Fiolka ze szczepionką na HIV, obok której leży strzykawka z igłą
Justyna Piekara

Szczepionka mRNA przeciwko HIV – co wiadomo o wynikach badań przedkliniczch?

Szczepionka na HIV to temat, który od dekad jest wciąż otwarty i nierozwiązany. Wiele zespołów naukowych z całego świata nie ustaje w swoich próbach stworzenia takiego preparatu, co jakiś czas donosząc o wynikach swoich badań. Co wiadomo o najnowszym preparacie tuż przed kolejną fazą analiz, czyli badaniami klinicznymi?

Leki znacznie poprawiły jakość życia osób żyjących z HIV/AIDS, niemniej nie są w stanie całkowicie pokonać infekcji. Pozwalają na zachowanie dobrej kondycji zdrowotnej, spowalniając jednocześnie rozwój choroby. Preparaty zmniejszają także ryzyko zakażenia chorobami charakterystycznymi dla AIDS oraz na przeniesienie wirusa z matki na dziecko podczas ciąży i porodu. Wirus wykorzystuje różne molekularne możliwości, aby przetrwać ataki układu odpornościowego, dlatego od kilku dekad naukowcy nieskutecznie pracują nad stworzeniem szczepionki ochronnej przeciw HIV.  Niedawno jednak powstał eksperymentalny preparat mRNA Env-Gag VLP, z którym wiąże się nowe nadzieje.

Szczepionka mRNA Env-Gag VLP

Pomimo wysiłków naukowców z całego świata, nie powstała dotychczas szczepionka, która skutecznie zapobiegałaby zakażeniom wirusem HIV. Ostatnio, dzięki technologii mRNA, pojawił się preparat szczepionkowy, z którym wiązane są nowe nadzieje i który być może odwróci sytuację. Opublikowane w czasopiśmie „Nature Medicine” wyniki badań wstępnych, które prowadzono na zwierzętach, świadczą o tym, że eksperymentalny preparat jest bardzo obiecujący.

Anthony S. Fauci, ekspert National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID), powiedział, że najnowszy preparat stanowi nowe obiecujące podejście w leczeniu HIV, ponieważ łączy w sobie kilka cech, które mogą wyeliminować błędy innych eksperymentalnych szczepionek. W badaniach przedklinicznych okazał się bezpieczna i wywołał pożądaną odpowiedź immunologiczną przeciwko wirusowi podobnemu do HIV.

Szczepionka mRNA Env-Gag VLP opracowywana przez Modernę i NIAID działa na podobnej zasadzie jak szczepionki mRNA przeciwko COVID-19. W tym wypadku, zamiast zakodowanych instrukcji do wytwarzania białka kolca koronawirusa SARS-CoV-2, dostarczane są informacje dotyczące produkcji dwóch kluczowych białek HIV – Env i Gag.

Po zaszczepieniu,  komórki mięśniowe zwierząt laboratoryjnych połączyły te dwa białka i wytworzyły cząsteczki wirusopodobne (VLP, ang. Virus-Like Particles). Nie są one zdolne do infekowania, ponieważ nie zawierają pełnego wirusowego kodu genetycznego, ale ich obecność jest wystarczająca, aby wywoływać silną odpowiedź immunologiczną limfocytów T i B.

Jak wypadły testy na zwierzętach?

Naukowcy poinformowali, że dwie dawki szczepionki mRNA wywołały przeciwciała neutralizujące u wszystkich myszy uczestniczących w eksperymencie. Białka Env wytwarzane z instrukcji mRNA bardzo przypominały białka wirusa, co można uznać za sukces, porównując efekty działania najnowszego preparatu do powstałych wcześniej eksperymentalnych szczepionek przeciwko HIV.

Zespół przetestował też szczepionkę mRNA Env-Gag VLP na makakach. Małpy, które otrzymały szczepionkę wstępną i wielokrotne zastrzyki przypominające, wykazywały znacznie niższe ryzyko zakażenia SHIV (o 79%), czyli małpim wirusem niedoboru odporności, w porównaniu z nieszczepionymi zwierzętami. Chociaż dawki dostarczonego mRNA były wysokie, szczepionka była dobrze tolerowana i wywoływała tylko łagodne, tymczasowe działania niepożądane, w postaci utraty apetytu.

Dr Paolo Lusso z NIAID poinformował, że obecnie trwają prace nad udoskonaleniem protokółu szczepień. Ma to na celu poprawę jakości i ilość produkowanych cząsteczek VLP, co może przełożyć się na skuteczność szczepionki. Jeśli bezpieczeństwo preparatu zostanie ocenione pozytywnie, będzie można przystąpić do przeprowadzenia pierwszej fazy badań klinicznych.

Dowiedz się więcej o tym, czym jest wirus HIV i jak dochodzi do jego transmisji?

Powiązane produkty

Dlaczego trudno opracować skuteczną szczepionkę przeciw HIV?

Duża różnorodność genetyczna HIV utrudnia opracowanie skutecznej szczepionki ochronnej. Wirus bardzo szybko się rozmnaża. Często towarzyszą temu mutacje, w wyniku których zyskuje zdolność unikania przeciwciał. Docelowy preparat powinien stymulować odpowiedź immunologiczną, która będzie rozpoznawać szeroką gamę różnych szczepów wirusa oraz zneutralizuje go, zanim zacznie się różnicować i uruchomi mechanizmy obronne, pozwalające uzyskać odporność.

Produkcja przeciwciał wymierzonych przeciw patogenowi u osoby zakażonej jest punktem wyjścia do pracy nad szczepionką ochronną przeciw większości wirusów. W przypadku HIV jest inaczej. Mechanizm ten nie jest uruchamiany, dlatego nie jest wywoływana wystarczająca do powstrzymania infekcji odpowiedź immunologiczna. Wirus HIV wykorzystuje łańcuchy cukrowe do zakamuflowania glikoprotein swojej zewnętrznej otoczki, aby „przechytrzyć” układ odpornościowy i stać się dla niego niewidocznym. Powstrzymuje w ten sposób przeciwciała, które mają go rozpoznać i zablokować. Ponadto przewlekłe zakażenie HIV powoduje tzw. wyczerpanie immunologiczne. Systematyczna utrata wyspecjalizowanych białych krwinek, dokładniej limfocytów T CD4, osłabia zdolność organizmu do wykrywania i obrony przed patogenami. HIV może także „ukrywać się" uśpiony w niewielkiej liczbie komórek układu odpornościowego. Fragment DNA „schowany” w genomie komórki gospodarza może przetrwać i ponownie aktywować infekcję po wielu latach.

  1. P. Zhang i in., A multiclade env–gag VLP mRNA vaccine elicits tier-2 HIV-1-neutralizing antibodies and reduces the risk of heterologous SHIV infection in macaques, Nature Medicine 2021, [online] DOI: 10.1038/s41591-021-01574-5, [dostęp:] 17.01.2022.
  2. Experimental mRNA HIV vaccine safe, shows promise in animals, „eurekalert.org” [online], https://www.eurekalert.org/news-releases/937170, [dostęp:] 17.01.2022.
  3. L. Scherer, Human Trials for HIV Vaccine Created With mRNA Technology to Begin, „webmed.com” [online], https://www.webmd.com/hiv-aids/news/20210902/human-trials-hiv-vaccine-created-with-mrna-technology-begins, [dostęp:] 17.01.2022.
  4. J. Myhre i in., Why Is It So Hard to Make an HIV Vaccine?, “verywellhealth.com” [online], https://www.verywellhealth.com/hiv-vaccine-development-4057071,  [dostęp:] 17.01.2022.
  5. G.Curins, Why is it so difficult to make an HIV prevention vaccine?, „aidsmap.com”  [online], https://www.aidsmap.com/about-hiv/why-it-so-difficult-make-hiv-prevention-vaccine,  [dostęp:] 17.01.2022.
  6. A. Zeltines, Construction and Characterization of Virus-Like Particles: A Review, „Molecular Biotechnology", 2013, 53 (1), s.92–107, [online] doi: 10.1007/s12033-012-9598-4, [dostęp:] 17.01.2022.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij