Adiponektyna – czym jest? Jak wpływa na otyłość?

Adiponektyna to związek, który wpływa na szereg rozmaitych procesów metabolicznych – stymuluje m.in. przemiany w zakresie tkanki tłuszczowej, zwiększa insulinowrażliwość tkanki mięśniowej oraz komórek wątroby. Czym jest adiponektyna? Od czego zależy jej poziom i czy do jej oznaczenia w osoczu krwi potrzebne jest specjalne przygotowanie?

Adiponektyna – czym jest i jak działa?

Adiponektyna (ADPN) została odkryta w połowie lat 90. XX wieku. Nazywana też AdipoQ, GBP-28, Acrp30 bądź apM1 stanowi białko o masie ok. 30 kDa, które składa się z 247 aminokwasów i jest syntetyzowane w tkance tłuszczowej, głównie przez dojrzałe adipocyty (komórki tłuszczowe). 

Adiponektyna wywiera wpływ na szereg licznych procesów metabolicznych, w tym zwłaszcza na przemianę węglowodanów i kwasów tłuszczowych w wątrobie oraz w mięśniach. Pośrednio oddziałuje w ten sposób na wrażliwość tkanek obwodowych na insulinę. W związku z tym adiponektyna może wykazywać działanie przeciwmiażdżycowe, przeciwzapalne oraz zwiększające insulinowrażliwość (obniżając poziom glukozy we krwi, nie zwiększa jednocześnie stężenia insuliny). W przypadku tej ostatniej stanowi potencjalny biomarker służący w oznaczaniu insulinooporności. W ostatnim czasie o adiponektynie mówi się także w kontekście jej działania terapeutycznego w chorobie Alzheimer’a.

Adiponektyna – co wpływa na jej poziom w organizmie?

Jak już wcześniej wspomniano, zmiany stężenia adiponektyny wykazują związek z występowaniem określonych sytuacji klinicznych, w tym insulinooporności. Różnice w zakresie ADPN mogą pojawić się także i w przypadku rozwoju chorób o charakterze sercowo-naczyniowym.  

Stężenie adiponektyny w osoczu krwi jest odwrotnie proporcjonalne do wskaźnika masy ciała (BMI), stężenia insuliny oraz triglicerydów, tj. im wyższe BMI (większa masa ciała w stosunku do wzrostu), stężenie insuliny bądź Tg, tym niższe stężenie ADPN. Wyższe wartości opisuje się w przypadku kobiet. Pewne różnice stwierdza się także w odniesieniu do osób należących do różnych grup etnicznych. 

Badanie stężenia adiponektyny – wskazania, przebieg, przygotowanie

Jak podaje wybrana literatura, adiponektyna stanowi 0,01% wszystkich białek osocza. Charakteryzuje się długim okresem półtrwania, a jej stężenie we krwi jest stabilne i stosunkowo wysokie w porównaniu ze stężeniem innych hormonów – w osoczu człowieka zdrowego waha się od 5 do 10 mg/ml.

Żeby móc stwierdzić, czy stężenie adiponektyny przekracza wartości prawidłowe, należy oznaczyć stężenie każdej z izoform ADPN, a następnie określić ich wzajemne proporcje. Jest to trudne, stąd ocena i interpretacja wyników często stanowi wyzwanie diagnostyczne. Zróżnicowanie etniczne stężenia adiponektyny oraz jej niejednorodność w związku z przebiegiem klinicznym rozmaitych schorzeń dostarczają dodatkowych problemów.

Materiałem do badania stężenia adiponektyny jest krew. Samo oznaczenie nie wymaga specjalnego przygotowania. Ze względu na brak zmienności dobowej omawianego czynnika można je wykonać o dowolnej porze dnia. Gotowy wynik specjalista porównuje z wartościami referencyjnymi.

Adiponektyna a otyłość

Adiponektynę określa się często mianem tzw. adipostatu, czyli czujnika tkanki tłuszczowej. U osób otyłych, szczególnie z otyłością brzuszną, stężenie adiponektyny zmniejsza się. Wraz z redukcją nadmiernej masy ciała, stężenie omawianego czynnika wzrasta, choć nie potwierdzają tego jednoznacznie wszystkie przeprowadzone jak dotąd badania. 

Sugeruje się, że podanie tiazolidynedionów – leków stosowanych głównie w leczeniu cukrzycy – stymuluje biosyntezę adiponektyny. 

Powyższa treść pełni charakter informacyjny i nie stanowi porady medycznej ani opinii dietetyka dostosowanej do indywidualnej sytuacji odbiorcy. Celem uzyskania spersonalizowanych zaleceń należy skonsultować się ze specjalistą.