Artrodeza – wskazania, przebieg, powikłania po zabiegu usztywnienia stawu

Czym jest artrodeza?

Artrodeza jest rodzajem interwencji chirurgicznej, inna jej nazwa to fuzja stawów. Celem zabiegu jest przede wszystkim trwałe utrzymanie stawu w określonej pozycji, ustawieniu oraz umożliwienie jego wzrostu także w kierunku poprzecznym. Mimo, że oznacza to w rezultacie utratę ruchomości, to paradoksalnie może stanowić najlepsze rozwiązanie, szczególnie w przypadku przewlekłych dolegliwości bólowych o olbrzymim nasileniu, jakie towarzyszą chorobom o podłożu reumatycznym czy deformacjom stóp. 

Artrodeza – wskazania

Wśród najczęściej wymienianych wskazań do artrodezy wymienia się przede wszystkim:

• wady architektury stopy o słabej podatności na korekcję metodami zachowawczymi,
• deformacje oraz zniekształcenia towarzyszące chorobom zwyrodnieniowym,
• stany pourazowe,
• artropatię Charcota w przebiegu hiperglikemii,
• zniekształcenie w postaci stopy końsko-szpotawej u osób dorosłych,
• choroby zwyrodnieniowe stawów rąk,
• nieudaną alloplastykę stawu kolanowego,
• postseptyczne zapalenie stawów z ostrą infekcją.

Wskazania do artrodezy w niektórych przypadkach są ograniczone. Dzieje się tak ze względu na dostępność osteotomii, endoprotezoplastyki czy innych alternatywnych metod. Do najważniejszych przeciwwskazań zalicza się: dużą utratę masy kostnej, amputację po stronie przeciwnej oraz obustronną chorobę bioder, kolan, stawów skokowych, zaburzenia krzepnięcia krwi, otyłość oraz grupę przeciwwskazań określanych jako anestezjologiczne. 

Artrodeza – jak przebiega zabieg?

Na przykładzie artrodezy stawu skokowego można opisać zabieg następująco. Po pierwsze zadaniem operatora jest wytworzenie loży kostnej za pomocą przyrządu o nazwie łyżeczka kostna. Bardzo często także w strukturze samej kości wykonuje się niewielkie otwory, których celem jest lepsze gojenie. Następnie istotne jest, aby staw poddawany zabiegowi został w sposób optymalny ustawiony we właściwej pozycji. Ostatnim etapem jest usztywnienie. Dokonuje się go, wykorzystując tytanowe śruby. Po umieszczeniu w kościach goleni odpowiednio – bocznie, środkowo i od tyłu, zapewnia się pożądany nacisk. Dzięki takiej procedurze zyskuje się pożądane, trwałe unieruchomienie stawu. 

Artrodeza może dotyczyć także nadgarstka, palucha, palca ręki, stawu Lisfranca, kręgosłupa. Często można napotkać zalecenie lekarskie w postaci artrodezy skokowo-piętowej. 

Artrodeza – rehabilitacja po zabiegu

Po artrodezie ważna jest praca zarówno na tkankach miękkich, jak i w obrębie struktur kostnych. Dlatego zaleca się terapię manualną, mobilizacje okolicznych stawów, tkanek. Istotna w procesie przywracania sprawności jest także praca z blizną, jej mobilizacja, dbanie o właściwe gojenie, elastyczność. Pozwala to unikną restrykcji mięśniowo-powięziowych i szybciej przywrócić pełną mobilność pacjenta. Stosuje się też zabiegi wspomagające gojenie i regenerację, jak chociażby laseroterapia czy ekspozycja na pole magnetyczne. Ten ostatni zabieg dodatkowo sprzyja pojawianiu się pożądanego zrostu kostnego. W przypadku obrzęków i wspomnianych blizn sprawdzi się także stosowanie kinesiotapingu. Ćwiczenia izometryczne poszczególnych partii mięśni, jak pośladki, brzuch, trening stabilizacyjny oraz reedukacja czynności kończyn poddanych zabiegowi także są wskazane po artrodezie.

Dowiedz się więcej, na czym polegają ćwiczenia izometryczne. 

Artrodeza – powikłania

Jak każdy zabieg i ingerencja w ciało człowieka, artrodeza może przynieść niepożądane skutki oraz groźne powikłania. Wśród najczęściej wymienianych implikacji zabiegowych znajduje się znaczna progresję deformacji, co może wynikać z wielu czynników jak przebieg samej operacji. Poza tym wiele mówi się o utrudnionym procesie gojenia tkanek miękkich, słabym zroście kostnym lub nawet jego braku. Bardzo często taka sytuacja ma miejsce u palaczy tytoniu. Dlatego lekarz już na wstępie informuje, że palenie powinno zostać rzucone jeszcze na długo przed podejście do procedury chirurgicznej. Zrost kostny może także wystąpić w miejscu niepożądanym. 

Oczywistym jest utrata ruchomości ze względu na zastosowane usztywnienie. Taki mechanizm niejako zmusza sąsiednie stawy do intensywniejszej pracy. To z kolei w perspektywie czasu może doprowadzić do nadmiernej i przedwczesnej eksploatacji wymienionych elementów narządu ruchu. 

Artrodeza – okres powrotu do optymalnej sprawności 

Po zabiegu artrodezy rekonwalescencja może trwać od kilkunastu tygodni do nawet kilku miesięcy. Trwałe zespolenie dwóch sąsiadujących kości sprawia, że utracona zostaje ruchomość, jednakże ból ulega złagodzeniu. Niejednokrotnie do optymalizacji procesu gojenia wymagane są dodatkowe zabiegi oraz procedury chirurgiczne. Przykładem może być kilkukrotny przeszczep kości. 

Ze względu na trwałe, nieodwracalne zniesienie ruchomości w stawie przed zastosowaniem artrodezy należy się dokładnie zastanowić. Lekarz powinien rozważyć możliwość wszystkich mniej inwazyjnych procedur oraz środków. Dopiero w ostateczności, przy braku skuteczności zachowawczych form leczenia oraz wyczerpaniu alternatyw, należy rozważać artrodezę.