statyw na próbki krwi do badania krwi w kierunku nowotworów
Agnieszka Gierszon

Chromogranina – badanie markeru, wskazania, normy

Chromogranina A (CgA) jest białkiem komórek neuroendokrynych i endokrynnych – prawidłowych i nowotworowych. CgA produkowane jest głównie przez komórki chromochłonne w rodzeniu nadnerczy (syntetyzują adrenalinę i noradrenalinę) lub w komórkach trzustki (beta). Naturalnie jego stężenie jest niskie, a właściwości CgA wykorzystuje się jako niespecyficzny (nieprzypisane tylko do jednego rodzaju guza) marker nowotworów neuroendokrynnych (NET). Jak interpretować wyniki badania i czy podwyższony poziom CgA to potwierdzenie rozwoju choroby nowotworowej?

Chromogranina A (CgA) jest kwaśnym, stabilnym białkiem produkowanym i magazynowanym w ziarnistościach komórek rozproszonego układu endokrynnego, które  mają zdolność uwalniania hormonów w odpowiedzi na sygnały płynące z układu nerwowego. Chromogranina A stanowi dobry, choć nieswoisty, marker służący wykrywaniu, diagnozowaniu i monitorowaniu odpowiedzi na leczenie guzów neuroendokrynnych.

Co to jest chromogranina (CgA)?

Chromogranina A (CgA) jest białkiem wydzielanym przez komórki neuroendokrynne, mające zdolność produkowania hormonów po stymulacji ze strony układu nerwowego. Komórki neuroendokrynne rozlokowane są w części współczulnej układu nerwowego oraz w wielu narządach, w tym przede wszystkim w rdzeniu nadnerczy oraz w narządach układu pokarmowego, takich jak jelita czy trzustka. Fizjologicznie chromogranina A wpływa na czynność narządów i komórek oraz wydzielanie przez komórki innych substancji, np. hormonów. Ma zdolność regulacji światła naczyń krwionośnych i mięśni ścian oskrzeli, przez co pośrednio wpływa na ciśnienie krwi czy pojemność płuc, bierze także udział w regulacji perystaltyki jelit i procesu trawienia.

W przypadku, kiedy w narządzie bogatym w komórki neuroendokrynne dojdzie do rozwoju złośliwego lub niezłośliwego guza nowotworowego o charakterze neuroendokrynnym, w ok. 60–80% przypadków dojdzie również do wzrostu poziomu chromograniny A, którą w nadmiarze będą wydzielały komórki guza. Co istotne, w około 70% przypadków nowotwory neuroendokrynne rozwijają się w trzustce i przewodzie pokarmowym, jednak w rzadszych przypadkach mogą lokalizować się w innych miejscach. Jednym z przykładów częściej występujących guzów neuroendokrynnych lokalizujących się w układzie pokarmowym pacjenta jest rakowiak. Komórki rakowiaka mają zdolność do produkcji nie tylko chromograniny A, ale także do stymulowania organizmu do wytwarzania i wydzielania innych hormonów i substancji czynnych biologicznie, np. serotoniny lub histaminy. Substancje te w przebiegu rakowiaka mogą być wydzielane pulsacyjnie, po stymulacji np. niektórymi lekami bądź potrawami, a ich podwyższone stężenia mogą prowadzić do objawów tzw. zespołu rakowiaka.

Chromogranina A stanowi zatem niespecyficzny marker nowotworowy, stosowany przede wszystkim w wykrywaniu, diagnostyce i monitorowaniu terapii guzów neuroendokrynnych. Ponadto, wraz z synaptofizyną, chromogranina A stanowi też marker wykorzystywany w badaniach immunohistochemicznych (ICH), wykonywanych przez patomorfologa w celu postawienia rozpoznania patomorfologicznego nowotworów neuroendokrynnych. Niekiedy badaniem wykonywanym wraz z oznaczeniem poziomu CgA jest oznaczenie poziomu kwasu 5-hydroksyindolooctowego (5-HIAA) w dobowej zbiórce moczu. U pacjentów, u których istnieją specyficzne wskazania, badanie poziomu CgA można uzupełnić także o oznaczenie poziomu serotoniny, insuliny bądź gastryny.

Dużo mniej poznanym i rzadziej stosowanym w rutynowej diagnostyce markerem guzów neuroendokrynnych układu pokarmowego, zwłaszcza guzów odbytu i nowotworów trzustki typu insulinoma oraz nowotworów jajników, jest chromogranina B (CgB).

Dowiedz się więcej o tym, czym są i o czym świadczą podwyższone markery nowotworowe?

Badanie CgA – wskazania

Rutynowo badanie poziomu CgA wykonywane jest w diagnostyce rakowiaków, jednak można je też wykonywać przy podejrzeniu innych nowotworów neuroendokrynnych, wywodzących się z komórek rdzenia nadnerczy (guz chromochłonny), wątroby (neuroblastoma), trzustki, płuca, tarczycy bądź prostaty.

Wskazaniami do badania poziomu chromograniny A przy podejrzeniu rakowiaka u pacjenta mogą być m.in. napadowe zaburzenia rytmu serca i skoki ciśnienia krwi, czerwienienie się twarzy i szyi, nadmierne pocenie się, zawroty głowy, duszności, kaszel, wymioty, biegunki i utrata masy ciała. Co istotne, wymienione objawy nie są zwykle obserwowane przez cały czas, a pojawiają się np. po spożyciu niektórych posiłków lub alkoholu.

Powiązane produkty

Badanie stężenia CgA – przygotowanie i przebieg

Badanie poziomu chromograniny A wykonuje się w surowicy krwi żylnej, pobranej zwykle ze zgięcia łokciowego pacjenta. Przed pobraniem krwi pacjent powinien pozostawać na czczo, to jest bez jedzenia i picia słodkich lub gazowanych napojów przez co najmniej 8 godzin. Niektóre leki mogę wpływać na podwyższenie stężenia chromograniny A – są to np. inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, leki z grupy inhibitorów receptora H2 (np. stosowana na zgagę ranitydyna) bądź leki z grupy inhibitorów pompy protonowej. Jeśli to możliwe oraz po uprzedniej konsultacji z lekarzem prowadzącym, może być wskazane, by pacjent odstawił przyjmowane leki z wymienionych grup nawet na 7 do 14 dni przed pobraniem krwi do badania.

Interpretacja wyników CgA – wyniki, normy, interpretacja

W warunkach fizjologicznych poziom CgA nie powinien przekraczać u pacjenta 4 nmoL/L (lub – w zależności od laboratorium i stosowanej przez nie metody oznaczania CgA – 40AU lub 5,6 ng/mL).

Spadek poziomu chromograniny A w surowicy pacjenta nie ma wartości diagnostycznej, bo jej poziom u zdrowych pacjentów jest i powinien być niski.

Podwyższony poziom CgA występuje u pacjentów z nowotworami neuroendokrynnymi, w tym w przebiegu drobnokomórkowego raka płuc i rakowiaków przewodu pokarmowego, guzów chromochłonnych nadnerczy oraz nowotworów trzustki. Poziom CgA jest zwykle skorelowany z wielkością guza nowotworowego. Wzrost stężenia chromograniny A obserwuje się także u pacjentów z niektórymi chorobami o podłożu nienowotworowym, np. u osób z chorobami nerek i wątroby, u pacjentów z cukrzycą i nadciśnieniem, u osób z zanikowym nieżytem błony śluzowej żołądka, zapaleniem trzustki i zapalnymi chorobami jelit. Należy również pamiętać o tym, że niespecyficzny wzrost poziomu CgA może występować u pacjentów przyjmujących niektóre leki.

Ważne, by pamiętać, że wyników badania nie należy konsultować na żadnym forum medycznym, a omówić je z lekarzem prowadzącym, który weźmie pod uwagę stan kliniczny pacjenta i wyniki innych oznaczeń laboratoryjnych.

Badanie CgA – cena/refundacja i skierowanie

Gdy badanie poziomu CgA zleci lekarz specjalista, np. onkolog lub endokrynolog, koszt badania pokryje Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Jeżeli zdecydujemy się na oznaczenie poziomu CgA za odpłatnością, koszt badania wyniesie około 100 złotych. Na wynik badania trzeba będzie poczekać do kilku dni roboczych.

  1. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej pod red. A. Dembińskiej-Kieć, J. Naskalskiego i B. Solnicy, wyd. IV, Wrocław 2018.
  2. Choroby rozproszonego układu wewnątrzwydzielniczego. red. Jarząb B., Płaczkiewicz-Jankowska E., Handkiewicz-Junak D. w: Interna Szczeklika 2019. Kraków, 2019.
  3. Solnica B. Diagnostyka laboratoryjna. Warszawa 2014.
  4. Neumeister B, Besenthal I, Böhm B.O. Diagnostyka laboratoryjna – poradnik kliniczny. Wrocław 2013.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • TSH – normy, za wysokie, za niskie. Interpretacja wyników

    TSH (hormon tyreotropowy) jest produkowany przez przysadkę mózgową i stymuluje tarczycę do wydzielania hormonów – trójjodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). Oznaczenie poziomu TSH we krwi jest podstawowym badaniem, dzięki któremu można sprawdzić, czy tarczyca funkcjonuje prawidłowo. Co oznacza podwyższone TSH lub obniżony poziom tyreotropiny?

  • Wysokie ALT – czego jest objawem? Jakie są normy badania ALT?

    Prawidłowy zakres referencyjny dla aminotransferazy alaninowej zależy od wielu czynników i może różnić się w zależności od laboratorium, w którym wykonywane jest badanie. Oznaczenie poziomu ALT we krwi pozwala na wykrycie chorób wątroby i ocenę stopnia ich zaawansowania, jak również na różnicowanie określonych schorzeń wątroby między sobą. Jakie są normy ALT we krwi, jak wygląda badanie oraz czy do oznaczenia trzeba być na czczo?

  • Badanie AMH (wskaźnik rezerwy jajnikowej) – normy, cena

    Badanie AMH, czyli hormonu antymüllerowskiego, jest jednym z kluczowych elementów oceny rezerwy jajnikowej kobiety. Pozwala na ocenę liczby pęcherzyków jajnikowych, które mogą być stymulowane w ramach procedury in vitro. Na czym polega to badanie? Czy warto je wykonać? Jak interpretować wyniki?

  • Badania na niepłodność dla kobiet – jak wyglądają? Jak się przygotować?

    Niepłodność to problem, który dotyka coraz większą liczbę osób na całym świecie. Szacuje się, że nawet 15% par boryka się z problemami z zajściem w ciążę. Spośród wszystkich przyczyn niepłodności w związku 40% leży po stronie mężczyzn, 40% po stronie kobiet, a w 20% przyczyny pochodzą od obojga partnerów. Wielu z nich zwraca się o pomoc do specjalistów, którzy oferują różne metody diagnostyki i leczenia niepłodności. Jakie badania na niepłodność warto zrobić?

  • Testy na HIV dostępne bezpłatnie w POZ. Jak przebiega badanie?

    Od 5 maja 2025 roku testy na HIV można wykonać w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) – bez skierowania do specjalisty i bez dodatkowych kosztów. To ważna zmiana w profilaktyce zdrowotnej, zwłaszcza że aż 17% osób zakażonych HIV nie jest świadomych swojej choroby. Warto pamiętać, że z HIV można dziś żyć normalnie i skutecznie kontrolować przebieg choroby.

  • Hemoglobina glikowana – kiedy wykonać badanie, co wykrywa i jakie są normy?

    Oznaczenie poziomu HbA1c pomocne jest w ocenie średniego stężenia glukozy we krwi w okresie ok. 2–3 miesięcy poprzedzających pobranie krwi. Badanie poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c) wykorzystywane jest przede wszystkim w diagnostyce i monitorowaniu skuteczności leczenia cukrzycy. Prawidłowy poziom hemoglobiny glikowanej wpływa na zmniejszenie ryzyka rozwoju odległych powikłań cukrzycy u pacjentów.

  • Domowe testy diagnostyczne – jakie nieprawidłowości wykryje test z apteki?

    Postęp technologiczny w przemyśle farmaceutycznym umożliwił stworzenie nowych rozwiązań diagnostyki niektórych problemów zdrowotnych w warunkach domowych. Szybkie testy diagnostyczne umożliwiają wykonanie niektórych badań w łatwy i szybki sposób bez wizyty u lekarza czy w przychodni. Testy diagnostyczne są dostępne bez recepty w aptekach stacjonarnych i internetowych oraz pozwalają na wstępną ocenę zdrowia i pewnych parametrów.

  • Lipoproteina – kluczowy czynnik ryzyka chorób krążeniowo-sercowych

    Lipoproteina to cząsteczka o budowie podobnej do cząsteczek „złego cholesterolu” LDL. Stanowi jeden z głównych czynników powstawania blaszki miażdżycowej, a zatem jest kluczowym czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia, w tym udaru mózgu czy zawału serca. Jej stężenie uwarunkowane jest genetycznie i trudne do modyfikacji za pomocą leków czy zmiany trybu życia. Zaleca się, aby każda osoba przynajmniej raz w życiu oznaczyła poziom lipoproteiny w ramach profilaktyki chorób serca i układu krążenia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl