Kolano skoczka – przyczyny, objawy, leczenie, ćwiczenia przy entezopatii więzadła rzepki

Czym jest kolano skoczka?

Kolano skoczka, zwane również entezopatią rzepki, to bolesny stan okolicy kolana spowodowany mikrourazami oraz drobnymi uszkodzeniami struktury więzadła właściwego rzepki.

Wspomniane mikrouszkodzenia są zazwyczaj spowodowane przewlekłym przeciążaniem więzadła rzepki, ścięgna rzepki lub ścięgna mięśnia czworogłowego. Taka diagnoza kliniczna może być też związana z uprawianiem innych rodzajów sportu, niekoniecznie związanych tylko z wykonywaniem podskoków. Z tego powodu wielu badaczy uważa, że termin „kolano skoczka” może wzbudzać mylne skojarzenia. 

Kolano skoczka – przyczyny

Opisywana entezopatia rzepki może mieć różnorakie podłoże. Warto zaznaczyć, że jednym z najczęstszych czynników ryzyka jest powtarzalne naprężenie mechaniczne ścięgien prostownika kolana. Sprzyjają temu czynności, takie jak: skakanie, lądowanie, przyspieszanie, eksplozywne zwalnianie podczas biegu, wykonywane podczas uprawiania niektórych dyscyplin sportowych. Wymienia się tutaj: siatkówkę, skok w dal, skok wzwyż, czy koszykówkę, a także grę w piłkę nożną czy też wspinaczkę górską. 

Naderwanie więzadła, zapalenie więzadła rzepki czy entezopatia więzadła rzepki może występować także z innych przyczyn. Czynnikami potencjalnie predysponującymi do takiej patologii są: rozluźnienie aparatu więzadłowego, niestabilność kolana, niewłaściwe ustawienie rzepki, wcześniejsze incydenty powstawania stanu zapalnego w tej okolicy. Nie bez znaczenia jest także częstotliwość oraz intensywność treningów sportowych. Należy wziąć pod uwagę również poziom wytrzymałości sportowca oraz stopień twardości podłoża, na którym przebiega aktywność. Tak więc entezopatia kolana w postaci kolana skoczka może mieć bardzo zróżnicowane podłoże. 

Kolano skoczka – objawy

Nadwyrężenie kolana, a właściwie ścięgien prostownika, powoduje stopniowe jego osłabienie. W efekcie dochodzi do uszkodzenia w postaci mikrourazów struktury. Zazwyczaj ma to miejsce przy dużych obciążeniach mechanicznych, które upośledzają właściwości ścięgna. Doprowadza to do stopniowego zwyrodnienia oraz degeneracji włókienek. Końcowo dochodzi do przewlekłej entezopatii. Do najczęstszych objawów kolana skoczka (często jest to równoznaczne z objawami naderwania więzadła w kolanie) należą:

• dolegliwości bólowe umiejscowione poniżej rzepki (ból więzadła w kolanie) o charakterze kłucia,
• nasilający się ból kolana (najczęściej podczas wyprostu oraz podczas przemieszczania po schodach, skoków czy przysiadów),
• osłabienie siły mięśnia czworogłowego (często także zanik mięśnia czworogłowego, niekiedy nawet mięśni łydki czy pośladka),
• opuchlizna stawu kolanowego i związane z tym zatarcie obrysów.

Kolano skoczka – diagnostyka

Proces diagnostyczny kolana skoczka, podobnie jak innych chorób kolan może być bardzo złożony. Nie ma standardu w diagnostyce kolana skoczka, aczkolwiek zazwyczaj zaczyna się od zebrania wywiadu oraz badania klinicznego. Następnie wykorzystuje się obrazowanie USG, które w sposób dynamiczny pozwala uwidocznić obraz struktur kolana. Zarówno USG, jak i rezonans magnetyczny (MRI), który także w niektórych przypadkach jest zlecany przez lekarza, mogą zostać wykorzystane do wykrywania patologicznych zmian w obrębie rzepki. Dla klinicystów stanowi to istotne narzędzie we wskazywaniu stopnia ciężkości patologii. Widoczne w obrazie MRI oraz tomografii komputerowej (CT) są zmiany w postaci zwapnienia w kolanie oraz zwiększenia gęstości w macierzy ścięgna rzepki. 

Na podstawie okresu trwania dolegliwości oraz topografii wyróżnia się 4 stopnie uszkodzenia. Od najłagodniejszego (ból jedynie po wysiłku) do ostatniego, najgroźniejszego (nieustanny ból oraz ryzyko zerwania więzadła rzepki). Patologię w postaci kolana skoczka łatwo pomylić z innymi chorobami rzepki czy samego stawu. Różnicować należy z chorobą Osgood–Schlattera, uszkodzeniami łąkotki, zespołem rzepkowo–udowym, zapaleniem kaletki stawu kolanowego, podwichnięciem rzepki, chondromalacją rzepki, zwichnięciem rzepki czy ciała tłuszczowego podrzepkowego. 

Kolano skoczka – leczenie

Naderwane więzadła w kolanie – ile trwa leczenie? Zgodnie z fizjologicznym procesem gojenia, leczenie może trwać nawet kilkanaście tygodni. Niemniej jednak okres ten może być krótszy i zależy od rozległości i rodzaju uszkodzenia., istotne jest zastosowanie się do zaleceń specjalistów. Leczenie kolana skoczka powinno rozpocząć się jak najwcześniej, pozwala to znacznie skrócić czas postępowania leczniczego ze wspomnianych kilkunastu do kilku tygodni. W tym celu należy pamiętać o nielekceważeniu uporczywych objawów. 

Należy zaznaczyć, że nie ma jednego preferowanego sposobu, żeby wyleczyć opisywany zespół kliniczny. Wcześniej stosowano leki z grupy niesteroidowych środków przeciwzapalnych w formie zastrzyków w kolano. Obecnie jednak odchodzi się od tego trendu ze względu na to, że przyczyną kolana skoczka nie jest stan zapalny. Nie może to więc przynosić długoterminowych, dobrych rezultatów. Aktualnie w postępowaniu zachowawczym przy leczeniu więzadła rzepki podkreśla się znaczenie różnych form rehabilitacji oraz zastosowanie bogatopłytkowego osocza. 

Fizjoterapia kolana skoczka to zastosowanie fali uderzeniowej, krioterapia oraz ciepłolecznictwo. Podkreśla się też duże znaczenie treningu ekscentrycznego. Należy unikać skakania, biegania oraz obciążeń kolana spowodowanych np. uderzeniem. Intensywność rehabilitacji w kolanie skoczka powinna wzrastać proporcjonalnie do ustępowania bólu. Wśród skutecznych metod kinezyterapeutycznych stosowanych w przypadku tego zespołu klinicznego wyróżnia się: suche igłowanie, flossing, kinesiotaping, pinopresurę i/lub różne formy masażu oraz terapii powięziowej. Operacja zwykle jest ostatecznością, a decyzja o jej podjęciu zapada w przypadku nieskuteczności dotychczasowych form postępowania zachowawczego. Wówczas jest to zabieg artroskopowy polegający na oczyszczaniu oraz uwalnianiu tkanek (oczyszczenie dolnego bieguna rzepki oraz ścięgna rzepki). 

Kolano skoczka – ćwiczenia

Nieleczone kolano skoczka może doprowadzać do poważnych patologii, np. w obrębie więzadła rzepki (naderwanie więzadła w kolanie, zerwanie więzadła rzepki). Może dojść także do naderwania mięśnia czworogłowego. Bardzo ważne jest więc wykonywanie odpowiednich ćwiczeń. Przykładowy zestaw:

1. Pozycja: siedzenie na stole, nogi opuszczone w dół, ręce podparte z boku. Ruch polega na utrzymywaniu napięcia mięśnia czworogłowego, osoba współćwicząca, trzymając za okolicę stawu skokowego, powoli doprowadza kolano do zgięcia. Ważne jest, aby napięcie pacjenta umożliwiało zgięcie kolana przez współćwiczącego. Alternatywnie można wykorzystać 2–3 kilogramowy ciężarek zawieszony także w okolicy stawu skokowego. Ćwiczymy w 3 seriach po 9 powtórzeń.
2. Pozycja: stanie przy ścianie. Jedna ręka oparta o ścianę, druga chwyta nogę za staw skokowy i przyciąga piętę do pośladka. Uzyskujemy wówczas rozciąganie mięśnia czworogłowego. Pozycję utrzymujemy 30 sekund i powtarzamy 3–5 razy.
3. Pozycja: siad na podłodze, nogi zgięte w kolanach, pod kolanami zwinięty ręcznik, ręce oparte z boku. Ruch polega na zgięciu grzbietowym stopy oraz jednoczesnym napinaniu przedniej i tylnej części uda – kokontrakcja, utrzymujemy ten stan przez 3–4 sekundy. Ćwiczymy w 3 seriach po 10 powtórzeń.

Ból więzadła rzepki, uporczywe skurcze w kolanie czy inne objawy naderwanie więzadła rzepki podczas ćwiczeń są przeciwwskazaniem do ich wykonywania. 

Kolano skoczka – domowe sposoby

Domowymi sposobami wspomagającymi regenerację naderwanych więzadeł w kolanie, gojenie oraz uśmierzanie bólu są:

• stosowanie maści chłodzących,
• okłady na kolano z woreczków z lodem,
• rezygnacja z wysiłku, odpoczynek, 
• zakładanie opaski elastycznej (opaska na kolano), 
• uciskanie, masaż przedniej części uda.