RTG barku – badanie, wskazania, przeciwwskazania, refundacja, cena

Ból barku, zaburzenia ruchomości barku oraz sztywność w stawie barkowym – to główne wskazania do wykonania RTG tego obszaru. Prześwietlenie barku można zrobić pojedynczo lub podwójnie (porównawczo obu barkom). Rentgen jest szybkim badaniem, które jest wykorzystywane w procesie diagnostycznym zmian pourazowych, zapalnych i reumatoidalnych, w tym także osteoporozy stawu barkowego. Ile kosztuje rentgen, jakie są przeciwwskazania do wykonania prześwietlania barku i co oznacza zespół bolesnego barku czy „zamrożony bark"? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

RTG barku, nazywane także prześwietleniem, jest łatwo dostępnym, szybkim oraz bezbolesnym badaniem, które pozwala na podstawową diagnostykę zmian patologicznych w obrębie stawu barkowego. W oparciu o wyniki prześwietlenia lekarz prowadzący może zlecić dalszą diagnostykę lub leczenie.

RTG barku – co to jest i na czym polega to prześwietlenie?

Rentgen barku jest jednym z pierwszych badań zlecanych w celu diagnostyki bólu, zaburzeń ruchomości oraz sztywności w stawie barkowym. Polega ono na użyciu promieniowania jonizującego w celu zobrazowania układu kostno-stawowego badanego obszaru. Zdjęcia wykonywane są najczęściej na aparatach cyfrowych, tzn. wykonany rentgen przesyłany jest bezpośrednio do opisu na konsolę lekarską, natomiast pacjent otrzymuje zdjęcia na płycie CD/DVD. Standardowo wykonuje się prześwietlenie w projekcji AP (przednio-tylna), projekcję osiową (w stosunku do osi badanej kończyny). Możliwe jest również wykonanie zdjęcia w tzw. projekcji Y (promień promieniowania jonizującego pada równolegle do grzebienia łopatki) oraz w projekcji transtorakalnej (zdjęcie boczne, wykonane przez klatkę piersiową). RTG braku można wykonać pojedynczo (prawego lub lewego barku) lub podwójnie – obu barkom, porównawczo.

Na prawidłowo wykonanych prześwietlaniach barku widoczna jest:

• część kości ramiennej,
• staw barkowy,
• łopatka,
• obojczyk,
• staw barkowo-obojczykowy,
• staw obojczykowo-mostkowy.

RTG barku – wskazania do badania

Najczęstszym wskazaniem do wykonania RTG stawu barkowego jest wykluczenie zmiany pourazowe (zwichnięcie, podwichnięcie lub wybicie barku) oraz zmian zapalnych. Ze względu na powtarzalność tego badania możliwa jest również kontrola po wykrytych już urazach. Rentgen barku służy również do wykrycia zmian reumatoidalnych pojawiających się w obrębie obu stawów barkowych, m.in. osteoporozy (ubytek masy kostnej). Zazwyczaj na to badanie kierowane się osoby powyżej 50. roku życia, ponieważ u tych pacjentów jest większe prawdopodobieństwo wystąpienia tego schorzenia niż u osób młodszych. Wskazane jest również wykonanie prześwietlenia przy podejrzeniu martwicy kości, zmian nowotworowych/przerzutów lub anomalii rozwojowych.

RTG barku – przeciwwskazania do prześwietlenia

Najczęstszym rzeciwwskazaniem do wykonania RTG barku jest ciąża. Jednakże, gdy nie ma możliwości zdiagnozowania pacjentki za pomocą innego, bezpieczniejszego badania (np. USG lub rezonansu magnetycznego), prześwietlenie zostaje wykonane, ale z zachowaniem wszelkich zasad bezpieczeństwa (stosowanie osłon, kontrola dawki promieniowania jonizującego) Pacjentka przed wykonaniem zdjęcia koniecznie musi poinformować elektroradiologa o tym, że jest w ciąży. W przypadku, gdy nie ma pewności i istnieje możliwość, że jest ciężarna, wówczas badanie należy przełożyć i wykonać test ciążowy.  Ponadto pacjenci z wszczepionym elektrycznym rozrusznikiem serca także nie powinni wykonywać badania RTG barku. Zaleca się w tym przypadku zrobienie badanie tomografem komputerowym (TK).

RTG barku – jak wygląda badanie?

Nie istnieją specjalne zalecenia, które dotyczą przygotowania się do rentgenu barku. Jeżeli pacjent posiada wyniki poprzednich badań dotyczących badanej okolicy, np. w przypadku, gdy ma zostać wykonane zdjęcie kontrolne, powinien zabrać je ze sobą. Przed wykonaniem prześwietlenia barku należy ściągnąć wszystkie elementy garderoby z tej części ciała. W trakcie badania pacjent stoi przodem do lampy rentgenowskiej, równocześnie opierając się plecami o detektor (urządzenie przetwarzające promieniowanie jonizujące).

RTG barku – najczęstsze pojęcia diagnostyczne w opisach badań

Jednym z najczęstszych występujących schorzeń stawu barkowego są zmiany zwyrodnieniowe. Ich obecność oznacza, że rozpoczął się proces niszczenia powierzchni stawowych barku poprzez utratę pokrywającej go chrząstki stawowej. Specjalista może określi stopień nasilenia choroby poprzez zwroty „początkowe zmiany zwyrodnieniowe”, „stopniowe zmiany zwyrodnieniowe” bądź „zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe”. W opisie badania RTG może również pojawić się skrót PHS (zespół bolesnego barku, „zamrożony bark”), określający zespół objawów, które powodują dolegliwości i ograniczenie ruchomości barku. Lekarz na podstawie prześwietlenia może ocenić, czy występują cechy charakterystyczne dla tego schorzenia, np. zapalenie stawu barkowego, naderwanie ścięgna lub uszkodzenie stawu barkowo-obojczykowego.

RTG barku –  skierowanie, cena/refundacja badania

W celu wykonania rentgenu barku konieczne jest posiadanie skierowania lekarskiego, zarówno w ramach prześwietlania refundowanego przez NFZ, jak i tego opłacanego prywatnie. Skierowanie można uzyskać zarówno od lekarza POZ (podstawowej opieki zdrowotnej), jak i lekarza specjalisty. Cena RTG barku zależy od ilości wykonanych zdjęć oraz od placówki diagnozowania obrazowego, w której pacjent chce wykonać badanie. Koszt prześwietlenia stawu barkowego wynosi od 40 zł do 65 zł.