – jak i czym leczyć w domu?

Zgodnie z teorią dynamicznej równowagi w jamie ustnej przebiegają ciągłe procesy demineralizacji i remineralizacji. Remineralizacji sprzyja m.in. :

• regularne, 2 razy w ciągu dnia usuwanie płytki nazębnej przy użyciu szczoteczki do zębów i nitki dentystycznej
• stosowanie past do zębów z fluorem, który ma udowodnione działanie remineralizujące
• stosowanie płukanek z fluorem
• właściwe nawyki dietetyczne – ograniczenie cukrów, kwaśnych pokarmów i napojów

W razie potrzeby lekarz dentysta może zalecić dodatkowe preparaty o działaniu remineralizującym do użytku domowego.