Złamanie zielonej gałązki – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie złamania podkostnowego u dzieci

Złamanie zielonej gałązki jest charakterystyczne dla wieku dziecięcego, dotyczy niemowląt, małych dzieci oraz nastolatków. Jest to złamanie zamknięte, podkostnowe – bez przerwania ciągłości okostnej. Kość przypomina wtedy ułamaną, młodą gałązkę drzewa, stąd nazwa tego urazu. Złamania typu zielona gałązka nie są skomplikowane, nie wymagają nastawiania ani operacji, a kość zazwyczaj szybko się zrasta. Jak wygląda leczenie i rehabilitacja złamania typu torus?

Złamanie zielonej gałązki – co to jest? U kogo występuje?

Złamanie zielonej gałązki, określane także terminem torus, a z ang. greenstick fracture, należy do najczęstszych typów urazów u dzieci – stanowi ponad 50% wszystkich pediatrycznych złamań. Definiowane jest także jako złamanie podokostnowe.

Najczęstszą lokalizacją złamania zielonej gałązki jest nasada dalsza kości łokciowej oraz promieniowej. Tego typu uraz dotyczy niemowląt, małych dzieci oraz osób w wieku młodzieńczym. 

Złamanie podkostnowe – przyczyny

Wśród przyczyn złamania typu zielonej gałązki podaje się przede wszystkim niekontrolowane upadki dzieci z podparciem na jednej lub obydwu kończynach górnych. Może także być ono efektem uderzenia o jakiś przedmiot lub niefortunnego, na pozór niegroźnego stłuczenia. Zgłaszanie przez dziecko bólu po takim urazie, powinno zawsze wzbudzić nasze zaniepokojenie.

Złamanie zielonej gałązki – objawy

Poza złamaniem typu torus, u dzieci diagnozuje się także często złamania awulsyjne, zaklinowane czy wałowate. 
Greenstick fracture daje objawy w postaci:

• dolegliwości bólowych w miejscu urazu,
• krwiaka podokostnowego,
• zniekształcenia obrysu stawu,
• opuchlizny, 
• zaczerwienienia i „ucieplenia” miejsca złamania. 

Dziecko, w obawie przed nasilaniem się bólu oraz pozostałych dolegliwości, najczęściej utrzymuje złamaną kończynę nieruchomo. Może się zdarzyć, że mały pacjent nie będzie w stanie dokładnie zlokalizować źródła dolegliwości.

Złamanie zielonej gałązki – diagnostyka złamania podkostnowego

Diagnostyka złamania zielonej gałązki rozpoczyna się oczywiście od badania lekarskiego, wywiad pomoże określić przyczynę urazu, lekarz zleci także zapewne dalszą diagnostykę obrazową – zdjęcie rentgenowskie pozwoli jednoznacznie określić, czy mamy do czynienia z greenstick fracture. 

RTG uwidacznia charakterystyczne zmiany w postaci odwarstwienia okostnej (jest to struktura bogato unaczyniona, otaczająca kość, a jej funkcją jest ochrona i pomoc w regeneracji uszkodzonej tkanki), bez przerwania jej ciągłości. Palpacyjnie lekarz dokonuje oceny tętna oraz ewentualnie powstałych deformacji. Dalsze obrazowanie z wykorzystaniem bardziej szczegółowych badań, jak rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa odbywa się niezmiernie rzadko i tylko w uzasadnionych przypadkach.

Złamanie zielonej gałązki – leczenie

Leczenie złamania typu zielona gałązka nie wymaga nastawiania i/lub operacji. Wynika to z faktu, iż nie towarzyszą mu przeważnie żadne powikłania. Nie ma też przemieszczeń ani odłamów kostnych. W takiej sytuacji wystarczające jest unieruchomienie z wykorzystaniem gipsu lub alternatywnie bez gipsu, ale z użyciem specjalnie dobranej ortezy zapewniającej właściwe ustawienie i odciążenie. W zależności od tempa zrostu, wspomniane unieruchomienie jest utrzymywane od 3 do 8 tygodni (w skrajnych przypadkach).

W tym okresie należy zwracać uwagę na odczucia dziecka, co do zagipsowanej ręki. Ważny jest także wygląd palców, kolor skóry. Jest to istotne z uwagi na możliwe powikłanie, jakim może być zaburzenie ukrwienia. Wczesne rozpoznane pozwoli na założenie opatrunku gipsowego bez ucisku. Zlekceważenie objawów w postaci bólu, zasinienia, postępującego niedowładu i zaburzeń czucia w obrębie palców może doprowadzić do martwicy. Źródła naukowe podają, że częstym powikłaniem jest także ponowne złamanie u dzieci, dokładnie w tym samym miejscu. Warto więc zadbać o właściwy przebieg leczenia i rehabilitacji, stwarzając tym samym optymalne warunki procesu gojenia.

Złamanie zielonej gałązki – rehabilitacja

Proces rehabilitacji może rozpocząć się już w momencie, kiedy kończyna pozostaje w opatrunku gipsowym. Chcąc poprawić warunki zrostu kostnego i regeneracji, fizjoterapia przewiduje zastosowanie zabiegu z wykorzystaniem pola magnetycznego. Jest to procedura nieinwazyjna, możliwa do zrealizowania w gipsie i bezpieczna dla dzieci. Pole magnetyczne można wykorzystywać także już po zdjęciu opatrunku. Wówczas ważne jest również odbudowywanie masy mięśniowej oraz prawidłowego, pełnego zakresu ruchomości. Wynika to z długotrwałego unieruchomienia, które trwa przez wspomnianych kilka tygodni. Z jednej strony gips przyspiesza zrost kości, a z drugiej, powoduje niekorzystne zmiany. W takiej sytuacji dobrze oddziałują zabiegi manualne, ćwiczenia ruchowe, które będą stymulowały odbudowę siły mięśniowej wraz z poprawą zakresów ruchu.

Duże możliwości terapeutyczne stwarza zastosowanie taśm (kinesiology taping), pomagają one zredukować ból, usprawniają cyrkulację krwi i chłonki, a także doskonale odciążają kończynę. 

Na poprawę metabolizmu okolicznych tkanek pozytywny wpływ zarejestrowano, wykorzystując zabieg miejscowego schładzania z użyciem pary ciekłego azotu (krioterapia miejscowa). Ciekawym i terapeutycznie poprawnym rozwiązaniem jest korzystanie z zabiegów wodnych (hydroterapia) – masaż wirowy to skupienie wody pod odpowiednim ciśnieniem oraz we właściwej temperaturze w urządzeniu, do którego wkłada się kończynę. 

Złamanie zielonej gałązki – ćwiczenia w domu

Oddziaływanie wody poprawia ukrwienie i rozluźnia tkanki. Zabieg podobny do tego, oferowanego przez gabinety fizjoterapeutyczne można wykonać w domu, wykorzystując ciśnienie wody w słuchawce prysznicowej. W tym celu należy przez 1 minutę użyć wody bardzo ciepłej, a następnie przez kolejną minutę wody zimnej. Taka różnica temperatur i naprzemienność ich stosowania spotęguje efekt przekrwienia. Używając prysznica, nie musimy wyposażać się w żadne specjalistyczne urządzenia. 

Warto nadmienić, iż złamanie zielonej gałązki u dziecka może być podstawą do ubiegania się o odszkodowanie, jeśli nastąpiło np. na terenie placówki szkolnej, w trakcie zajęć lub podczas przerwy.