Kalprotektyna – czym jest? Wskazania do badania, normy kalprotektyny w kale
Barbara Sitek

Kalprotektyna – czym jest? Wskazania do badania, normy kalprotektyny w kale

Badanie poziomu kalprotektyny w kale może pomóc monitorować kondycję jelit, stopień zaawansowania choroby i postępy w leczeniu tym pacjentom, którzy cierpią z powodu przewlekłych zapalnych lub niezapalnych chorób tego odcinka przewodu pokarmowego. Jak prawidłowo pobrać próbkę stolca do pojemnika na kał, ile kosztuje badanie kalprotektyny i czy podlega refundacji przez NFZ? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Kalprotektyna to specyficzne białko wydzielane przez ludzkie leukocyty w odpowiedzi na atak różnego rodzaju drobnoustrojów. Może być wykorzystywana w diagnostyce laboratoryjnej, jako czuły marker stanów zapalnych jelit, ponieważ zawartość kalprotektyny w kale rośnie wraz z postępowaniem procesu zapalnego, analogicznie – im bardziej jest on zaawansowany, tym wyższe jest stężenie kalprotektyny w analizowanej próbce. Dzięki temu badanie pozwala na rozróżnienie nieswoistych chorób zapalnych jelit, takich jak np. choroba Leśniowskiego-Crohna od chorób o innej etiologii, np. zespół jelita drażliwego. To proste i nieinwazyjne oznaczenie pozwala ograniczyć konieczność wykonywania kolonoskopii u części pacjentów, co jest szczególnie istotne w przypadku dzieci, a także osób, które muszą regularnie monitorować skuteczność leczenia przewlekłych chorób jelit.

Kalprotektyna – czym jest?

Kalprotektyna jest białkiem zlokalizowanym przede wszystkim w cytoplazmie neutrofili, czyli jednego z rodzajów białych krwinek, odpowiadających za obronę organizmu przed atakiem drobnoustrojów, takich jak bakterie czy wirusy. Kalprotektyna łącząc się z wapniem i cynkiem w komórkach bakterii, inaktywuje, czyli inaczej mówiąc „wyłącza” ich enzymy, co prowadzi do zahamowania procesu namnażania się. Dzięki temu białko to ma właściwości przeciwbakteryjne i regulujące rozwój procesu zapalnego. Dodatkowo ogranicza ono zdolność przylegania drobnoustrojów do śluzówki jelit, co ma znaczenie zwłaszcza przy nieswoistych chorobach zapalnych jelit, podczas których dochodzi do zwiększonego przemieszczania się komórek zapalnych do światła jelita. Ze względu na to, że stężenie kalprotektyny wzrasta proporcjonalnie do stopnia zaawansowania stanu zapalnego, jest ona uważana za jedno z tzw. białek ostrej fazy, obok takich związków jak CRP, fibrynogen lub ceruloplazmina.

U osób zdrowych kalprotektyna występuje jedynie w śladowych ilościach. Dopiero w momencie infekcji lub wówczas, gdy w którymś miejscu w organizmie zaczyna rozwijać się zapalenie, wrasta ilość napływających do niego leukocytów oraz syntetyzowanej przez nie kalprotektyny. Białko to pojawia się wtedy w ślinie, osoczu, moczu, płynie stawowym, a także kale pacjenta, na skutek przenikania przez rozszczelnioną ścianę zmienionego chorobowo jelita cienkiego. Poziom kalprotektyny w kale w porównaniu z jej poziomem we krwi jest naturalnie wyższy nawet u osób zdrowych, natomiast choroby jelit dodatkowo znacznie zwiększają jej stężenie, na skutek rozszczelnienia bariery jelitowej i napływających do światła jelita komórek zapalnych. Dzięki temu parametr ten może być wykorzystywany jako czuły i swoisty marker toczącego się procesu zapalnego. Jeżeli u osoby chorej poziom kalprotektyny obniża się i zbliża się do granicy normy, świadczy to o skuteczności stosowanego leczenia i procesie gojenia się śluzówki.

Podwyższony poziom kalprotektyny w kale utrzymuje się nawet przez 7 dni i nie ulega dziennym wahaniom, dzięki czemu możliwe jest uzyskanie wiarygodnego wyniku już podczas jednorazowego oznaczenia. Do niedawna pierwszym badaniem zalecanym w diagnozowaniu nieswoistych zapaleń jelit było inwazyjne badanie kolonoskopowe, obecnie jednak, dzięki wykorzystaniu badania poziomu kalprotektyny w kale, możliwe jest zastąpienie nim części badań inwazyjnych i znaczne ograniczenie dyskomfortu pacjenta.

