statyw na próbki krwi do badania krwi w kierunku nowotworów
Agnieszka Gierszon

Chromogranina – badanie markeru, wskazania, normy

Chromogranina A (CgA) jest białkiem komórek neuroendokrynych i endokrynnych – prawidłowych i nowotworowych. CgA produkowane jest głównie przez komórki chromochłonne w rodzeniu nadnerczy (syntetyzują adrenalinę i noradrenalinę) lub w komórkach trzustki (beta). Naturalnie jego stężenie jest niskie, a właściwości CgA wykorzystuje się jako niespecyficzny (nieprzypisane tylko do jednego rodzaju guza) marker nowotworów neuroendokrynnych (NET). Jak interpretować wyniki badania i czy podwyższony poziom CgA to potwierdzenie rozwoju choroby nowotworowej?

Chromogranina A (CgA) jest kwaśnym, stabilnym białkiem produkowanym i magazynowanym w ziarnistościach komórek rozproszonego układu endokrynnego, które  mają zdolność uwalniania hormonów w odpowiedzi na sygnały płynące z układu nerwowego. Chromogranina A stanowi dobry, choć nieswoisty, marker służący wykrywaniu, diagnozowaniu i monitorowaniu odpowiedzi na leczenie guzów neuroendokrynnych.

Co to jest chromogranina (CgA)?

Chromogranina A (CgA) jest białkiem wydzielanym przez komórki neuroendokrynne, mające zdolność produkowania hormonów po stymulacji ze strony układu nerwowego. Komórki neuroendokrynne rozlokowane są w części współczulnej układu nerwowego oraz w wielu narządach, w tym przede wszystkim w rdzeniu nadnerczy oraz w narządach układu pokarmowego, takich jak jelita czy trzustka. Fizjologicznie chromogranina A wpływa na czynność narządów i komórek oraz wydzielanie przez komórki innych substancji, np. hormonów. Ma zdolność regulacji światła naczyń krwionośnych i mięśni ścian oskrzeli, przez co pośrednio wpływa na ciśnienie krwi czy pojemność płuc, bierze także udział w regulacji perystaltyki jelit i procesu trawienia.

W przypadku, kiedy w narządzie bogatym w komórki neuroendokrynne dojdzie do rozwoju złośliwego lub niezłośliwego guza nowotworowego o charakterze neuroendokrynnym, w ok. 60–80% przypadków dojdzie również do wzrostu poziomu chromograniny A, którą w nadmiarze będą wydzielały komórki guza. Co istotne, w około 70% przypadków nowotwory neuroendokrynne rozwijają się w trzustce i przewodzie pokarmowym, jednak w rzadszych przypadkach mogą lokalizować się w innych miejscach. Jednym z przykładów częściej występujących guzów neuroendokrynnych lokalizujących się w układzie pokarmowym pacjenta jest rakowiak. Komórki rakowiaka mają zdolność do produkcji nie tylko chromograniny A, ale także do stymulowania organizmu do wytwarzania i wydzielania innych hormonów i substancji czynnych biologicznie, np. serotoniny lub histaminy. Substancje te w przebiegu rakowiaka mogą być wydzielane pulsacyjnie, po stymulacji np. niektórymi lekami bądź potrawami, a ich podwyższone stężenia mogą prowadzić do objawów tzw. zespołu rakowiaka.

Chromogranina A stanowi zatem niespecyficzny marker nowotworowy, stosowany przede wszystkim w wykrywaniu, diagnostyce i monitorowaniu terapii guzów neuroendokrynnych. Ponadto, wraz z synaptofizyną, chromogranina A stanowi też marker wykorzystywany w badaniach immunohistochemicznych (ICH), wykonywanych przez patomorfologa w celu postawienia rozpoznania patomorfologicznego nowotworów neuroendokrynnych. Niekiedy badaniem wykonywanym wraz z oznaczeniem poziomu CgA jest oznaczenie poziomu kwasu 5-hydroksyindolooctowego (5-HIAA) w dobowej zbiórce moczu. U pacjentów, u których istnieją specyficzne wskazania, badanie poziomu CgA można uzupełnić także o oznaczenie poziomu serotoniny, insuliny bądź gastryny.

Dużo mniej poznanym i rzadziej stosowanym w rutynowej diagnostyce markerem guzów neuroendokrynnych układu pokarmowego, zwłaszcza guzów odbytu i nowotworów trzustki typu insulinoma oraz nowotworów jajników, jest chromogranina B (CgB).

Dowiedz się więcej o tym, czym są i o czym świadczą podwyższone markery nowotworowe?

Badanie CgA – wskazania

Rutynowo badanie poziomu CgA wykonywane jest w diagnostyce rakowiaków, jednak można je też wykonywać przy podejrzeniu innych nowotworów neuroendokrynnych, wywodzących się z komórek rdzenia nadnerczy (guz chromochłonny), wątroby (neuroblastoma), trzustki, płuca, tarczycy bądź prostaty.

Wskazaniami do badania poziomu chromograniny A przy podejrzeniu rakowiaka u pacjenta mogą być m.in. napadowe zaburzenia rytmu serca i skoki ciśnienia krwi, czerwienienie się twarzy i szyi, nadmierne pocenie się, zawroty głowy, duszności, kaszel, wymioty, biegunki i utrata masy ciała. Co istotne, wymienione objawy nie są zwykle obserwowane przez cały czas, a pojawiają się np. po spożyciu niektórych posiłków lub alkoholu.

Powiązane produkty

Badanie stężenia CgA – przygotowanie i przebieg

Badanie poziomu chromograniny A wykonuje się w surowicy krwi żylnej, pobranej zwykle ze zgięcia łokciowego pacjenta. Przed pobraniem krwi pacjent powinien pozostawać na czczo, to jest bez jedzenia i picia słodkich lub gazowanych napojów przez co najmniej 8 godzin. Niektóre leki mogę wpływać na podwyższenie stężenia chromograniny A – są to np. inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, leki z grupy inhibitorów receptora H2 (np. stosowana na zgagę ranitydyna) bądź leki z grupy inhibitorów pompy protonowej. Jeśli to możliwe oraz po uprzedniej konsultacji z lekarzem prowadzącym, może być wskazane, by pacjent odstawił przyjmowane leki z wymienionych grup nawet na 7 do 14 dni przed pobraniem krwi do badania.

Interpretacja wyników CgA – wyniki, normy, interpretacja

W warunkach fizjologicznych poziom CgA nie powinien przekraczać u pacjenta 4 nmoL/L (lub – w zależności od laboratorium i stosowanej przez nie metody oznaczania CgA – 40AU lub 5,6 ng/mL).

Spadek poziomu chromograniny A w surowicy pacjenta nie ma wartości diagnostycznej, bo jej poziom u zdrowych pacjentów jest i powinien być niski.

Podwyższony poziom CgA występuje u pacjentów z nowotworami neuroendokrynnymi, w tym w przebiegu drobnokomórkowego raka płuc i rakowiaków przewodu pokarmowego, guzów chromochłonnych nadnerczy oraz nowotworów trzustki. Poziom CgA jest zwykle skorelowany z wielkością guza nowotworowego. Wzrost stężenia chromograniny A obserwuje się także u pacjentów z niektórymi chorobami o podłożu nienowotworowym, np. u osób z chorobami nerek i wątroby, u pacjentów z cukrzycą i nadciśnieniem, u osób z zanikowym nieżytem błony śluzowej żołądka, zapaleniem trzustki i zapalnymi chorobami jelit. Należy również pamiętać o tym, że niespecyficzny wzrost poziomu CgA może występować u pacjentów przyjmujących niektóre leki.

Ważne, by pamiętać, że wyników badania nie należy konsultować na żadnym forum medycznym, a omówić je z lekarzem prowadzącym, który weźmie pod uwagę stan kliniczny pacjenta i wyniki innych oznaczeń laboratoryjnych.

Badanie CgA – cena/refundacja i skierowanie

Gdy badanie poziomu CgA zleci lekarz specjalista, np. onkolog lub endokrynolog, koszt badania pokryje Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Jeżeli zdecydujemy się na oznaczenie poziomu CgA za odpłatnością, koszt badania wyniesie około 100 złotych. Na wynik badania trzeba będzie poczekać do kilku dni roboczych.

  1. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej pod red. A. Dembińskiej-Kieć, J. Naskalskiego i B. Solnicy, wyd. IV, Wrocław 2018.
  2. Choroby rozproszonego układu wewnątrzwydzielniczego. red. Jarząb B., Płaczkiewicz-Jankowska E., Handkiewicz-Junak D. w: Interna Szczeklika 2019. Kraków, 2019.
  3. Solnica B. Diagnostyka laboratoryjna. Warszawa 2014.
  4. Neumeister B, Besenthal I, Böhm B.O. Diagnostyka laboratoryjna – poradnik kliniczny. Wrocław 2013.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy

    Hiperprolaktynemia może być jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynności tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan.

  • APTT – czas kaolinowo-kefalinowy, normy i wskazania. Kiedy należy wykonać badanie?

    APTT to jeden z parametrów krwi, którego oznaczenie jest bardzo ważne w ocenie stopnia krzepliwości krwi pacjenta, u którego planowana jest operacja chirurgiczna lub który jest leczony z powodu chorób natury zakrzepowo-zatorowej. Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na czas częściowej tromboplastyny po aktywacji mogą być choroby wątroby lub zaburzenia ilości witaminy K w organizmie. Jak wygląda badanie APTT, czy jest refundowane i jak się do niego przygotować?

  • D-dimery – wskazania, normy, podwyższone. Poziom d-dimerów a zakrzepica

    Badanie d-dimerów we krwi jest jednym z głównych parametrów wykorzystywanych w diagnostyce chorób zakrzepowych takich jak zakrzepica żył głębokich dolnych czy zatorowość płucna. Skrzepy krwi znajdujące się w naczyniach krwionośnych mogą zamknąć światło tych przewodów i doprowadzić w ten sposób do bardzo poważnych komplikacji zdrowotnych. Wyróżnia się cztery podstawowe metody oznaczania stężenia d-dimerów we krwi (metoda lateksowa, immunoenzymatyczna, aglutynacji pełnej krwi i wykorzystująca przeciwciała znakowane technetem). Kiedy wykonać badanie, ile kosztuje oznaczenie stężenia d-dimerów, jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Erytropoetyna (EPO) – badanie, normy, interpretacja wyników

    Badanie erytropoetyny (EPO) jest wskazane podczas prowadzenia procesu diagnostycznego chorób krwi i nerek. Dzięki analizie poziomu erytropoetyny możliwe jest kontrolowanie odpowiedzi na wdrożone leczenie anemii, nadkrwistości i niedokrwistości. Wysoki poziom EPO jest charakterystyczny dla sportowców, którzy swoje treningi odbywają w terenach górskich, ale także, co ciekawe, dla osób palących papierosy. Badanie poziomu erytropoetyny często towarzyszy analizie morfologii krwi i hematokrytowi. Jaka jest norma EPO we krwi, czy do badania erytropoetyny należy zgłosić się na czczo i czy stosowanie EPO przez sportowców jest równoznaczne ze stosowaniem dopingu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

    Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij