starodawna apteka
Justyna Piekara

Badacze z Wrocławia odtwarzają receptury staropolskich leków

Naukowcy z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego i Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu pracują przy projekcie, którego celem jest odtworzenie medykamentów sprzed 400 lat. Czy staropolskie leki były skuteczne? Eksperci uważają, że odpowiedź na to pytanie można uzyskać po zrekonstruowaniu ich według dawnej metodologii, a następnie przetestowaniu preparatów z wykorzystaniem nowoczesnych procedur analitycznych.

Rekonstrukcja staropolskich medykamentów

Projekt pt. „Odtworzenie i analiza preparatów leczniczych zidentyfikowanych na podstawie egodokumentów epoki staropolskiej (XVI–XVIII wiek)” stwarza możliwość poznania rzeczywistego działania dawnych preparatów leczniczych oraz zgłębienia medycznego podłoża relacji lekarz-pacjent w epoce nowożytnej. Na realizację przedsięwzięcia przyznano ponad 1,5 mln złotych w ramach grantu „SONATA BIS”.

Dr Jakub Węglorz z Uniwersytetu Wrocławskiego wyjaśnił, jak wygląda praca nad projektem, w którym uczestniczy. Najpierw badacz wyszukiwał w źródłach historycznych informacji o lekach, które stosowano w epoce staropolskiej. Receptury dawnych preparatów leczniczych zostały pozyskane z pamiętników, listów, diariuszy i prywatnych notatek. Następnie, po zidentyfikowaniu komponentów, naukowcy przetłumaczyli formuły zapisane w źródłach historycznych na współczesny język laboratoryjny i zamierzają przystąpić do odtworzenia preparatów. Zostaną one poddane analizie, aby przyjrzeć się ich aktywności biologicznej i sprawdzić, czy rzeczywiście miały one właściwości lecznicze.

Zespół badaczy musi zmierzyć się z wyzwaniem, jakim jest zgromadzenie składników dawnych leków. Substancje potrzebne do rekonstrukcji nie są już powszechnie dostępne ze względu na prawne ograniczenia (np. opium), występują w śladowych ilościach i są drogie (np. ambra) albo wymagają pozyskania z roślin lub od zwierząt, które podlegają ochronie gatunkowej (np. żmija zygzakowata).

Teriak – dawny popularny medykament

Teriak stosowany w dawnej medycynie ma bardzo długą historię użytkowania. Został opracowany w III wieku. p.n.e. i początkowo funkcjonował jako panaceum na różne dolegliwości zdrowotne, ale też jako środek znoszący szkodliwe działanie trucizn. Z czasem receptura leku ewoluowała, rozszerzano ją, dodając kolejne składniki. Preparat zaczął funkcjonować jako jeden z najważniejszych leków przeciwepidemicznych. Do XIX wieku był zalecany jako środek przeciwko „chorobom zaraźliwym”, np. dżumie dymieniczej.

Naukowcy z wrocławskich uczelni po raz pierwszy zestawili informacje ze źródeł historycznych z danymi farmakologicznymi, które umożliwiły obliczenie ilości związków aktywnych w dawkach przyjmowanych niegdyś przez pacjentów. W Europie zachowały się liczne przepisy na przygotowanie teriaku, ale zespół badaczy zdecydował się posługiwać tylko tymi, które powstały na terenie ówczesnej Rzeczypospolitej. Receptura, którą wykorzystali do rekonstrukcji, pochodzi z 1630 roku i składa się z 61 składników oraz trzech złożonych preparatów.

Według naukowców z Wrocławia, autorów artykułu opublikowanego „Journal of Ethnopharmacology”, nie ma przesłanek z historycznego i farmakologicznego punktu widzenia, że mikstura stosowana według dawnych zaleceń mogła być trująca lub działać narkotycznie. Niektóre ze składowych mogły mieć pewne działanie farmakologiczne, które współcześnie uznano by za trujące, ale ich ilość w pojedynczej porcji leku była niewielka. Skuteczność teriaku opierała się prawdopodobnie głównie na efekcie placebo. Jednoznacznie będzie można to potwierdzić, dokonując rekonstrukcji dawnego środka leczniczego i jego analizy zawartości związków czynnych oraz podstawowej aktywności biologicznej.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Probiotyki i kiszonki lekiem na halitozę

    Najnowsze badania nad problemem halitozy pokazują, że stosowanie probiotyków w formie bakterii Gram-dodatnich może pomóc w walce z tą przykrą przypadłością. Czy drobnoustroje probiotyczne rozwiązują problem raz na zawsze?

  • Jak radzić sobie z atopowym zapaleniem skóry (AZS) wiosną i latem?

    Egzema to przewlekła choroba skóry. Objawy czasem się nasilają, a innym razem nie dają żadnych przykrych dolegliwości. Pacjenci mogą doświadczać zaostrzeń z powodu pewnych czynników wyzwalających, w tym tych znajdujących się w środowisku. Pogorszenie stanu skóry wynika czasami ze zmienności pór roku. Jak sobie z tym radzić?

  • Czy erytrytol jest związany z wyższym ryzykiem udaru mózgu i zawału serca?

    Naukowcy zbadali związek między powszechnie stosowanym sztucznym słodzikiem – erytrytolem – a ryzykiem sercowo-naczyniowym. Dzięki wstępnym analizom odkryto, że erytrytol zwiększa ryzyko wystąpienia schorzeń natury kardiologicznej. Potrzebne są jednak dalsze badania, aby potwierdzić te wyniki.

  • Zapalenie mieszków włosowych – przyczyny, leczenie i pielęgnacja skóry

    Zapalenie mieszków włosowych jest często występującą dermatozą, która objawia się zaczerwienieniem skóry, czerwonymi grudkami oraz świądem. Zazwyczaj ma łagodny przebieg, choć może się zdarzyć, że towarzyszą jej bolesne zmiany ropne. Dowiedz się, jakie mogą być przyczyny schorzenia i jak leczy się zapalenie mieszków włosowych.

  • Zniekształcenia poznawcze – co to takiego? Geneza, rodzaje

    Zniekształcenia poznawcze to wyolbrzymione schematy myślowe, które fałszują rzeczywistość i sprawiają, że postrzegamy ją w sposób zdeformowany. Doświadcza ich każdy człowiek, jednak jeśli pojawiają się zbyt często lub utrzymują się przez długi czas, mogą prowadzić do występowania stanów lękowych czy zaburzeń nastroju.

  • Leczenie endometriozy zastrzykiem raz w miesiącu – co wiemy o tej metodzie?

    Endometrioza dotyka na całym świecie około 10% kobiet w wieku rozrodczym. Patogeneza tej choroby polega na tym, że tkanka podobna do endometrium lub wyściółki macicy rośnie poza macicą, powodując silny ból miesiączkowy i obfite krwawienie, a u niektórych bezpłodność. Dostępne terapie mogą pomóc złagodzić objawy, jednak obecnie nie ma lekarstwa na endometriozę. Nowe badania wykazały, że comiesięczne zastrzyki przeciwciał zmniejszają zmiany chorobowe, tkankę bliznowatą i zrosty narządów u małp z endometriozą.

  • Badania przesiewowe raka piersi – mammografia 3D lepsza niż skan 2D. Przegląd najnowszych doniesień

    W dużym badaniu obejmującym ponad milion kobiet naukowcy porównali skuteczność mammografii 2D i mammografii z tomosyntezą 3D w wykrywaniu raka piersi. Odkryli, że mammografia 3D była znacznie skuteczniejsza niż mammografia 2D. Czy standard profilaktyki raka piersi właśnie uległ zmianie?

  • Spożycie soli może mieć inny wpływ na mężczyzn i kobiety

    Nadciśnienie krwi dotyka około 1,28 miliarda dorosłych na całym świecie. Jeśli ciśnienie krwi nie jest prawidłowo kontrolowane, może zwiększać ryzyko chorób serca, mózgu i nerek. Jedną z powszechnych, ale mniej znanych przyczyn nadciśnienia tętniczego jest nadwrażliwość na sól, czyli sytuacja, w której organizm nie wydala jej nadmiaru. Ostatni przegląd badań nad tym tematem wykazał, że kobiety w każdym wieku są bardziej wrażliwe kardiologicznie na spożycie soli niż mężczyźni. Zjawisko to może mieć wpływ na kontrolę ciśnienia krwi.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij