Rozszczep kręgosłupa – na czym polega spina bifida? Jak wyglądają leczenie i rehabilitacja osób z rozszczepem kręgosłupa?
Magdalena Chrzęszczyk

Rozszczep kręgosłupa – na czym polega spina bifida? Jak wyglądają leczenie i rehabilitacja osób z rozszczepem kręgosłupa?

Rozszczep kręgosłupa (spina bifida) to wada rozwojowa kręgosłupa powstająca już w 3. tygodniu życia płodowego i polegająca na niedomknięciu kanału kręgowego. Z tej wolnej przestrzeni może wydostać się rdzeń kręgowy z oponami mózgowym (przepuklina oponowo–rdzeniowa) lub same opony (przepuklina oponowa). Jakie są przyczyny powstawania rozszczepu kręgosłupa? Jak wygląda  leczenie i rehabilitacja chorych z tarnią dwudzielną?

Rozszczep kręgosłupa – na czym polega? 

Rozszczep kręgosłupa (łac. spina bifida), inaczej przepuklina oponowo–rdzeniowa lub tarń dwudzielna, to występująca u około 2,5% żywych noworodków wada wrodzona. Dochodzi w niej do zaburzenia formowania się struktur rdzenia kręgowego i kręgosłupa. Powstaje w życiu płodowym – ok. 3 tyg. ciąży (choć jest wykrywany najczęściej z wysoką dokładnością w drugim trymestrze, kiedy widać go na USG) i może pojawiać się na całej długości kręgosłupa. Najczęstszą lokalizacją przepukliny jest odcinek lędźwiowy lub lędźwiowo–krzyżowy (spina bifida L5–S1). W około 75% przypadków wadzie tej towarzyszy wodogłowie wrodzone. 

Rozszczep kręgosłupa polega na niedomknięciu kanału kręgowego. Tylne części łuków kręgowych nie domykają się i nie zabezpieczają rdzenia kręgowego od strony pleców, a w konsekwencji nie dochodzi do zamknięcia rynienki nerwowej i utworzenia cewy nerwowej. Z tej wolnej przestrzeni i braku zespojenia łuków może wydostać się rdzeń kręgowy z oponami mózgowym (przepuklina oponowo–rdzeniowa) lub same opony (przepuklina oponowa).

W konsekwencji dochodzi do zaburzenia przewodnictwa nerwowego do różnych części ciała. Możemy mieć także do czynienia z rozszczepem ukrytym, o którym pacjent dowiaduje się w wieku dorosłym, gdyż jest on na tyle ograniczony i bezobjawowy, że nie wpływa na funkcjonowanie organizmu. 

Rozszczep kręgosłupa – przyczyny  

Nie jest do końca poznana przyczyna powstania tej wady rozwojowej kręgosłupa. Z jednej strony specjaliści mówią o uwarunkowaniach genetycznych i dziedziczeniu, z drugiej strony o zjawiskach zewnętrznych, takich jak infekcje w życiu płodowym, niedobór kwasu foliowego i witamin z grupy B, naświetlanie kobiet w ciąży promieniami rentgenowskimi, leki przeciwdrgawkowe. 

Polecane dla Ciebie

Spina bifida – rodzaje rozszczepu kręgosłupa 

Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje rozszczepu kręgosłupa: 

  1. Rozszczep utajony (spina bifda oculta) – rzadko wiąże się z upośledzeniem fizycznym czy psychicznym, jest dosyć często spotykany, może wyglądać jak zagłębienie, przebarwienie skóry, może mieć postać kępki włosów, często pacjent nie zdaje sobie sprawy z posiadanej wady, gdyż brak jest objawów, 
  2. Rozszczep torbielowy (cystica) – pojawia się torbiel przypominająca pęcherz pokryty cienką warstwą skóry, są dwa typy tego rozszczepu: 
  • przepuklina oponowa (meningocele) – cysta zawiera tkanki i płyn mózgowo– rdzeniowy, nerwy zazwyczaj nie są mocno uszkodzone, nie dochodzi do dużych uszkodzeń nerwowych, a operacja polega na rekonstrukcji opony twardej i plastyki skóry, występuje rzadko, 
  • przepuklina oponowo–rdzeniowa (myelomeningocele) – występuje często, powstająca cysta, oprócz tkanek i płynu mózgowo–rdzeniowego, zawiera także nerwy i część rdzenia kręgowego, który jest uszkodzony lub nieprawidłowo rozwinięty; stopień niepełnosprawności jest uzależniony od miejsca występowania i stopnia uszkodzenia, występuje paraliż i utrata czucia poniżej poziomu cysty oraz problemy z pęcherzem moczowym; wymaga zabiegu zamknięci kanału kręgowego i założenia zastawki do komór mózgu, jeśli krążenie płynu mózgowo–rdzeniowego jest zaburzone i pojawia się wzmożone ciśnienie śródczaszkowe, 
  1. Rozszczep czaszki (cranium bifida) – dochodzi do nieprawidłowego zamknięcia czaszki i ubytku kostnego, a rozwijająca się cysta (przepuklina mózgowa) zawiera tkanki i płyn mózgowo–rdzeniowy a nawet część mózgu; dzieci z tą wadą rodzą się martwe lub umierają zaraz po urodzeniu. 

Rozszczep kręgosłupa – objawy  

Rozszczepienie kręgosłupa objawia się często jako różnej wielkości guz na plecach pokryty cienką skórą. Czasem stwierdza się jedynie zagłębienie lub dołek, owłosioną plamkę, guzek czy czerwone znamię. 

W zależności od rodzaju rozszczepu i jego poziomu występowania, możemy mówić o różnych objawach klinicznych. Im rozszczep pojawia się na niższym odcinku kręgosłupa i jest mniej rozległy, tym dziecko ma większe szanse na normalne życie. Zawsze natomiast należy pamiętać, że dziecko z wzrodzonym rozszczepem kręgosłupa ma kilka, a nawet kilkanaście problemów zdrowotnych dotyczących różnych narządów. 

Do najczęstszych objawów rozszczepu kręgosłupa zaliczamy niedowład kończyn zmuszający do poruszanie się na wózku inwalidzkim. Innym problemem jest nierównomierne krążenie płynów mózgowych, które wymaga położenie zastawki, a także dysfunkcje i zaburzenia funkcjonowania układu moczowego. Przy rozszczepia umiejscowionym w odcinku lędźwiowo–krzyżowym niedowłady lub porażenia mięśni kończyn dolnych są wiotkie, ustawienie stóp może być szpotawe koński lub końsko–szpotawe, zaburzenia ze strony zwieraczy dają objaw nietrzymania moczu, zaburzenia czucia są typu korzeniowego. Przy rozszczepie umiejscowione w odcinku szyjnym lub piersiowym zaburzenia czucia są typu rdzeniowego, a niedowłady kończyn dolnych typu piramidowego. Zdarza się, że objawy w przypadku niektórych przepukliny oponowych mogą pojawić się dopiero w rozwoju pozamacicznym, a czasem w ogóle objawów klinicznych może nie być jak – tak jest w przypadku utajonego rozszczepu. 

Rozszczep kręgosłupa z wiekiem prowadzi do pojawiania się następstw choroby, takich jak: skrzywienie kręgosłupa, zwichnięcie biodra, przykurcze mięśni i deformacje kości i stawów. 

Rozszczep kręgosłupa – leczenie 

Spina bifida często diagnozowana jest już w czasie ciąży na podstawie badania USG płodu. Rozpoznanie potwierdza się analizą wód płodowych. 

Po narodzeniu lub jeszcze w łonie matki (zabiegi prenatalne) dziecko poddawane jest operacji w celu zamknięcia przepukliny i zmniejszenia ryzyka infekcji. Najczęściej przeprowadza się ją w pierwszych dwóch dobach życia. Ponieważ w wadzie tej dochodzi do trwałych uszkodzeń układu nerwowego oraz do różnych współistniejących problemów, dziecko wymaga opieki specjalistycznej neurologa, ortopedy, urologa, fizjoterapeuty i psychologa. 

Tarń dwudzielna – fizjoterapia w rozszczepie kręgosłupa 

Rehabilitacja dziecka z rozszczepem kręgosłupa powinna być nastawiona na stymulację rozwoju dziecka, a w późniejszym etapie na zwiększaniu możliwości samodzielnego poruszania się dzieci. Istotnym zadaniem fizjoterapeuty jest także dobór odpowiedniego zaopatrzenia ortopedycznego i ortotycznego, pomagającego w zapobieganiu deformacjom i przykurczom oraz odleżynom. Do planu terapii zawsze dołącza się ćwiczenia obręczy barkowej, ćwiczenia koordynacyjne i równoważne. 

Nauka jazdy na wózku aktywnym daje dzieciom z tym schorzeniem samodzielność, a terapia zajęciowa znaczne lub nawet pełne uczestnictwo w życiu z rówieśnikami. Należy pamiętać o bardzo ważnej, ze względów zdrowotnych, pionizacji przy użyciu specjalnych pionizatorów, jako element rehabilitacji zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. 

Rozszczep kręgosłupa – rokowania 

Im niżej doszło do rozszczepu i im jest on mniej rozległy, tym zwiększają się szanse na normalne życie pacjenta. 

Dzięki kompleksowemu leczeniu pacjenci z przepukliną oponowo–rdzeniową mogą dożyć wieku dorosłego i uczestniczą w życiu społecznym, pomimo różnych ograniczeń zdobywają wykształcenie, zakładają rodziny i rodzą zdrowe dzieci. Zdarza się, że muszą korzystać ze specjalistycznego sprzętu ortopedycznego, wózka, kul. W cięższych przypadkach choroby są jednak uzależnieni od opiekunów i wymagają stałej opieki specjalistycznej. 

Rozszczep kręgosłupa – zapobieganie 

Aby zapobiegać powstawaniu wad cewy nerwowej, zaleca się przyjmowanie kwasu foliowego przed planowana ciążą oraz w czasie ciąży. Zalecana dawka to 400 mikrogramów dziennie. Nie daje to jednak stuprocentowej pewności uniknięcia choroby, zdarza się, że pomimo odpowiedniej suplementacji dziecko rodzi się z rozszczepem kręgosłupa. 

  1. Liberski P., Kozubski W., Choroby układu nerwowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004, s 226–227.
  2. H. Klenk, S. Laur, K. Parsch, Dziecko z przepukliną oponowo–rdzeniową. Postępowanie rehabilitacyjne i ortopedyczne. Wskazania dla rodziców, Wydawictwo „Folium”, Lublin 1995.
  3. Herman–Sucharska I. i in., Wady rozszczepowe kręgosłupa – od diagnostyki do terapii, Dysraphic spinal defekt, 2013. 
  4. Wośko I. P. (red.), Problemy ortopedyczno–rehabilitacyjne u dzieci z przepukliną oponowo–rdzeniową, Wydawnictwo „Folium”, Lublin 1995.
  5. Zespołowa opieka nad dziećmi z wadami cewy nerwowej, Przedsiębiorstwo Wyd.–Reklam. Top–Art. m. Jeziorko, Łazy 2001.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie i hospitalizacja. Czy jest to groźna choroba?

    Żółtaczka u noworodka to stosunkowo często występujące zjawisko, gdyż dotyczy około 60% maluchów. Najbardziej charakterystycznym objawem żółtaczki noworodkowej jest zmiana koloru skóry i białek oczu na żółty lub pomarańczowy. Czy żółtaczka noworodkowa jest groźna dla zdrowia dziecka? Jak wygląda leczenie tego schorzenia w warunkach szpitalnych?

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Jak rozpoznać krótkowzroczność u dziecka?

    Krótkowzroczności nie można cofnąć, natomiast jeśli już wystąpiła, można spowolnić jej rozwój, a nawet czasami jej zapobiec. Ta wada wzroku może mieć różne podłoże, np. genetyczne. Najczęściej postępuje wraz z wiekiem aż do momentu ustabilizowania się, co ma miejsce po zakończeniu wzrostu gałki ocznej. Jak rozpoznać wadę wzroku u dziecka? Na jakie objawy zwrócić uwagę?

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

  • Dziecko ma gorączkę – jak podawać leki i obniżyć temperaturę?

    Gorączka u dziecka to powszechny objaw chorobowy, który zazwyczaj jest wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, takim jak grypa, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie płuc, angina czy infekcje dróg moczowych. Gorączka u dziecka może wystąpić również w wyniku szczepienia lub innych czynników, także tych wynikających z autoimmunologii. Czy gorączkę trzeba zbijać od razu po tym, kiedy się pojawi? Jak obniżyć ją domowymi sposobami i czy nacieranie skóry dziecka alkoholem może okazać się pomocne?

  • Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

    Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij