Przepuklina – co to jest? Przyczyny powstawania, objawy i leczenie przepuklin
Marcin Setlak

Przepuklina – co to jest? Przyczyny powstawania, objawy i leczenie przepuklin

Przepuklina jest stosunkowo częstym problemem zdrowotnym, mogącym w dużym stopniu wpływać na pogorszenie jakości funkcjonowania. Polega ona na przemieszczeniu się zawartości danej jamy ciała na skutek osłabienia jej ścian. Istnieje wiele rodzajów przepuklin, choć najczęściej dotyczą one jamy brzusznej. Uważa się, że problemy z przepukliną może mieć nawet 1/4 populacji, znacznie częściej mężczyźni. 

Co to jest przepuklina? 

Przepuklina to nieprawidłowe uwypuklenie zawartości jamy ciała przez jej osłabioną ścianę. Większość rodzajów przepuklin zbudowanych jest z wrót, kanału, worka i zawartości. Wrota przepukliny stanowią miejsce, przez które uwypukla się zawartość przepukliny. Kanał przepukliny to droga, jaką zawartość pokonuje do sąsiedniej jamy ciała lub tkanki podskórnej. Worek przepukliny okrywa zawartość przepukliny, a w początkowej fazie tworzenia się może być pusty, w przypadku przepuklin wychodzących z jamy brzusznej tworzy go otrzewna. Zawartość przepukliny to struktury, które uległy przemieszczeniu. 

Przepukliny dzieli się na zewnętrzne i wewnętrzne. Przepuklina wewnętrzna to stan, w którym zawartość jednej jamy ciała przemieszcza się do innej, najczęściej sąsiadującej przestrzeni wewnętrznej, natomiast o przepuklinie zewnętrznej mówi się, kiedy zawartość przepukliny przemieszczona zostaje do tkanki podskórnej. 

Czy z przepukliną można ćwiczyć? Ćwiczenia fizyczne zawsze mają korzystny wpływ na zdrowie, ważne jest jednak, aby były one odpowiednio dobrane. Przepuklina brzuszna, jeśli nie jest duża i nie daje objawów bólowych, nie stanowi przeciwwskazania do treningu marszowego, pływania i jogi – należy jednak wybierać ćwiczenia nieangażujące mięśni brzucha. 

Przepuklina – objawy. Jak rozpoznać przepuklinę? 

Jak rozpoznać i zdiagnozować przepuklinę brzuszną i inne rodzaje przepuklin? Przepuklina diagnozowana jest przez chirurga na podstawie stwierdzenia u pacjenta charakterystycznych objawów, badania fizykalnego oraz, jeśli to konieczne, przeprowadzenia dokładnych badań obrazowych. W praktyce, bywa jednak często, że chorzy zgłaszają się do lekarza z postawionym przez siebie rozpoznaniem. Przepukliny zazwyczaj przyjmują postać widocznych, miękkich guzów zmieniających swoje wymiary podczas zmiany pozycji ciała i są łatwo zauważalne przez chorego i jego najbliższe otoczenie. 

Zadaniem lekarza jest dokładne określenie rodzaju przepukliny oraz stwierdzenie, czy jest ona odprowadzalna czy nieodprowadzalna. O przepuklinach odprowadzalnych mówi się, kiedy możliwe jest ręczne odprowadzenie zawartości worka przepukliny do właściwej jamy ciała. W przypadkach, kiedy przepuklina jest przewlekła może dochodzić do wytworzenia się zrostów, które nie pozwalają na ręczne odprowadzenie przepukliny – są to przepukliny nieodprowadzalne. W obu tych przypadkach nie dochodzi do zaburzeń przepływu krwi ani pasażu jelitowego. 

W przypadku przepuklin brzusznych, zawartość przepukliny mogą stanowić między innymi sieć większa i jelito cienkie. Kiedy wrota przepukliny są wąskie lub dochodzi do skrętu jelita w worku przepukliny zablokowany zostaje pasaż jelitowy. Skutkuje to wystąpieniem silnych dolegliwości bólowych i wzdęciami oraz wiąże się z poważnym zagrożeniem dla pacjenta. Jest to przepuklina uwięźnięta. Przykładem takiej przepukliny jest specyficzny rodzaj przepukliny udowej – przepuklina Richtera. Przepukliną zadzierzgniętą nazywa się natomiast sytuację, w wyniku której w obrębie przepukliny dochodzi do zaciśnięcia naczyń krezki jelita. Jelito cienkie, na skutek niedokrwienia ulega odcinkowej martwicy. Przepuklina zadzierzgnięta, także jest poważnym stanem wymagającym pilnej interwencji lekarskiej. 

Nigdy nie należy na własną rękę próbować odprowadzać przepukliny! 

Powiązane produkty

Jakie są objawy przepukliny? 

Wśród najczęstszych objawów charakterystycznych dla większości rodzajów przepuklin wymienia się: 

  • widoczny guz pojawiający się lub powiększający swoje rozmiary w trakcie aktywności fizycznej, podczas kaszlu i śmiechu,
  • uczucie ciągnięcia w obrębie przepukliny,
  • ból i dyskomfort.

Przepuklina – jak powstaje? 

Ze względu na sposób, w jaki doszło do powstania przepukliny wyróżnia się dwa rodzaje przepuklin: nabyte i wrodzone. 

Przepukliny wrodzone 

Przepukliny wrodzone powstają już w trakcie życia płodowego i wiążą się z nieprawidłowym rozwojem ścian jam ciała. Przepukliny u dzieci są widoczne najczęściej tuż po urodzeniu się dziecka lub mogą ujawniać się później – do kilku miesięcy po urodzeniu. Przepuklina pępkowa u niemowląt jest najczęściej występującym rodzajem przepukliny – uważa się, że może ona dotyczyć nawet 20% donoszonych noworodków. Kolejną, rzadziej występującą przepukliną wrodzoną jest przepuklina pachwinowa. Przepuklina pachwinowa występuje częściej u dzieci płci męskiej i jest związana z procesem zstępowania jąder do moszny. Przepuklina pachwinowa dotyczy nawet co 20 noworodka płci męskiej. 

Przepukliny nabyte 

Przepukliny nabyte powstają w trakcie życia. Najczęściej są związane z powtarzającymi się wzrostami ciśnienia w obrębie jamy brzusznej. Pewne elementy anatomiczne, mniej narażone na takie wzrosty ciśnienia, stopniowo osłabiają się i w rezultacie dochodzi do powstania wrót przepukliny. 

Najczęstsze przyczyny przepuklin nabytych

  • ciężka praca fizyczna lub nadmierny wysiłek fizyczny angażujący mięśnie brzucha, 
  • przewlekły kaszel – często spowodowany paleniem papierosów lub przewlekłymi chorobami układu oddechowego, 
  • choroby zapalne układu moczowo–płciowego, 
  • uporczywe zaparcia, 
  • częste parcie na mocz,
  • liczne ciąże,
  • operacje w obrębie jamy brzusznej – przepuklina brzuszna pooperacyjna może czasami występować, gdy doszło do zakażenia rany pooperacyjnej i w przypadku dużych ran,
  • czynniki genetyczne, 
  • podeszły wiek. 

Przepuklina – rodzaje 

Istnieje wiele rodzajów przepuklin, znaczną większość z nich stanowią nabyte przepukliny brzuszne. 

Przepukliny brzuszne 

Przepukliny brzuszne to przesunięcie narządów jamy brzusznej poza jej obręb.  

Przepuklina udowa 

Przepuklina udowa występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Jej główny objaw to najczęściej dające się wyczuć pod skórą wybrzuszenie na przyśrodkowej stronie uda. W przypadku tej przepukliny konieczna jest operacja, gdyż leczenie zachowawcze nigdy nie przynosi rezultatów w przypadku nabytych przepuklin brzusznych. 

Przepuklina pępkowa 

Przepuklina pępkowa występuje głównie u dzieci i zwykle może być leczona zachowawczo. Przepuklina pępkowa u dorosłych jest nabyta, związana jest z nadmiernym wysiłkiem osłabionych mięśni brzusznych, a u kobiet może występować w ciąży. Jej objawy u dorosłych są cięższe niż u dzieci. 

Przepuklina pachwinowa 

Przepuklina pachwinowa jest umiejscowiona w pachwinie. Wyróżnia się dwa główne jej rodzaje: przepuklina pachwinowa skośna i prosta. Leczeniem z wyboru jest operacja metodą klasyczną lub beznapięciową. 

Przepuklina kresy białej 

Przepuklina kresy białej znajduje się w nadbrzuszu w linii pośrodkowej ciała, może być łatwo zauważona podczas podnoszenia się pacjenta z pozycji leżącej jako uwypuklenie w tej okolicy. 

Przepuklina pępowinowa 

Przepuklina pępowinowa występuje u noworodków i jest stanem dużo poważniejszym niż przepuklina pępkowa. Polega ona na uwypukleniu części narządów jamy brzusznej przez pokryty jedynie owodnią i otrzewną ubytek w skórze, w okolicy pępka. 

Przepuklina w bliźnie pooperacyjnej 

Przepuklina ta tworzy się w obrębie blizny po przebytym zabiegu operacyjnym w obrębie jamy brzusznej. 

