Witaminy dla kobiet w ciąży – jakie witaminy powinny suplementować ciężarne?

Okres ciąży jest czasem zwiększonego zapotrzebowania na pewne składniki odżywcze, kobiety ciężarne powinny szczególnie pamiętać o zaopatrzeniu organizmu w niezbędne składniki budulcowe, energetyczne, mikroelementy, a także witaminy. Jakie witaminy i minerały warto zażywać, gdy planujemy zajście w ciążę? Jakie suplementy powinna przyjmować kobieta ciężarna?

Witaminy i inne składniki odżywcze w ciąży – co powinny przyjmować kobiety ciężarne? Jak wybrać odpowiedni preparat? 

Niedobór, a także nadmiar poszczególnych składników działa niekorzystnie dla zdrowia i może przyczynić się do nieprawidłowego przebiegu ciąży i rozwoju dziecka. W okresie ciąży ważna jest również odpowiednia i prawidłowa dieta, powinna być ona zróżnicowana i zawierać naturalne witaminy i minerały.

Literatura fachowa wymienia 6 składników, które pozytywnie wpływają na przebieg ciąży i na które kobiety ciężarne powinny zwrócić szczególną uwagę, są to: 

• kwas foliowy, 
• wielonienasycone kwasy tłuszczowe, 
• żelazo, 
• jod,
• witamina D3,
• magnez.

Należy zwrócić uwagę, czy składniki znajdujące się w danym preparacie nie występują także w innym leku, który przyjmuje pacjentka. Dlatego też samoleczenie w przypadku kobiet ciężarnych jest ograniczone, a chęć przyjmowania suplementów zawsze należy konsultować się z lekarzem prowadzącym. Przed zastosowaniem danego preparatu należy zapoznać się również z danymi dotyczącymi dawkowania i ewentualnych przeciwwskazań, o których informuje producent.

Witaminy w ciąży – kwas foliowy

Kwas foliowy (witamina B9) odgrywa bardzo ważną rolę w okresie ciąży oraz w trakcie laktacji. Suplementowanie kwasu foliowego jest również ważne w okresie prekoncepcyjnym. Związek ten odpowiada między innymi za:

• regulację wzrostu komórek układu pokarmowego, układu nerwowego oraz krwiotwórczego,
• zmniejszenie ryzyka wystąpienia u dziecka wad ośrodkowego układu nerwowego,
• zmniejszenie ryzyka wystąpienia u dziecka wad serca,
• prawidłowy rozwój układu moczowego u dziecka.

Kwas foliowy jest również ważnym składnikiem wpływającym korzystnie na zdrowie matki, zmniejsza ryzyko wystąpienia zakrzepicy i poronienia. Niedobór witaminy B9 u kobiet ciężarnych może także prowadzić do wystąpienia niedokrwistości megaloblastycznej. Należy jednak pamiętać, iż nadmiar kwasu foliowego również jest szkodliwy dla zdrowia. Przed suplementowaniem kwasu foliowego dawka powinna być uzgodniona z lekarzem, ponieważ na jej wielkość mogą mieć wpływ rozmaite czynniki, np. przyjmowanie leków obniżających wchłanianie kwasu foliowego (antykoncepcja hormonalna, leki przeciwpadaczkowe) lub otyłość. W wymienionych sytuacjach dawka powinna być odpowiednio zwiększona.

Witaminy w ciąży – witamina D3

Niedobór witaminy D3 może wystąpić u kobiet w ciąży oraz karmiących piersią – zgodnie z danymi literaturowymi jest to grupa w szczególności narażona na zbyt niski poziom cholekalcyferolu. Witamina D3 pełni w organizmie ważne role, między innymi:

• przyczynia się do utrzymania odpowiedniego stanu mineralizacji kości matki oraz płodu,
• wpływa na pracę układu krwiotwórczego,
• odpowiednio moduluje pracę układu immunologicznego.

Niedobór witaminy D3 może prowadzić do objawowej krzywicy u płodu, niskiej masy urodzeniowej noworodka, a także powolniejszego rozwoju dziecka w 1. roku życia. 

Witaminy i inne składniki odżywcze w ciąży – jod

Niedoczynność tarczycy u kobiet w ciąży, która jest związana z niedoborem jodu może prowadzić do niedoczynności tarczycy u dziecka, a także może przekładać się na wzrost ryzyka poronień i wystąpienia porodu przedwczesnego. Niedostateczne spożycie jodu może prowadzić również do powstania wola tarczycowego u kobiety ciężarnej, u dzieci natomiast niedobór może generować wzrost ryzyka wystąpienia niedorozwoju umysłowego, uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego oraz problemy ze słuchem, w tym także głuchotę.

Wzrost zapotrzebowania na jod obserwuje się w okresie ciąży oraz w okresie karmienia piersią. Dane z literatury fachowej podkreślają, iż zwiększone narażenie na niedobór występuje również w populacji polskiej i zalecane jest profilaktyczne stosowanie jodowanej soli kuchennej.

Witaminy i inne składniki odżywcze w ciąży – kwas DHA

Kwas DHA, czyli kwas dokozaheksaenowy, jest jednym z ważniejszych składników diety dla kobiet w ciąży i w okresie karmienia.

Kwas DHA należy do grupy kwasów omega-3. Składnik ten przyczynia się do:

• wydłużenia czasu trwania ciąży,
• wzrostu masy urodzeniowej noworodka,
• spadku ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego,
• prawidłowego rozwoju psychomotorycznego dziecka,
• prawidłowego rozwoju siatkówki oka u dziecka oraz ostrości widzenia,
• obniżenia ryzyka wystąpienia depresji poporodowej u matki.

Warto pamiętać, iż dobrym źródłem kwasu DHA są ryby morskie oraz owoce morza. Zwiększone narażenie na niedobór tego składnika w organizmie występuje w okresie laktacji oraz w przypadku stosowania diety ubogiej w nienasycone kwasy tłuszczowe.

Witaminy w ciąży – żelazo

Niedobór żelaza może prowadzić do wystąpienia niedokrwistości, zaburzeń ze strony układu immunologicznego, czyli spadku odporności oraz pogorszenia uwagi i koncentracji, a także zaburzeń rytmu pracy serca. Anemia występująca w trakcie ciąży może prowadzić do wystąpienia porodu przedwczesnego oraz niskiej masy urodzeniowej dziecka. Ważnym faktem jest, iż suplementacja żelaza powinna dotyczyć również kobiet, które planują ciążę, u których prowiduje się wystąpienie niedoboru żelaza w późniejszym czasie. Dawki przyjmowanych preparatów powinny być ustalane przez lekarza prowadzącego. 

Należy pamiętać, iż nadmiar żelaza również jest szkodliwy. Do objawów przedawkowania preparatów zawierających ten składnik zaliczamy między innymi nudności, wymioty i biegunkę oraz zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego, nerek, wątroby i układu krążenia.

Witaminy i inne składniki odżywcze w ciąży – magnez

Magnez stanowi jeden z ważniejszych makroelementów w organizmie. Odgrywa ona istotną rolę między innymi w:

• aktywacji enzymów,
• syntezie białek,
• przewodnictwie nerwowo-mięśniowym,
• regulacji ciśnienia tętniczego krwi,
• termoregulacji,
• gospodarce mineralnej kości.

Objawem niedoboru magnezu u kobiet w ciąży mogą być skurcze mięśni. Dobowe zapotrzebowanie na magnez w przypadku kobiet w ciąży i w okresie laktacji wzrasta nawet dwukrotnie i wynosi 500-600 mg. Warto pamiętać, iż dobrym źródłem magnezu są: produkty zbożowe, rośliny strączkowe, orzechy, kakao, gorzka czekolada i ryby.