Kalprotektyna – wskazania do wykonania badania, czyli objawy za wysokiego poziomu białka

Najczęstszym wskazaniem do wykonania badania poziomu kalprotektyny w kale jest sprawdzenie, czy objawy zgłaszane przez pacjenta wynikają z zespołu jelita drażliwego (IBS, ang. Irritable Bowel Syndrome), czy też z dużo groźniejszych chorób zapalnych jelit (IBD, ang. Inflammatory Bowel Disease), takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego i inne nieokreślone zapalenia jelit, w których przebiegu dochodzi do rozwoju ich stanów zapalnych.

Stężenie kalprotektyny w kale jest proporcjonalne do stopnia zaawansowania IBD i często wykorzystuje się je do monitorowania przebiegu choroby oraz oceny skuteczności wdrożonego leczenia.

Badanie poziomu kalprotektyny jest wykorzystywane również podczas diagnozowania pacjentów zgłaszających długotrwałe, nawracające bóle brzucha i jelit, biegunki i zaburzenia trawienia, pojawianie się krwi w stolcu, utratę apetytu lub stany zapalne w obszarze jamy ustnej, jak również przy podejrzeniu nowotworu jelita grubego lub zaburzeń czynnościowych pracy jelit oraz u pacjentów po wycięciu polipów jelita grubego.

Badanie poziomu kalprotektyny w kale – przygotowanie, przebieg

Do wykonania oznaczenia poziomu kalprotektyny konieczne jest pobranie przez pacjenta niewielkiej ilości kału i dostarczenie go do laboratorium. Próbka powinna stanowić połączenie niewielkich jego ilości, pobranych z kilku punktów stolca, pamiętając przy tym, aby nie miał on kontaktu z wodą lub środkami chemicznymi stosowanymi w toaletach. W internecie można kupić specjalne jednorazowe podkładki do nałożenia na sedes, które zdecydowanie ułatwiają cały proces pobrania materiału. Materiał należy przechowywać w szczelnie zamkniętym i jałowym pojemniku na kał, który bez problemu można kupić w aptece. Kałówkę do momentu oddania jej w laboratoryjnym punkcie pobrań należy przechowywać w lodówce, w temperaturze około 4°C i nie dłużej niż 48 godzin.

Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania ze strony samego pacjenta – nie jest wymagane bycie na czczo ani wprowadzanie drastycznych zmian w stosowanej uprzednio diecie. Warto się jednak upewnić, czy lekarz specjalista kierujący nas na oznaczenie zaleca odstawienie stosowanych leków przeciwzapalnych na 2 dni przed badaniem, czy też nie jest to w danym przypadku konieczne.

Powiązane produkty

Kalprotektyna – normy, co oznacza podwyższony poziom?

W przypadku kalprotektyny zakres norm referencyjnych jest dość jednoznaczny i pozwala na podjęcie decyzji, czy można wykluczyć choroby zapalne jelit, czy też wymagana jest dalsza, pogłębiona diagnostyka w ich kierunku:

  • jeżeli poziom kalprotektyny jest niższy niż 50 μg/g, wynik badania jest prawidłowy, a przyczyną dolegliwości nie jest proces zapalny toczący się w jelitach;
  • jeżeli uzyskany wynik znajduje się w przedziale 50-150 μg/g, to jest on słabo dodatni, co może sugerować infekcję, pacjenci wymagają monitorowania lub dalszej diagnostyki oraz powtórzenia badania po około 6.–8. tygodniach od pierwszego wyniku;
  • jeżeli poziom kalprotektyny przekracza 150 μg/g, wynik badania wskazuje na toczący się w jelitach aktywny proces zapalny, co wymaga dalszej, pogłębionej diagnostyki, w tym kolonoskopii, USG lub badań RTG z zastosowaniem kontrastu, a ponadto rozszerzonego panelu badań laboratoryjnych, które zleci lekarz prowadzący.

Warto jednak wiedzieć, że podwyższony poziom kalprotektyny może wynikać nie tylko z nieswoistych zapaleń jelit, ale także z innych dolegliwości, takich jak zapalenie trzustki, marskość wątroby, nowotwory jelita grubego i inne choroby nowotworowe, aktywne choroby reumatyczne, czy zapalenie płuc, jak też być skutkiem dużego wysiłku fizycznego, zakażenia wirusem HCV lub stosowania leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), takich jak ibuprofen, paracetamol, czy aspiryna. U dzieci zdarza się także, że podniesione stężenie kalprotektyny wynika z alergii pokarmowych lub spożywania mleka krowiego.

Kalprotektyna – cena/refundacja, skierowanie

Oznaczenie stężenia kalprotektyny nie podlega refundacji przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Koszt wykonania jest pokrywany przez pacjenta i wynosi około 100–200 zł, w zależności od miasta i cennika danego laboratorium diagnostycznego.

  1. K. Olender i in., Kalprotektyna w kale jako marker zapalny w nieswoistych zapaleniach jelit, „Journal of Laboratory Diagnostics", nr 48 (4), 2012.
  2. P. Szachta i in., Nieinwazyjne markery zapalne w przebiegu nieswoistych chorób zapalnych jelit, „Gastroenterologia Polska", nr 16 (5), 2009.
  3. U. Rychlik i in., Zespół jelita wrażliwego i kalprotektyna, „Journal of Laboratory Diagnostics", nr 51 (4), 2015.
  4. N. Waugh i in., Faecal calprotectin testing for differentiating amongst inflammatory and non-inflammatory bowel diseases: systematic review and economic evaluation, Health Technology Assessment, nr 17 (55), 2013

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Próby wątrobowe (ALAT i ASPAT) — co oznaczają podwyższone wyniki?

    Próby wątrobowe to enzymy, po oznaczeniu których można stwierdzić, w jakim stanie jest wątroba i czy pracuje w prawidłowy sposób. Zalicza się do nich aminotransferazy ASPAT i ALAT oraz gamma-glutamylotranspeptydazę (GGTP). ALAT i ASPAT to najczęściej oznaczane próby wątrobowe. Ich pełne nazwy to aminotransferaza alaninowa, czyli ALAT oraz aminotransferaza asparaginowa — ASPAT.

  • Prawidłowe ciśnienie i puls. Jaka jest norma?

    Serce to najważniejszy narząd w organizmie. To dzięki jego pracy można żyć. Razem z nim współpracuje cały układ krążenia — on także powinien funkcjonować prawidłowo. W innym przypadku zaczynają pojawiać się problemy zdrowotne. Z sercem i układem krążenia są bez wątpienia ściśle związane dwa pojęcia — ciśnienie tętnicze oraz puls.

  • CRP – co oznacza CRP wysokie, a co CRP niskie? O jakich chorobach może świadczyć podwyższone CRP?

    Białko C-reaktywne (CRP) to białko ostrej fazy, stanowiące czuły i szybki marker stanu zapalnego i uszkodzenia tkanek wskutek martwicy, urazu lub infekcji. Oznaczenie poziomu CRP jest wskazane w diagnostyce i monitorowaniu terapii stanów zapalnych i infekcji bakteryjnych, chorób o podłożu autoimmunologicznym i nowotworowym oraz zawału serca. Badanie stężenia CRP pozwala również na ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego u pacjentów z grupy ryzyka.

  • Rezonans magnetyczny kręgosłupa – przebieg badania, wskazania, cena

    Rezonans magnetyczny kręgosłupa to badanie pozwalające na ocenę elementów kostnych tego obszaru, jego tkanek miękkich oraz rdzenia kręgowego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie wszelkich zmian zapalnych, zwyrodnieniowych i nowotworowych. Najczęściej bada się pacjentów, którzy zgłaszają się do neurologa z bólami pleców i drętwieniem kończyn – zarówno rąk, jak i nóg. Częstym wskazaniem do badania jest także uraz kręgosłupa. Ile kosztuje MRI, jak długo trwa badanie i czy kobiety w ciąży mogą przystąpić do rezonansu magnetycznego kręgosłupa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Badanie poziomu serotoniny – normy, cena, interpretacja wyników

    Serotonina stanowi jeden z najbardziej znanych neurotransmiterów modulujących aktywność komórek nerwowych oraz szeroką gamę procesów neuropsychologicznych. Jako że większość puli serotoniny w organizmie zlokalizowana jest poza układem nerwowym, substancja ta ma również wpływ m.in. na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, pokarmowego i moczowo-płciowego. Może także regulować proces krzepnięcia i agregację płytek krwi. Oznaczenie poziomu serotoniny wykonywane jest m.in. w diagnostyce rakowiaków, czyli nowotworów wywodzących się z komórek neuroendokrynnych.

  • IgE całkowite – wskazania do badania poziomu immunoglobuliny typu E (IgE), normy, wyniki

    Przeciwciała klasy IgE, obok przeciwciał klasy IgG, IgM, IgA i IgD, należą do jednej z pięciu podklas immunoglobulin wytwarzanych przez komórki układu odpornościowego. Cząsteczki immunoglobulin klasy IgE wytwarzane są w odpowiedzi na alergeny i obecność pasożytów. Badanie poziomu IgE całkowitego wykonywane jest w przebiegu diagnostyki alergii, atopii i parazytoz (obecność pasożytów w organizmie). Poziom IgE całkowitego zależy od wieku pacjenta, najniższy jest u noworodków i niemowląt, a maksimum osiąga pomiędzy 10. a 15. rokiem życia pacjenta.

  • Badanie poziomu witaminy D, metabolit 25(OH). Normy, cena, interpretacja wyników

    Witamina D bierze udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej organizmu, wpływa również na prawidłową budowę i funkcję kości. Oznaczenie poziomu witaminy D ma zastosowanie m.in. w diagnostyce i leczeniu osteoporozy, osteomalacji i krzywicy, chorób wątroby i nerek, a także w monitorowaniu leczenia kortykosteroidami, lekami immunosupresyjnymi i przeciwpadaczkowymi oraz suplementacji witaminą D u pacjentów, którym ją zlecono.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij