Przepuklina u niemowląt i dzieci – przyczyny, rodzaje, leczenie

Przepuklina powstaje na skutek przemieszczenia się struktur jamy brzusznej, najczęściej jelit przez osłabioną ścianę jamy brzusznej na zewnątrz, powodując powstanie miękkiego, niebolesnego guzka pod skórą. Najczęstszymi rodzajami przepukliny u dzieci są przepuklina pępkowa i pachwinowa. Przepukliny pępkowe zazwyczaj ustępują samoistnie, natomiast w większości przepuklin pachwinowych wymagane jest leczenie operacyjne.  

Przepuklina u dziecka – co to takiego i jak ją rozpoznać?   

Przepuklina u dziecka powstaje na skutek zaburzeń rozwojowych ścian jamy brzusznej, co prowadzi do ubytków będących wrotami przepuklin, które mogą powstać w okresie płodowym lub po urodzeniu. Ze względu na okres, w którym powstała przepuklina, wyróżniamy przepukliny wrodzone i nabyte. U dzieci najczęściej występują przepukliny wrodzone (przepuklina pępowinowa, pępkowa i pachwinowa). 

Przepukliny zewnętrzne mają postać miękkiego, niebolesnego oraz powiększającego się podczas płaczu guzka najczęściej w okolicy pępka lub pachwiny. Zazwyczaj istnieje możliwość odprowadzenia zawartości worka przepuklinowego poprzez delikatny ucisk. Wyczuwalne są także brzegi pierścienia przepukliny, zwanego wrotami przepukliny, przez które struktury jamy brzusznej (najczęściej fragment jelita) przedostają się otoczone workiem przepukliny pod skórę.  

Przepuklina u dzieci – rodzaje  

Do najczęściej występujących przepuklin u dzieci należą: 

• przepuklina pachwinowa (hernia inguinalis) – jest to częsta wada wrodzona u dzieci. Częściej występuje u chłopców, zazwyczaj po prawej stronie. Obustronne przepukliny pachwinowe zdarzają się bardzo rzadko. Przepuklina pachwinowa u dzieci ma postać miękkiego guzka w okolicy pachwiny, który powstaje na skutek uwypuklenia fragmentu jelita i otrzewnej przez kanał pachwinowy. Zdarza się, że worek przepuklinowy wraz z fragmentami jelit schodzi do moszny u chłopców lub do warg sromowych u dziewczynek. Przepukliny pachwinowe mogą być wrodzone lub nabyte.  

U dzieci najczęstszym typem przepukliny pachwinowej jest przepuklina wrodzona skośna. W przypadku występowania przepukliny pachwinowej zazwyczaj stosuje się leczenie chirurgiczne.

• przepuklina pępkowa (hernia umbilicalis) powstaje na skutek przemieszczenia się pętli jelit poza jamę brzuszną poprzez niezamknięty pierścień pępkowy. Zazwyczaj pojawia się w okresie okołoporodowym i może mieć różną wielkość. Przepuklina pępkowa ma postać miękkiego, niebolesnego i powiększającego się podczas płaczu dziecka guzka, który pojawia się pod skórą w okolicy pępka. Przepuklina pępkowa występuje najczęściej u wcześniaków. Ze względu na fakt, że przepukliny pępkowe najczęściej zamykają się samoistnie po wzmocnieniu mięśni brzucha dziecka, rzadko stosuje się leczenie chirurgiczne. Przepukliny pępkowe u dzieci operuje się zazwyczaj w 3.–7. roku życia, jeśli nie doszło do ich samoistnego zaniknięcia. Zabieg chirurgiczny polega na zaszyciu otworu przepukliny i zbliżeniu mięśni prostych brzucha. Dziecko po operacji przepukliny powinno przez kilka dni unikać wysiłku fizycznego, aby zapobiec nawrotowi objawów, które zdarzają się dość rzadko.  

Co może powodować przepuklinę u dziecka? 

Przepukliny powstają na skutek przedostania się struktur jamy brzusznej poprzez osłabione mięśnie brzucha lub poprzez niezamknięty np. pierścień pępkowy. Do czynników zwiększających ryzyko wystąpienia przepukliny brzusznej należy zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej, które prowadzi do wypchnięcia narządów przez ściany brzucha pod skórę w postaci miękkich uwypukleń.  

Jak leczy się przepuklinę u dzieci? 

W przypadku przepuklin występujących u dzieci najczęściej stosuje się leczenie operacyjne, które jest dostosowane do rodzaju i miejsca przepukliny oraz zawartości worka przepuklinowego.  

Do uwięźnięcia przepukliny dochodzi, gdy do worka przepuklinowego dostają się pętle jelita cienkiego, powodując jego powiększenie i niemożność cofnięcia się jego zawartości do jamy brzusznej. Uwięźnięte jelito powoduje objawy niedrożności przewodu pokarmowego (ból brzucha, wymioty, zatrzymanie oddawania stolca i gazów, wzdęcia). W niedokrwionej ścianie jelita dochodzi do powstania martwicy. Objawami uwięźniętej przepukliny jest twardy i bolesny guz, zazwyczaj w okolicy pachwinowej lub mosznie. Dziecko zwykle jest płaczliwe i niespokojne. Skóra ponad guzem może być zaczerwieniona. 

W przypadku podejrzenia uwięźniętej przepukliny należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Jeśli do więźnięcia worka przepukliny doszło niedawno, lekarz może podjąć próbę odprowadzenia przepukliny ręcznie poprzez delikatny ucisk guza. Po udanym odprowadzeniu przepukliny powinien być wykonany zabieg operacyjny, aby zapobiec nawrotowi objawów.