Wady postawy – jakie są najczęstsze wady postawy i jak wygląda ich leczenie?

Wady postawy – charakterystyka problemu

Wady postawy, czyli wszelkie odchylenia od prawidłowej postawy ciała, to bardzo częsty problem we współczesnym społeczeństwie, dotyczący przede wszystkim dzieci. Wyróżnia się trzy etapy rozwoju wad postawy:

• zmiany czynnościowe – osłabienie bądź nadmierne rozciągnięcie określonych grup mięśniowych,
• zmiany funkcjonalne–  dotyczą aparatu więzadłowego i mięśniowego,
• zmiany strukturalne – dotyczą aparatu więzadłowego i mięśniowego, ścięgien oraz układu kostnego.

Plecy okrągłe, plecy płaskie, krzywa klatka piersiowa to jedne z najczęściej odnotowywanych deformacji. Wady kręgosłupa, klatki piersiowej, kończyn mogą mieć charakter nabyty lub wrodzony, w drugim przypadku wiąże się to zazwyczaj ze współistnieniem dodatkowych schorzeń. Ze względu na lokalizację odchyleń od normy, wady postawy można podzielić na:

• wady kręgosłupa (plecy okrągłe, plecy okrągło-wklęsłe, plecy wklęsłe, plecy płaskie, skolioza – skrzywienie boczne kręgosłupa),
• wady klatki piersiowej (kurza klatka piersiowa, klatka piersiowa lejkowata),
• wady kończyn dolnych i stóp (koślawe kolana, kolana szpotawe, stopa końsko-szpotawa, stopa szpotawa, stopa koślawa, płaskostopie).

Wada postawy to nie tylko problem natury estetycznej, każda nieprawidłowość w budowie ciała może mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie nawet odległych obszarów. Powstaje wówczas dysbalans mięśniowy, który może doprowadzać do przeciążeń oraz nierównomiernego procesu wzrostu poszczególnych części ciała. 

Wady postawy – przyczyny

Co sprzyja powstawaniu wad postawy? Obecnie mamy do czynienia ze znacznie mniej aktywną formą spędzania wolnego czasu przez dzieci niż kiedyś. Siedzący tryb życia, częste przebywanie w nieprawidłowych pozycjach podczas odrabiania lekcji, w trakcie zabaw, noszenie zbyt ciężkiego tornistra czy źle dobrane obuwie to kolejne czynniki mogące sprzyjać występowaniu wad postawy. Wśród innych przyczyn można wymienić także wrodzone schorzenia i wady kręgosłupa, dysplazję stawów biodrowych, urazy, choroby neurologiczne i wady wzroku. 

Wady postawy – rodzaje

Wady postawy – skolioza

Skolioza wzbudza najczęstsze skojarzenie z określeniem wady postawy ciała. Jest to rodzaj zniekształcenia kręgosłupa w trzech płaszczyznach, w których zachodzi ruch. Oznacza to, że jego kształt jest zaburzony, gdyż pojawia się rotacja kręgów. Poza tym obserwujemy także komponentę nieprawidłowych zmian w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej. Charakterystyczne jest to, że w trakcie wykonywania określonych testów przez fizjoterapeutę u dzieci pojawia się garb. 

Wady postawy – lordoza

Sama lordoza nie jest wadą, pod warunkiem, że posiada ściśle określone parametry. W warunkach fizjologicznych jest to wygięcie kręgosłupa ku przodowi. Problem zaczyna się w momencie, kiedy wartość lordozy jest zbyt duża lub zbyt mała. W obu przypadkach funkcja amortyzacyjna kręgosłupa zostaje zaburzona, co może generować przeciążenia w obrębie całego narządu ruchu. 

Wady postawy – kifoza

Podobnie jak w poprzednim przypadku, kifoza posiadająca prawidłową wartość jest fizjologią. Dopiero jej spłaszczenie lub pogłębienie rodzi problem, dochodzi wówczas do powstania kifozy patologicznej (pod postacią hyperkifozy piersiowej lub kifozy lędźwiowej). Podstawową formą leczenie pleców okrągłych jest fizjoterapia. Pogłębiona kifoza jest charakterystyczna dla osób, które cierpią na chorobę Scheuermanna.

Wady postawy – leczenie i rehabilitacja

Kto leczy wady postawy? Leczenie zaburzeń związanych z postawą ciała jest procesem długotrwałym, obejmującym współdziałanie wielu specjalistów: fizjoterapeuty, ortopedy, często także podologa i okulisty. Procedury chirurgiczne są zazwyczaj ostatecznością i stosuje się je rzadko. Wyjątek może stanowić deformacja, która przysparza silnych dolegliwości bólowych. Diagnostyka wad postawy opiera się przede wszystkim na badaniu fizykalnym oraz testach klinicznych (są to m.in. test Bertranda, test ścienny Degi, test Adamsa, objaw Otta-Schobera).

W tym celu wykorzystuje się oddziaływanie ćwiczeń oddechowych, wzmacniających i rozluźniających określone partie mięśni, reedukację dotychczasowych nawyków, elektrostymulację, kinesiotaping, modyfikację obuwia i ewentualne stosowanie wkładek do butów. Wszystko po to, aby zapobiec negatywnym skutkom skoliozy, pleców wklęsło wypukłych czy innych wad kręgosłupa. 

Wady postawy – profilaktyka. Ćwiczenia zapobiegające wadom postawy

W zapobieganiu wadom postawy bardzo ważne są okresowe kontrole u lekarza i fizjoterapeuty. Pozwala to w odpowiednim czasie wychwycić ewentualne nieprawidłowości. Istotne jest też korzystanie z porad specjalistów, wprowadzanie aktywności ruchowej i stosowanie zasad ergonomii podczas pracy, nauki czy spędzania wolnego czasu. Duże znaczenie ma dobór odpowiedniego krzesła biurowego, ustawienie monitora na właściwej wysokości. W przypadku małych dzieci rodzice powinni zwrócić uwagę, by maluch nie siadał w literę „W”, gdy dominuje ta forma siadu może dojść bowiem do powstania koślawości kolan i stóp.

Przykładami mogą być:

1. Pozycja: siad skrzyżny, ręce na kolanach. Na głowie umieszczona taśma Thera-Band, jej końcówki pod guzami kulszowymi. Taśma musi być napięta tak, aby jej utrzymanie na głowie wymuszało wydłużanie odcinka szyjnego i całego kręgosłupa. Ruch: polega na próbach kilkusekundowego wydłużania kręgosłupa przeciwko oporowi taśmy. Ćwiczenie wykonujemy 10 razy po 5-8 sekund w 2 seriach.
2. Pozycja: leżenie tyłem, ręce w wzdłuż tułowia. Ruch: polega na jednoczesnym przesuwaniu głowy w kierunku poziomym po podłodze i kończyn dolnych w kierunku przeciwnym. Ma to spowodować elongację, wydłużenie całego ciała. Ćwiczenie wykonujemy 10 razy po 6-8 sekund w 2 seriach.
3. Pozycja: ukłon japoński. Ruch: polega na przesuwaniu rąk po podłodze, utrzymując pośladki na piętach. Ćwiczenie należy wykonywać 10 razy po 6-8 sekund w 2 seriach. 
4. Pozycja: siad skrzyżny. Ręce ustawione w pozycji skrzydełek, w rękach końce taśmy fitness, której środek znajduje się z przodu, na wysokości klatki piersiowej. Ruch: polega na rozciąganiu taśmy, doprowadzając do zbliżania się łopatek do linii środka. Należy przy tym pamiętać o utrzymaniu liniowego ustawienia głowy i tułowia. Ćwiczenie wykonujemy 10 razy po 6-8 sekund w 2 seriach.