Szkliwiak — objawy, przyczyny i rokowania

Objawy szkliwiaka 

Jak zostało wspomniane szkliwiak jest guzem, który może wzrastać bardzo długo bez dawania objawów. Szczególnie podstępny przebieg mają szkliwiaki rozwijające się w żuchwie, te obecne w szczęce dają znacznie wcześniej objawy. Do pierwszych objawów szkliwiaka należą najczęściej miejscowe rozdęcie kości, powodujące zauważalną przez pacjenta asymetrię twarzy, zmiany warunków zgryzowych powodujące zaburzenia, czy też rozchwianie zdrowych zębów. Ból jest objawem rzadkim, nietypowym. Zazwyczaj wynika on z zakażenia zmiany lub stanu zapalnego okolicznych zębów. Znacznie częściej pacjent zgłasza się z powodu zaburzeń czucia w okolicy wargi i bródki wynikającej z uszkodzenia nerwu. Poza tym przy dużych guzach występować mogą patologiczne złamania kości. 

Obraz radiologiczny szkliwiaka może być różny, choć w każdej formie nasuwa pacjentowi taką diagnozę. Najczęściej widoczny jest on jako wielkomorowy ubytek struktury kostnej, obecny w okolicy kąta żuchwy. Dodatkowo charakterystyczny jest objaw „odcięcia” (resorpcji zewnętrznej) korzeni zębów spowodowanej przez zmianę. Jednak badanie radiologiczne nie daje jednoznacznej diagnozy. Guz ten jest bardzo podobny w swoim obrazie do torbieli zapalnej lub związkowej oraz szczególnie do rogowaciejąco-torbielowatego guza zębopochodznego (keratocysty, KCOT). Od torbieli szkliwiaka lekarz może odróżnić wykonując punkcję diagnostyczną. Płyn zawarty w torbieli jest obfity i bursztnowo-brynatny, natomiast ze szkliwiaka pobierze się skąpą ilość płynu szarawo-szklistego. Nie można jednak takiego wyniku stosować bezkrytycznie. Do postawienia ostatecznej diagnozy niezbędne jest wykonanie badania histopatologicznego. Leczenie każdego z wyżej wymienionych guzów znacznie się bowiem od siebie różni. 

Przyczyny szkliwiaka 

Szkliwiaki rozwijają się najczęściej z pozostawionych fragmentów nabłonka zębotwórczego, organu szkliwotwórczego (czyli fragmentów, w prawidłowych warunkach zanikających, tkanek wytwarzających zęby). Guzy te mogą również rozwijać się w wyniku nowotworowej przemiany wyściółki torbieli zębopochodnej lub rogowaciejąco-torbielowatego guza zębopochodnego (KCOT). Część badań sugeruje również powiązanie zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), a także mutacji niektórych genów, z rozwojem szkliwiaka.

Leczenie i rokowanie

Leczenie szkliwiaków jest niemal wyłącznie chirurgiczne. Ze względu na miejscową złośliwość tych guzów, ich skłonność do naciekania i nawrotów przy niepełnym usunięciu, postępowaniem z wyboru jest resekcja zmiany z zachowaniem ok. 0,5-1 cm marginesu tkanek niezmienionych.

Po wykonaniu resekcji kości ze względu na bardzo istotne umiejscowienie ze względów estetycznych i funkcjonalnych najczęściej wykonuje się odtworzenie ciągłości kości między innymi z użyciem kości pobranej z talerza kości biodrowej, strzałki lub łopatki. Radioterapia jest bardzo rzadko wykorzystywaną metodą leczenia. Rokowanie u pacjentów ze szkliwiakiem jest na ogół dobre, o ile zastosowano wczesne i doszczętne leczenie.