Inne rodzaje przepukliny 

Istnieje wiele innych rodzajów przepuklin, dotyczą one innych narządów i jam ciała niż przepukliny brzuszne. Są zazwyczaj rzadsze i inne są ich przyczyny:

  • Przepuklina przeponowa – polega ona na przemieszczeniu się części żołądka lub innych trzewi z jamy brzusznej do klatki piersiowej poprzez rozwór przeponowy. 
  • Przepukliny oponowa i oponowo–rdzeniowa – wynikają z nieprawidłowego kształtowania się cewy nerwowej i polegają na przemieszczeniu się struktur znajdujących się normalnie wewnątrz kanału kręgowego na zewnątrz. 
  • Przepuklina jądra miażdżystego – jest stanem nabytym związanym z degeneracją dysków międzykręgowych. 

Przepuklina – leczenie 

Istnieją dwie główne metody leczenia przepukliny: leczenie operacyjne i zachowawcze. 

Operacyjne leczenie przepukliny 

Celem operacyjnego leczenia przepuklin jest odprowadzenie przepukliny do właściwej jamy ciała – najczęściej jamy otrzewnowej, usunięcie nadmiaru tkanek i zszycie ich w taki sposób, aby nie dochodziło już do ich przemieszczania. Chirurgiczne leczenie przepuklin może być przeprowadzone licznymi metodami. Stosuje się zabiegi otwarte lub laparoskopowe, a do wzmocnienia ściany jamy ciała używa się tkanek własnych pacjenta (obecnie rzadziej) lub materiałów sztucznych, takich jak siatki polipropylenowe (metody beznapięciowe). To, jak leczyć przepuklinę zależy od decyzji chirurga podjętej po przeanalizowaniu stanu pacjenta, rodzaju przepukliny i tego jakiej okolicy dotyczy. 

Czy po operacji przepukliny można chodzić? Po wykonaniu zabiegu pacjent powinien zostać jak najszybciej zachęcany do chodzenia, jednak przez kilka tygodni nie powinien podnosić ciężkich rzeczy i nadwyrężać się. 

Zachowawcze leczenie przepukliny 

Leczenie zachowawcze w przypadku przepuklin nabytych stosuje się obecnie rzadko, zazwyczaj w przypadku małych bezobjawowych przepuklin w trakcie oczekiwania na zabieg operacyjny. Do metod leczenia zachowawczego zalicza się unikanie nadmiernego obciążenia fizycznego, a także stosowanie pasów przepuklinowych. 

Wskazaniem do leczenie zachowawczego jest zazwyczaj przepuklina brzuszna pępkowa u dzieci. Operacja w jej przypadku jest bardzo rzadko potrzebna, a plastry sprzedawane jako produkty mające rzekomo ułatwiać zamykanie się pierścienia pępkowego wpływają jedynie na wyrównanie wypukłości pępka i nie udowodniono ich wpływu na szybsze ustąpienie przepukliny. 

Czy przepuklina może się cofnąć? Przepukliny brzuszne nabyte nie mogą się samoistnie cofnąć, dlatego w przypadku wystąpienia objawów nie warto czekać, tylko jak najszybciej udać się do lekarza. 

Operacja przepukliny NFZ – ile się czeka? Operacja przepukliny jest zabiegiem refundowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia, jednak czas oczekiwania na zabieg wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy. Operacja przepukliny może być również wykonana prywatnie, czas oczekiwania jest wówczas dużo krótszy, jednak należy liczyć się z kosztem od 2 do 7 tysięcy złotych, w zależności od metody operacyjnej i rodzaju znieczulenia. 

Przepuklina – powikłania 

Powstała przepuklina nie może się samoistnie cofnąć. Nieleczona może się powiększać lub może dojść do jej uwięźnięcia lub zadzierzgnięcia. Uwięźnięcie jelita powoduje zahamowanie pasażu jelitowego, skutkujące silnym bólem brzucha, wzdęciami oraz przyspieszoną akcją serca. W przypadku zadzierzgnięcia dochodzi do zaciśnięcia naczyń krezki jelita. Pozbawiona tlenu i substancji odżywczych część jelita ulega martwicy. W obu przypadkach niezwłoczna jest interwencja chirurgiczna, która w przypadku zadzierzgnięcia przepukliny wiąże się z resekcją fragmentu jelita. 

  1. J. Gawrychowski (red.), Choroby chirurgiczne, PZWL, Warszawa 2014. 
  2. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika 2017, MP, Kraków 2017.
  3. W. Noszczyk, Chirurgia – repetytorium, PZWL, Warszawa 2014.
  4. N. J. Talley, Jelito cienkie, jelito grube, trzustka. Gastroenterologia i hepatologia w praktyce klinicznej, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2013.
  5. J. L. Cameron, C. Sandone, Atlas chirurgii przewodu pokarmowego tom 2, Medipage, Warszawa 2008.
  6. V. Kumar, A. K. Abbas, J. Aster, Robbins Patolgia, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2014.
  7. M. H. Beers, R. S. Porter, T. V. Jones (red.) i in., The Merck Manual. Podręcznik diagnostyki i terapii, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2008.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij