Badacze z Wrocławia odtwarzają receptury staropolskich leków

Rekonstrukcja staropolskich medykamentów

Projekt pt. „Odtworzenie i analiza preparatów leczniczych zidentyfikowanych na podstawie egodokumentów epoki staropolskiej (XVI–XVIII wiek)” stwarza możliwość poznania rzeczywistego działania dawnych preparatów leczniczych oraz zgłębienia medycznego podłoża relacji lekarz-pacjent w epoce nowożytnej. Na realizację przedsięwzięcia przyznano ponad 1,5 mln złotych w ramach grantu „SONATA BIS”.

Dr Jakub Węglorz z Uniwersytetu Wrocławskiego wyjaśnił, jak wygląda praca nad projektem, w którym uczestniczy. Najpierw badacz wyszukiwał w źródłach historycznych informacji o lekach, które stosowano w epoce staropolskiej. Receptury dawnych preparatów leczniczych zostały pozyskane z pamiętników, listów, diariuszy i prywatnych notatek. Następnie, po zidentyfikowaniu komponentów, naukowcy przetłumaczyli formuły zapisane w źródłach historycznych na współczesny język laboratoryjny i zamierzają przystąpić do odtworzenia preparatów. Zostaną one poddane analizie, aby przyjrzeć się ich aktywności biologicznej i sprawdzić, czy rzeczywiście miały one właściwości lecznicze.

Teriak – dawny popularny medykament

Teriak stosowany w dawnej medycynie ma bardzo długą historię użytkowania. Został opracowany w III wieku. p.n.e. i początkowo funkcjonował jako panaceum na różne dolegliwości zdrowotne, ale też jako środek znoszący szkodliwe działanie trucizn. Z czasem receptura leku ewoluowała, rozszerzano ją, dodając kolejne składniki. Preparat zaczął funkcjonować jako jeden z najważniejszych leków przeciwepidemicznych. Do XIX wieku był zalecany jako środek przeciwko „chorobom zaraźliwym”, np. dżumie dymieniczej.

Według naukowców z Wrocławia, autorów artykułu opublikowanego „Journal of Ethnopharmacology”, nie ma przesłanek z historycznego i farmakologicznego punktu widzenia, że mikstura stosowana według dawnych zaleceń mogła być trująca lub działać narkotycznie. Niektóre ze składowych mogły mieć pewne działanie farmakologiczne, które współcześnie uznano by za trujące, ale ich ilość w pojedynczej porcji leku była niewielka. Skuteczność teriaku opierała się prawdopodobnie głównie na efekcie placebo. Jednoznacznie będzie można to potwierdzić, dokonując rekonstrukcji dawnego środka leczniczego i jego analizy zawartości związków czynnych oraz podstawowej aktywności biologicznej.